DOX
Restauratie atelier Sterken BV
g
^Support
i
restauratie en conservering
en perkament
Documenten W acKt
Atelier voor
van papier
Bewerkinq van archiefbestanden
Advisering over informatiebeheer en -beleid
Assistentie en detachering
Training, begeleiding en opleidingen
U kunt ons inschakelen voor:
STERKEN
Brieven Archieven
Boeken Banden
Prenten Grafiek 1 ATELIER
Kaarten Wandkaarten
Charters Zegels
cl
Engelanderholt 3, 7361 CZ Beekbergen
T. 055-5423147 F. 055-5430614
E.info@sterken.nl Meer informatie op: www.sterken.nl
educatie en communicatie
De stereodia's komen uit een col
lectie van in totaal 101 stereoglaspla
ten, gemaakt in de periode van 1931 tot
1934 in opdracht van ingenieur De Neef.
Voor Nieuw Land Erfgoedcentrum is het
een zeer waardevolle collectie, omdat de
stereoplaten een bijzondere kijk geven
op de grootse werkzaamheden aan het
Zuiderzeeproject die op dat moment
plaatsvonden.
De stereoscoop was vooral eind negen
tiende eeuw een populair hebbedinge
tje, waar men in de vorm van een drie
dimensionale illusie kennis kon maken
met allerlei exotische oorden van over de
hele wereld. Op de Wereldtentoonstelling
van 1851 presenteerde Jules Duboscq in
Londen de eerste commerciële stereo-
scoop. Twee iets van elkaar verschillende
foto's konden op een stukje karton in
deze speciale houder geplaatst worden.
Als de kijker door twee afgestelde lenzen
op de stereoscoop keek, werd één afbeel
ding met diepte waargenomen.
Een paar jaar later werd de stereoca
mera uitgevonden, zodat er in één opna
me een stereoplaat gemaakt kon worden.
Er hoefde nu niet meer tussen twee opna
mes met de camera geschoven te worden.
Door de grote populariteit van de handza
me en betaalbare stereoscoop van Duboscq
ontstond er met name in Engeland een
hele industrie die stereobeelden leverde.
Zo had de Londense 'Stereoscopic Company'
op een gegeven moment meer dan hon
derdduizend verschillende stereoparen in
voorraad. In Nederland werden de meeste
stereobeelden vanuit zulke bedrijven geïm
porteerd. Er waren in deze periode maar
een aantal Nederlandse fotografen die in
eigen land op pad
gingen met de ste
reocamera.
Aan het begin
van de twintig
ste eeuw nam de
populariteit van
de stereoscoop
langzaam af.
De komst van
cinema wordt
gezien als een van de belangrijkste oorza
ken. Maar zowel de stereoscoop als de ste
reocamera bleven een geliefde curiositeit,
die zich door de jaren heen op technisch
gebied steeds verder ontwikkelde.
In de stereocollectie van De Neef
bevinden zich prachtige opnames van de
bouw aan en de sluiting van de Afsluitdijk.
Maar ook de aanleg van de betonweg op
de dijk en de voltooiing van het monu
ment van Willem Dudok is vastgelegd.
Daarnaast is er een reeks beelden die de
bouw van de militaire verdedigingswer
ken, de Kazematten, op de Afsluitdijk
volgt. Grijpkranen, keileem dat in het
water wordt gestort en hard werkende
arbeiders op de dijk krijgen in de stereo
scoop letterlijk een extra dimensie.
In bijzonder contrast met de foto's
van het vele werk dat op de Afsluitdijk
verzet wordt, staan tien afbeeldin
gen van een boerenfamilie in hun tuin
op het voormalige eiland Wieringen.
Genomen net na het droogvallen van de
Wieringermeerpolder in 1930.
Met name de unieke stereobeelden van de
Afsluitdijk en de bouw van de Kazematten
werden bij de voorbereidingen aan de
tentoonstelling over de Afsluitdijk gezien
als een mooie toevoeging. De glasplaten
zijn echter erg fragiel en de afmeting van
de glasplaten kom niet overeen met het
huidige gangbare formaat van de stereo
scoop.
Om de afbeeldingen toch ter bezich
tiging te stellen voor publiek werd geko
zen vast te houden aan de originele vorm
van presentatie in plaats van het pre
senteren van de stereoglasplaten als ori
gineel object. Door het bedrijf De Wijs,
gespecialiseerd in 3-D fotografie, zijn de
glasplaten gescand met een transparant
scanner. Eenmaal digitaal werden de
scans 'schoongemaakt': krasjes en vlek
jes werden zorgvuldig weggewerkt. Deze
geretoucheerde afbeeldingen zijn vervol
gens verkleind van 60 x 130 mm naar 41
x 101 mm, de standaard van de stereo
scopen die aanwezig zijn in Nieuw Land
Erfgoedcentrum. Na deze aanpassing wer
den de scans opnieuw belicht, dit keer op
diafilm in plaats van op glasplaat. Met als
resultaat dat de stereofoto's, 75 jaar na
opname, opnieuw te ervaren zijn als drie
dimensionale illusie.
19
Een frisse kijk op
informatiebeheer
PROJECTBUREAU VOOR DOCUMENTAIRE
ONDERSTEUNING EN CONSULTANCY
Postbus 18, 1474 ZG Oosthuizen
Tel.: 0299 - 40 21 30 Fax: 0299 - 40 21 31
http://www.doxsupport.nl E-mail: info@doxsupport.nl
DOXsupport is een landelijk werkende organisatie, die zich bezig houdt met dienstverlening op het gebied van (documentaire) informatievoorziening.
Onze klantenkring bevindt zich voornamelijk binnen de overheid, alsmede non-profit organisaties. Aangesloten bij de branchevereniging PIM.
DocumentenWacht is een service van Restauratie atelier Sterken BV en gericht op
schade preventie.
org en belieer
DocumentenWacht is de officiële partner van Isotron Nederland BV voor
gammabestraling voor de gehele Culturele en Administratieve sector
in de Benelux en Duitsland.
De Afsluitdijk
in stereodia's
Door Annelies Cordes
Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan
van de Afsluitdijk is in Nieuw Land
Erfgoedcentrum in Lelystad de tentoonstel
ling De Verbinding-75 jaar Afsluitdijk te
zien. Aan de hand van unieke foto's en film
fragmenten wordt een beeld gegeven van de
geschiedenis, het heden en de toekomst van
de dijk. Onderdeel van deze tentoonstelling
zijn ook twee stereoscopen, gevuld met een
selectie uit een reeks historische stereodia's.
Stereoglasplaten waarop 75 jaar geleden de wor
ding van de Afsluitdijk is vastgelegd (coll. Nieuw Land
Erfgoedcentrum, Lelystad).
Populariteit
Stereodia's met een beeldverslag van de bouw van het
monument op de Afsluitdijk van achitect Willem Dudok
(coll. Nieuw Land Erfgoedcentrum, Lelystad).
Extra dimensie
Illusie
Annelies Cordes is archivaris AVM bij Nieuw Land
Erfgoedcentrum.
november 2007
archievenblad
