management
management
-
RHC's in Nederland
Arjan Agema: "Van een bloedgroepievoel is niets gebleken
Door Hans Berende
Regionale Historische Centra zijn de afge
lopen decennia als paddenstoelen uit de
grond geschoten. Was de vorming van RHC's
aanvankelijk een zaak van de rijksarchieven
en de gemeentearchieven in provinciehoofd
steden, later verbreedde deze ontwikkeling
zich, zoals in Lelystad. Daarom in deel 5 van
de serie 'RHC's in Nederland' een gesprek
met Arjan Agema, directeur van het Nieuw
Land Erfgoedcentrum.
Sinds september 2007 ben je directeur. Wat
weet je van de totstandkoming van Nieuw
Land?
"Nieuw Land is uit een fusie ont
staan. De verschillende partijen zijn
ongeveer drie jaar bezig geweest met de
fusie. Het fusieproces vond plaats onder
regie van de provincie Flevoland. Op
1 januari 2004 werd het openbaar lichaam
Erfgoedcentrum Nieuw Land opgericht.
Op 1 februari 2004 werd directeur Ralph
Keuning aangenomen. Op 26 februari
2005 ging het museum formeel voor het
publiek open. Nieuw Land is een van de
eerste centra die volgens de nieuwe ideeën
is samengesteld. Het bevat een museum,
een studiecentrum voor wetenschappelijk
onderzoek, een archeologische bewaar
plaats en een archiefbewaarplaats."
Gingen er veel mensen mee? En zijn de ver
schillende onderdelen waaruit Nieuw Land
samengesteld is nog voelbaar?
"Het merendeel van het personeel is
met plezier overgegaan. Bijna iedereen
kreeg een plaats in de nieuwe organisatie.
Aan de buitenkant kan de bezoeker meteen zien wat
Nieuw Land allemaal in huis heeft (foto's Nieuw Land
Erfgoedcentrum).
Van een bloedgroepen-
gevoel is daarbij niets
gebleken. Archivaris
sen kijken wel iets
anders naar hun werk
dan museum men
sen. Maar er zijn geen
sterke cultuurverschil
len. ledereen werkt
samen."
Wat vinden bezoekers
van Nieuw Land?
"Het enthousi
asme van bezoekers
neemt langzaam maar
zeker toe. De toeval
lige bezoeker komt hier nog te weinig.
De bereikbaarheid is momenteel heel erg
slecht, maar we werken daaraan. Je ziet
wel dat de bezoekersaantallen langzaam
stijgen. Bij het studiecentrum zit de stij
gende lijn er al goed in."
Hoe wordt Nieuw Land bestuurd?
"We zijn een openbaar lichaam, dat
komt met name door de archieffunctie.
Overheidsarchieven kun je niet overdoen
aan een private stichting. De partners die
betrokken waren bij de totstandkoming
van Nieuw Land hebben in principe
een vertegenwoordiger in het bestuur.
De provincie als grootste subsidiege
ver levert de voorzitter van het bestuur.
Dat is de gedeputeerde. De gemeenten
en het waterschap leveren samen één
bestuurder, momenteel de burgemeester
van Dronten. OCW levert één bestuurs
lid, de Stichting Nieuw Land [voorheen
Poldermuseum H.B.] levert twee leden
en het Sociaal Historisch Centrum (SHC)
één. De bestuur
lijke constructie
brengt met zich
mee dat belangri jke
bestuurders direct
bij Nieuw Land
zijn betrokken en
als ambassadeur
van het centrum
kunnen optreden.
Tegelijkertijd heb
ben die bestuur
ders natuurlijk ook
hun eigen verant
woordelijkheden.
In de praktijk
Scholieren op bezoek in Nieuw Land Erfgoedcentrum te
Lelystad.
werkt de constructie meestal in het voor
deel van Nieuw Land, maar in theorie is
het mogelijk dat 'dubbele petten' in de
weg zitten."
Wat is de meerwaarde van Nieuw Land?
"We proberen de voordelen van het
samenzijn optimaal uit te buiten. Het
onderscheid tussen museum, archeologie
en archief is een wat kunstmatige schei
ding. Het bij elkaar plaatsen heeft wel
degelijk een groot voordeel. Als je kijkt
wat het Nationaal Archief gedaan heeft
met de Verdieping: dat is heel logisch.
Er is blijkbaar een grote behoefte om
archiefstukken museaal te presenteren,
aan zo veel mogelijk mensen. Dat idee is
hier een stap verder uitgewerkt door niet
alleen maar archieven te tonen, maar tege
lijk de thematiek centraal te stellen. Met
onze presentaties maken we graag gebruik
van de mogelijkheden die de archieven
en de depots ons bieden, tezamen met
onze expertise over presenteren en ten
toonstellen. In de museale wereld hoop
ik ook onderscheidend te zijn: omdat we
een andere invalshoek hebben en gebruik
kunnen maken van unieke voorwerpen.
