Coördinator archieven en acquisitie NIOD
KVAN nieuws
koninklijke vereniging van archivarissen in nederland
Voor het voetlicht: Annemieke van Bockxmeer
KVAN nieuws
koninklijke vereniging van archivarissen in nederland
Vierde Ketelaar-lezing gewijd aan de herinnering
Algemene Ledenvergadering KVAN en Ketelaarlezing 2006 in
Sociëteit 'De Witte', Den Haag, donderdag 12 oktober 2006
Aanmelding
->
6l
archivarissen
Zij kan met recht een laatbloeier worden
genoemd en houdt nog steeds van nieuwe uit
dagingen. Zeventien jaar lang werkt ze nu al bij
het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumen
tatie (NIOD). Voorlopig gaat ze gewoon door en
tussen de bedrijven gaat ze nog promoveren.
We hebben het over Annemieke van Bockxmeer.
MMS
Joanna Maria Lidwina van Bockxmeer,
geboren op 5 juli 1946 in een katholieke
familie te Hoorn, ging na de lagere school
naar de Middelbare Meisjes School (MMS) op
het Sint-Werenfriduslyceum. Een bewuste
keuze van haar ouders; ook haar twee andere
zussen gingen hier naar toe. Dit had wel tot
gevolg dat ze, 18 jaar oud, eerst MO-
Nederlands moest gaan studeren aan de
Universiteit van Amsterdam en hierna pas
kandidaatsexamen Nederlands kon doen. In
deze periode was Annemieke actief in de stu
dentenbeweging (Maagdenhuis). Annemieke
was reeds met haar doctoraalscriptie bezig
toen ze een studiepauze inlaste. De zorg voor
haar zoon en de studie was niet te combine
ren. Toch heeft ze in die periode nog even les
gegeven aan een middelbare school.
Filosofie
Het was uitstel en zeker geen afstel,
want in 1980 nam zij de draad weer op en
veranderde ze zelfs van studierichting. Haar
eerder gedaan bijvak, filosofie, werd nu
hoofdvak. In 1983 studeerde ze af bij de
faculteit der wijsbegeerte van de Universiteit
van Amsterdam met als hoofdvak systemati
sche filosofie en als bijvak geschiedenis van
de metafysica. In deze periode was zij actief
in de vrouwenbeweging.
Na haar afstuderen heeft zij een aantal jaren
als zelfstandig onderzoeker gewerkt. Anne
mieke hield zich bezig met communistische
verzetsgroepen in de Tweede Wereldoorlog
en daarvoor raadpleegde zij een aantal
archieven van het RIOD. Toen zij daar de eer
ste keer archiefonderzoek ging doen, had zij
het gevoel dat ze in het paradijs terecht was
gekomen.
Annemieke had zich namelijk niet eerder
gerealiseerd dat eigentijdse stukken van en
over mensen waar iemand alles over wil
weten, zo belangrijk kunnen zijn. Dat was
haar grote archiefervaring.
NIOD
Zoals reeds vermeld, werkt zij sinds
1989 bij het RIOD, nu NIOD, een functie
waarvoor ze door het RIOD destijds werd
gevraagd. De eerste zeven jaar bij de toenma
lige afdeling beheer, bij de externe dienstver
lening. Haar belangrijkste taak was het
behandelen van vragen van particulieren. In
die tijd waren dat bijna uitsluitend oorlogs
getroffenen. Annemieke deed daar archief
onderzoek voor. Als mensen dat wilden, kon
den ze op het instituut 'hun' stukken raad
plegen. Volgens Annemieke heeft ze tijdens
haar studie filosofie logisch denken geleerd,
dat kwam dus goed van pas voor haar studie
Archivistiek A aan de Archiefschool in Den
Haag, die ze in de periode 1995-1996 met
succes volgde.
