KVAN nieuws
koninklijke vereniging van archivarissen in nederland
Voor het voetlicht:
RikOpsommer, stadsar
chivaris van leper
leper is een fraaie stad in
de Westhoek (Zuidwest-
Vlaanderen). Het centrum
van de stad ziet er zeer mid
deleeuws uit. Schijn bedriegt
echter, want tijdens de Eerste
Wereldoorlog hebben de
Duitsers de stad vrijwel geheel
verwoest. Na 1918 werd het
centrum, inclusief kerkgebou
wen en lakenhal, in oude stijl
herbouwd. In de omgeving
van leper bevinden zich veel
begraafplaatsen, waar met name Engelse
militairen begraven liggen. Iedere avond
wordt om acht uur 's avonds onder de
Menenpoort de Last Post geblazen als her
innering aan de gesneuvelden in de Grote
Oorlog.
Sedert 1996 is Rik Opsommer archi
varis van de bijna 35.000 inwoners tel
lende gemeente leper. Rik werd in 1962 in
Zwevegem, vlak bij Kortrijk, geboren. Hij
studeerde geschiedenis aan de Universiteit
van Leuven en de dependance van deze
universiteit te Kortrijk. In 1985 studeerde
hij af op een scriptie over de middeleeuwse
geschiedenis van Elsegem, een plaatsje tus
sen Kortrijk en Oudenaarde (in de streek
van de Ronde van Vlaanderen). Deze stu
die werd bekroond met de Provinciale
Prijs voor Geschiedenis van de provincie
Oost-Vlaanderen. Na zijn militaire dienst
tijd werd Rik assistent rechtsgeschiedenis
aan de Universiteit van Leuven, campus
Kortrijk, bij de bekende 'heksenspecialist'
professor Monballyu. Ondertussen werd
er hard doorgewerkt: Rik promoveerde in
1993 op een proefschrift over het middel-
eeuwse leenrecht in Vlaanderen. In 1995
werd hij wetenschappelijk medewerker
van de Vakgroep Europese Geschiedenis
van de Universiteit van Würzburg. Dat
duurde maar een jaar, omdat de functie
van stadsarchivaris in leper beschikbaar
kwam. Rik deed mee aan de examens.
In België moeten bij een sollicitatie voor
een overheidsfunctie examens afgelegd
worden en de beste krijgt de baan. En zo
werd Rik benoemd tot archivaris. Daarnaast
is hij sinds 2005 docent aan het Instituut
voor Rechtsgeschiedenis van de Universiteit
Gent. Hij mag zich dus - naar Vlaamse
maatstaven - ook professor noemen.
Het stadsarchief van leper werd volle
dig vernietigd in 1914. Het nog aanwezige
oud-archief is dus heel beperkt. Aanwezig
zijn nog de archieven van de Kasselrij
leper, zeg maar het omliggende gebied
van de stad, in totaal zo'n 200 meter uit
de periode van omstreeks 1400 tot 1795 (in
bruikleen van het Rijksarchief Brugge) en
allerlei archiefstukken die door schenking
en aankoop zijn verkregen. Daarnaast is
Rik ook OCMW-archivaris. OCMW's zijn
typisch Belgische instellingen: het zijn de
opvolgers van de Godshuizen (ziekenhui
zen, weeshuizen en dergelijke instellingen).
De afkorting staat voor 'Openbaar Centrum
voor Maatschappelijk Welzijn'. Dit archief
loopt in leper van de veertiende eeuw tot
1925. Ten slotte is er dan nog het modern
archief van leper en de deelgemeenten
(grosso modo tot de grote gemeentefusies
van 1976). Daarnaast beheert het archief
de oude stadsbibliotheek, die de ramp van
1914 overleefd heeft.
Op dit moment wordt aan nieuwbouw
voor het archief en de bibliotheek gewerkt.
Dit nieuwe gebouw, waarin de bibliotheek
en het stadarchief als gescheiden diensten
zullen worden gehuisvest, krijgt tevens een
woonfunctie. Op de verdieping worden
namelijk appartementen gebouwd.
De opslagcapaciteit in het nieuwe archie
fonderkomen bedraagt vijf kilometer, met
een optie op nog eens anderhalve kilometer.