Ik wil niet alleen maar een museum zijn
waar je mooie dingen neerzet in de vitri
ne met een bordje tekst ernaast en dan
maar gaan zitten wachten tot er mensen
binnenkomen. De thematiek die centraal
staat bij Nieuw Land leent zich daar ook
minder goed voor."
Wat is de plaats van archief binnen Nieuw
Land?
"Archieven hebben een dubbel nut.
Ze moeten natuurlijk voor lange termijn
zorgvuldig beheerd en geconserveerd
worden. Tegelijkertijd is archief een
gigantische bron van informatie die je
heel graag ter beschikking stelt van een
zo breed mogelijk publiek. Nieuw Land
is zelf grootgebruiker van het archief.
Je kunt het presenteren zoals het
Nationaal Archief, waarbij vooral de
schoonheid en het uniek zijn van voor
werpen en archiefstukken op een mooie
manier naar voren komt. Voor een deel
van het publiek zou dat heel interessant
zijn. Maar wil je echt voor een breed
publiek toegankelijk zijn, dan zul je ook
iets in de vertaling moeten doen. Die
stukken in een bepaalde context presen
teren, met verklaringen en mogelijkheid
tot interactiviteit. Mensen willen het ori
gineel wel zien, maar willen ook wel iets
doen. Die combinatie kunnen wij binnen
Nieuw Land veel beter waarmaken dan
in een archief. Dat is een groot voordeel.
Ik kan me voorstellen dat archivarissen
niet allemaal zo publieksgericht willen of
kunnen zijn als wij."
Dient archief daarbij alleen het museum?
"Maar in het studiecentrum staan
ook opstellingen. Daar wordt óók gepre
senteerd. We proberen zo veel mogelijk
te integreren, maar de collecties hebben
hun eigen merites en hun eigen doel
groep en hun eigen doelstelling. Die mag
De bibliotheek van Nieuw Land.
niet in het gedrang komen, omdat ze toe
vallig in een breder instituut zitten. We
willen van elkaar profiteren zo ver het
kan, maar tegelijkertijd bedienen we onze
specifieke doelgroep. Van de mensen die
hier geconfronteerd worden met tentoon
stellingen is een klein deel geïnteresseerd
tot nader onderzoek. Dan kunnen ze hier
Arjan Agema, directeur van Nieuw Land Erfgoedcentrum.
ook terecht. Het is niet zo dat iedereen
die hier binnenkomt gedwongen wordt
om naar het studiecentrum te gaan. Voor
ons is het publieksbereik belangrijk: hoe
veel mensen maken gebruik van Nieuw
Land? Daarbij maakt het niet uit of ze
het museum of het studiecentrum bezoe
ken. Nieuw Land is één."
Waarom spreek je liever van Nieuw Land
dan van Nieuw Land Erfgoedcentrum?
"Dat is een achterhoedegevecht.
Het is een discussie over een naam die
niet in alle gevallen even voor de hand
ligt. Nieuw Land is prima. De discussie
tot nu toe gaat over de onbekendheid
van het profiel van Nieuw Land: zijn we
een erfgoedcentrum, een museum of een
archief? We zijn een gefuseerde instelling
met een breed arsenaal van waar we mee
bezig zijn. Dat komt de herkenbaarheid
niet steeds ten goede. Je moet steeds uit
leggen dat we én, én en én zijn. Wat ik in
feite wil, is dat door specifieke activitei
ten invulling te geven, zodat mensen een
bepaald gevoel krijgen bij Nieuw Land.
De vraag of Nieuw Land museum, archief
of restaurant is, is dan niet meer relevant.
Dan kan een naam Erfgoedcentrum wat
belastend zijn. Het heeft een bepaalde
connotatie. Aan de andere kant gaat het
meer om de inhoud dan om de naam van
het beestje. Ik wil daar niet te zwaar aan
tillen."
Toekomstplannen?
"We bestaan als instelling pas kort.
Dat is ook het leuke om hier te werken.
We zijn nog een beetje aan het pionie
ren. We zijn, juist omdat we zo breed
georiënteerd zijn, erg geneigd om het in
de breedte te zoeken. Dat is voor een deel
onze kracht en dat moeten we ook zeker
zo houden. Maar tegelijkertijd is een beet
je focus wel nodig om de herkenbaarheid
van Nieuw Land verder te versterken.
We zitten nu midden in het proces van de
focus. Niet in de zin van wat stoten we af
en wat gaan we doen, maar meer in de zin
van waar gaan we onszelf in de komende
tijd in eerste instantie op concentreren:
dan is het vooral het bereiken van een
breder publiek en het structureel bereiken
van het onderwijs."
En wat betreft archieven?
"Wat betreft archieven gaan we ons
vooral richten op het conserveren, digita
liseren en het op vele wijzen presenteren
van de archieven. De verwerving van col
lecties gaat automatisch door."
Ga je dan ook actief archieven verwerven
waarmee je je rot als expertisecentrum bena
drukt?
"Ja, je zou een hoop archieven graag
willen hebben omdat ze bij onze thema
tiek aansluiten. Er zijn veel particuliere
Lees verder op pagina 13
10
archievenblad
maart 2008
maart 2008
11
archievenblad
