m m
m
t>
r%»
literatuur
JAE.Kuys (eindredactie),
Biografisch Woordenboek
Gelderland deel 5
Bekende en onbekende man
nen en vrouwen uit de
Gelderse geschiedenis
9
O
Saskia Poldervaart
(gastredacteur), Idealen en
illusies, gender en utopieën,
Jaarboek voor vrouwenge
schiedenis 29
koninklijke vereniging van archivarissen in nederland
KVAN Nieuws
Bureau KVAN
Redactie Archievenblad
KVAN wil actief invloed uitoefenen op herinrichting archiefonderwijs
I 59
Signalementen door Patricia Böschen.
Uitgeverij Verloren, Hilversum
ISBN 90 6550 891 0; 152 pagina's; 15,-
In het vijfde deel van het project
van de Stichting Biografisch Woorden
boek Gelderland zijn 158 levensbeschrij
vingen opgenomen van mannen en
vrouwen die een rol speelden in de
Gelderse geschiedenis. Onderzoek in de
Gelderse archieven, aangevuld met lite
ratuur, leverde hiervoor de informatie.
De biografieën zijn door de diversiteit
aan schrijfstijlen van de auteurs tamelijk
droog of juist levendig geschreven.
Ongetwijfeld is de intentie van dit woor
denboek om verder onderzoek te stimu
leren en daarover te publiceren. In het
kader van ons themanummer noemen
we de acht vrouwen van wie een biogra
fie in dit deel is opgenomen. Dat zijn
zakenvrouw Maria Romeinders (1727-
1810), activiste, schrijfster en componis
te Catharina Felicia van Rees (1831-
1915), pedagoge Ietje Kooistra (1861-
1923), museumdirecteur Clara Engelen
(1879-1956), juriste en bestuurder
Jacoba van Verschuer (1884-1965), filan-
trope en kunstbeschermer Henriëtte
BIOGRAFISCH
w
WOORDENBOEK
GELDERLAND
5
Polak (1893-1974), verpleegkundige en
bestuurder Allegonda Oskamp (1912-
2003) en schilderes Agnes van den
Brandeler (1918-2002). [PB]
Vervolg van pagina 59
regeringen was verdonkeremaand. Ten
tweede merken ze op dat de zogeheten
'vrouwenkwestie' - het debat over de
vraag welke rol vrouwen in een moderne
samenleving zouden moeten spelen -
overal aanwezig was. Maar terwijl er geen
maatschappelijke en politieke stroming
was die zich aan het debat hierover kon
of wilde onttrekken, stond de kwestie
vooral in socialistische en nationalisti
sche kring op de agenda. Ten slotte wij
zen de redacteuren op enkele implicaties
van dit materiaal voor de bestaande
ideeën over de geschiedenis van de inter
nationale vrouwenbeweging. Zo is het
grote aantal links-georiënteerde vrouwen
uit Oost-Europa die actief waren in orga
nisaties als de Internationale Vrouwen
raad en de Wereldbond voor Vrouwen
kiesrecht moeilijk te verenigen met de
bestaande beeldvorming over deze orga
nisaties. In veel opzichten is dit biogra
fisch woordenboek dus een zeer nuttige
bijdrage aan onze kennis over de geschie
denis van de vrouwenbeweging en die
van Oost-Europa.
Annette Mevis
Archivaris bij het IIAV in Amsterdam.
archievenblad
september 2006
Uitgeverij Aksant, Amsterdam
ISBN 90.5260.211.5; 263 pagina's; 13,50
Op basis van het thema van dit jaar
boek belichten de auteurs vanuit ver
schillende invalshoeken gender en uto
pie. Het zijn prikkelende artikelen die
tot nadenken stemmen en waaruit flin
ke discussies kunnen ontstaan. Onder
werpen zijn onder andere de genetische
utopie in Elementaire deeltjes (1968) van
Michel Houellebecq, het pleidooi voor
de verzekerde moederschapszorg (1890-
1920), Petronella Moens (1762-1843) en
haar utopistische roman over de ideale
maar Hollandse plantage in 'Aardenburg,
of de onbekende volksplanting in Zuid-
Amerika (1817), de visie van de
Amerikaanse auteur Charles Brockden
Brown (1771-1810) op een genderloze
toekomst. Gastredacteur Saskia Polder
vaart gaat in op de relatie tussen utopis
me en gender en concludeert dat 'de
normaliteit van sociale verhoudin
gen!...) nooit(...)' kan veranderen als het
feminisme genegeerd wordt. [PB]
archivarissen
Bureau Koninklijke Vereniging
van Archivarissen in
Nederland.