Op hetzelfde voormalige fabrieksterrein zal
38
koninklijke vereniging van archivarissen in nederland
KVAN nieuws
ook een nieuw onderkomen voor de stede
lijke academies voor muziek en beeldende
kunsten worden gebouwd. De investering
van gemeentewege in de nieuwbouw voor
archief en bibliotheek bedraagt ongeveer 7
miljoen euro. Rik noemt dat veel voor een
betrekkelijk kleine gemeente.
Rik is lid van de Provinciale Commissie
voor Geschiedenis en penningmeester
("Hoe je een goede penningmeester moet
zijn, heb ik in Nederland geleerd!") van
het West-Vlaams Archieven Platform. "We
willen de archieven in West-Vlaanderen
op een hoger plan tillen", zegt hij. Ook
is hij een enthousiast deelnemer aan de
jaarlijkse bijeenkomsten van het Vlaams-
Zeeuws Archivarissen Overleg, waar col
lega's uit Oost- en West-Vlaanderen en
Zeeland elkaar treffen. Hij wil de contac
ten met Noord-Frankrijk en dan met name
met Rijssel, zoals hij als Vlaming de Franse
stad Lille consequent noemt, verbeteren
en verder uitdiepen. "Een kwart van de
studiezaalbezoekers in het leperse stadsar
chief komt namelijk uit Noord-Frankrijk.
En dat kost ons nogal wat vertaalwerk",
zegt Rik. Want, zoals bekend, spreken
Vlamingen vaak wel Frans, maar Fransen
geen Nederlands. In algemene zin is Rik
erg in voor internationale contacten. Dat
blijkt ook wel uit zijn hobby's: reizen per
trein naar Centraal Europa (met name
Tsjechië, Slowakije en Hongarije zijn
favoriet) en het nuttigen van allerhande
soorten witte wijn en bier. Dat laatste is
natuurlijk niet zo verwonderlijk voor een
Belg. Een andere favoriete bezigheid van
onze Vlaamse collega is het volgen (maar
niet bedrijven!) van de gemeentepolitiek.
"Dat gebeurt dan bij voorkeur in een van
onze herbergen: het Klein Stadhuis of het
Leedvermaak."
39
van
archivarissen
Deze keer in deze rubriek een
Vlaamse collega voor het voet
licht en wel de stadsarchivaris
van leper. Collega Rik Opsommer
krijgt binnen afzienbare tijd een
nieuw onderkomen en is sterk
internationaal georiënteerd.
Studie
De leperse stadsarchivaris Rik Opsommer, rechts geflan
keerd door collega KatlijnVanhee, archivaris hedendaags
archief, en links door collega Katrien Goudeseune, deskun
dige publiekswerking (foto Stadsarchief leper).
Het stadsarchief, inhoud en nieuwbouw
archievenblad
juni 2007
archivarissen
Internationaal georiënteerd
Kaart van de vestingstad leper, getekend door de
Amsterdammer Petrus Schenk in 1709 (coll. Stadsarchief
leper,Archief Kaarten en Plannen, nr. I 16).
Peter Sijnke,
Medewerker Zeeuws Archief en redacteur van
het Archievenblad.
fraafeAc [I wiZ»/.»
Ter inzage legging selectielijsten
De inzagetermijn van selectielijsten is
verkort van 8 naar 6 weken. Voorheen
werd per maand een aankondiging
geplaatst van de ter inzage liggende
selectielijsten. In verband met het
moment van verschijnen van het
Archievenblad is dit soms niet meer tij
dig mogelijk. Daarom deze algemenere
aankondiging van het Nationaal Archief
om belangstellenden te attenderen op
momenten van inzage van selectielijs
ten. Samen met het bijbehorende rap
port van het institutioneel onderzoek
en het verslag van het driehoeksoverleg
zijn de (ontwerp)selectielijsten beschik
baar:
op de website van het Nationaal
Archief: www.nationaalarchief.nl
(archiefzorg/selectie)
op de website van het ministerie van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap:
www.minocw.nl (openbaarheid)
bij de informatiebalie in de studiezaal
van het Nationaal Archief.
Voor vragen kunt u mailen naar
angela.dellebeke@nationaalarchief.nl
juni 2007
archievenblad