Toeval of niet, maar in ongeveer dezelfde tijd
werd er bij het RIOD gereorganiseerd, waar
bij ook werd besloten dat het archiefbeheer
professioneler moest worden aangepakt. Na
deze reorganisatie was Annemieke verant
woordelijk voor de conservering en inventa
risatie van de archieven. Nu is zij coördina
tor archieven en acquisitie. Zij werkt met een
team van (bijna) opgeleide archivarissen, die
weten hoe ze met archieven om moeten
gaan. Maar liefst tachtig procent van de toe
gangen op de NIOD-archieven staat nu op
internet! Daarbij bleken zelfs oude toegan
gen, ook uit de jaren vijftig van de vorige
eeuw, vaak heel goed bruikbaar te zijn.
Promotie
Sinds twee jaar is zij betrokken bij het
programma Erfgoed van de Oorlog van het
Ministerie van VWS. Annemieke zit in de bij
behorende stuurgroep en leidt twee NIOD-
projecten die in dit kader worden uitge
voerd; een onderzoeksgids Archieven van de
Oorlog, een ING/NIOD-project waarvoor het
ING voor hun kant van de zaak een eigen
projectleider hebben, en een project dat
beoogt binnen twee jaar zoveel mogelijk
archieven van naoorlogse belangenorganisa
ties te verwerven en te ontsluiten.
Zij heeft verder bijna vier jaar met veel ple
zier in het bestuur van de KVAN gezeten.
Annemiek heeft dat als inspirerend ervaren.
Het is ook fijn om contacten te hebben en
mensen in de archiefwereld beter te leren
kennen. Verder is het ook nog eens goed
voor je netwerk. Daar is zij nu mee gestopt,
vanwege haar promotieplannen. Een nieuwe
uitdaging en het was gewoon 'leuk om weer
iets anders te doen.'
Haar onderzoek draagt de titel; 'De construc
tie van de bezetting. Archieven, collecties en
het RIOD 1945-1960'. Dit onderwerp wekte
haar interesse door haar dagelijkse werk
zaamheden. Natuurlijk is vervolgens het
nodige overleg hierover geweest met haar
promotor, professor Eric Ketelaar.
In haar onderzoek staat de vraag centraal
hoe, door wie en in welke context de archie
ven naar het RIOD zijn gekomen, hoe ze
daar zijn gewaardeerd, geordend en beschre
ven en welke gevolgen dit complex van han
delingen heeft voor de geschiedschrijving
van de Tweede Wereldoorlog. Archieven zijn
maatschappelijke constructies, die, voordat
ze voor historisch onderzoek geschikt zijn,
door vele handen gaan, waaronder die van
de inventarisator. De strategie van de inven-
tarisator bepaalt de compositie en het karak
ter van de toegang op het archief en daarmee
heeft hij invloed op de manier waarop naar
een periode, in dit geval de Tweede
Wereldoorlog, wordt gekeken.
Die invloed van de archivaris, dat moeten
velen zich maar eens goed realiseren! Haar
promotor is, zoals gezegd Eric Ketelaar, maar
zij wordt ook begeleid door Hans Blom.
Annemieke is gehuwd, woont in Landsmeer
en heeft privé toch nog tijd voor hardlopen,
op vakantie in de bergen wandelen, het
lezen van poëzie en tuinieren.
Wij zullen zeker nog wat van haar horen,
want ze is van plan tot haar 65e jaar te wer
ken. Dat kan ook met zo'n boeiende baan.
Harry Strijkers
archievenblad
september 2006
kan
Op donderdag 12 oktober aanstaan
de organiseren het Nationaal Archief en
de Koninklijke Vereniging van Archiva
rissen in Nederland voor de vierde keer
de Ketelaar-lezing. Na Gerard Rooijakkers
(over selectie), Peter Burke (over herge
bruik) en Paul Scheffer (over omgang met
het verleden) heeft ditmaal Susan Legêne
zich bereid verklaard de lezing uit te spre
ken.
De titel van haar lezing is: 'Laten we dus
de herinnering herstellen'. Autoriteit en col
lectieve constructies van het eigene.
De titel is ontleend aan een uitspraak van
Jan Marijnissen. Hij deed deze uitspraak
in het Tweede Kamer debat over de wen
selijkheid van een museum voor de
Nederlandse geschiedenis, op 27 juni
2006. Met dit debat als vertrekpunt
wordt ingegaan op de relatie tussen din
gen en ideeën, en de betekenis van de
erfgoedsector in huidige discussies over
burgerschapsvorming, gemeenschapszin
en nationale identiteit.
Susan Legêne is hoofd museale zaken van
het Tropenmuseum in Amsterdam.
Daarnaast is zij, namens het Koninklijk
Oudheidkundig Genootschap, bijzonder
hoogleraar aan de Universiteit van
Amsterdam, met als leeropdracht Neder
landse cultuurgeschiedenis, in het bij
zonder de bestudering der voorwerpen.
Zij studeerde geschiedenis aan de
Universiteit van Amsterdam. In 1988
promoveerde zij in Rotterdam op In de
bagage van Blomhof en Breugel. Japan, Java,
Tripoli en Suriname in de negentiende-eeuw-
se Nederlandse cultuur van het imperialis
me, een onderzoek naar de rol die visies op
de wereld buiten Europa speelden in de vor
ming van Nederland als culturele natie.
Als bronnen gebuikte zij daarvoor egodo
cumenten en objecten van een familie
van wereldreizigers. Haar inaugurele rede
(2004) heeft als titel Nu of nooit. Over de
actualiteit van museale collecties. In het
KIT was zij onder meer verantwoordelijk
voor de tentoonstelling Oostwaarts!
Kunst, cultuur en kolonialisme (2005).
Momenteel is zij betrokken bij het inter
nationale project Bidesia (vreemdeling),
dat de migratiegeschiedenis van Hin
doestanen in India, Suriname en
Nederland zichtbaar wil maken aan de
hand van immaterieel cultuurgoed,
gecombineerd met visuele en materiële
bronnen.
Susan Legêne is lid van de Nederlandse
UNESCO-commissie en van de commis
sie Ontwikkeling Nederlandse Canon.
De Ketelaar-lezing zal worden gehouden op
donderdag 12 oktober 2006 in Sociëteit 'De
Witte' te Den Haag.
13.30 uur Ontvangst leden KVAN
14.00 uur Algemene ledenvergadering KVAN
Agenda
1. Opening
2. Notulen Algemene Ledenvergadering
7 juni 2006 (Gepubliceerd in
Archievenblad van juli 2006; jaargang
110 nummer 6)
3. Mededelingen
4. Bestuurssamenstelling
5. Begroting 2007
6. Archiefonderwijs
7. Beleid ex-vakgenoten
8. Commissie buitenland
9. Commissie beroepscode
10. SNAAI
11. Archievenblad
12. Almanak
13. Stichting Archiefpublicaties (S@P)
14. Rondvraag
15. Sluiting
15.00 uur Pauze leden KVAN ontvangst
toehoorders Ketelaarlezing
15.30 uur Ketelaarlezing 2006
door Susan Legêne:
'Laten we dus de herinnering
herstellen'. Autoriteit en collec
tieve constructies van het eigene
16.30 uur
18.00 uur
Borrel
Einde
Aan het bijwonen van de Ketelaarlezing zijn
geen kosten verbonden, maar i.v.m. het
beperkte aantal plaatsen is reserveren nood
zakelijk. Reserveringen worden verwerkt op
volgorde van binnenkomst. KVAN-leden heb
ben voorrang. U kunt zich voor de
Ketelaarlezing 2006 vóór 5 oktober a.s.
aanmelden per e-mail: afsprakenbureau@
nationaalarchief.nl met vermelding van uw
naam en adresgegevens en of u wel/geen
KVAN-lid bent. U kunt ook de onderstaande
bon opsturen naar: Nationaal Archief, t.a.v.
Afsprakenbureau, Antwoordnummer 93320,
2509 WB Den Haag.
Locatie: De Nieuwe of littéraire Sociëteit 'De Witte', Plein 24, Den Haag.
Voor routebeschrijving zie: www.societeitdewitte.nl
Hierbij meld ik mij aan voor de Ketelaarlezing 2006 op 12 oktober 2006
Naam:
Adres:
Tel.:
E-mail:
Ik ben wel/geen lid van de KVAN
september 2006
archievenblad