Voor informatie over de KVAN,
bestelling van publicaties,
aanmelding voor activiteiten en
wijzigingen in de ledenadministratie
kunt u contact opnemen met het
bureau. Kopij voor het Archievenblad,
berichten voor deze rubriek
en mutaties in de Almanak van
het Nederlands Archiefwezen kunt
aan het bureau van de KVAN
doorgeven.
Cruquiusweg 31
1019 AT Amsterdam
Tel. (020) 462 77 27
Fax: (020) 462 77 28
E-mail: bureau@kvan.nl
Internet: www.kvan.nl
Postbank Bureaurekening: 84767
De KVAN is een beroepsvereniging,
die alle mensen verenigt die werk
zaam zijn in het archiefveld. Het is
geen vereiste dat leden het diploma
archivistiek bezitten. Het archiefveld
is zo divers, dat mensen met zeer
verschillende achtergrond/opleiding
daarin werkzaam zijn. Alien zijn wel
kom als lid van de KVAN! De
Koninklijke Vereniging van Archi
varissen in Nederland stelt zich ten
doel de belangen van het Nederlands
archiefwezen te behartigen en de
deskundigheid van archivarissen te
bevorderen. De vereniging organi
seert onder meer studiedagen, inter
nationale uitwisselingen en buiten
landse oriëntatiereizen. Leden van de
KVAN ontvangen kosteloos het
Archievenblad en de Almanak van het
Nederlands Archiefwezen. Student
leden en beginnende beroepsbe
oefenaars kunnen tevens lid worden
van de Sectie Nieuwe en Aankomend
Archivarissen en Informatiespecia
listen (SNAAI). De contributie voor
het lidmaatschap van de KVAN
bedraagt €61,- per jaar (een hogere
bijdrage is welkom).
De contributie voor een student-lid
bedraagt 18,- per jaar.
september 2006
Tijdens de algemene ledenvergadering van 7
juni j.l. in Rotterdam waren de aanwezige leden una
niem van mening dat de KVAN zich actiever moest
opstellen om negatieve gevolgen te voorkomen van
de voorgenomen herinrichting van het archiefon
derwijs door staatssecretaris Medy van der Laan. Het
archiefveld is vooral bezorgd dat door de herinrich
ting de kwaliteit van het archiefonderwijs ernstig
geschaad wordt. Bovendien dreigt met het stopzet
ten van de subsidie aan de Archiefschool per 1 janu
ari 2009, een belangrijk kennis- en onderzoeksinsti
tuut te verdwijnen. Daarnaast was in Rotterdam aan
de orde dat er op 31 augustus een einde zou komen
aan de looptijd van het Tijdelijk Besluit opleidingen
en examens archivistiek, terwijl nog niet in een
nieuwe regeling was voorzien. Dit zou ernstige
gevolgen hebben voor studenten die gaan afstude
ren omdat, zij dan geen rechtsgeldig diploma zou
den ontvangen. Nog tijdens de ledenvergadering is
een actiegroep opgericht die een brief heeft voorbe
reid, die door het KVAN-bestuur op 29 juni j.l. aan de
staatssecretaris is gestuurd. Daarin spreekt de KVAN
haar zorg uit over de voorgenomen plannen. Op dat
moment was de KVAN nog onkundig van een brief
van diezelfde datum, waarin de staatssecretaris de
Tweede Kamer informeert over de stand van zaken
en haar voornemens betreffende de herinrichting
van het archiefonderwijs.
Samengevat blijkt uit deze brief dat zij, op grond van
het advies van de Raad van Cultuur, van plan is in
deze cultuurnotaperiode het archiefonderwijs
inhoudelijk en financieel verder in te bedden bij het
reguliere onderwijs. Zij wil in de toekomst het
archiefonderwijs laten financieren uit het budget
van het reguliere hoger onderwijs en de huidige
beperking van het aantal aangewezen archiefoplei
dingen dat een diploma kan geven, opheffen.
Daarmee wil zij bereiken dat het archiefonderwijs
zich breder oriënteert en cultuur meer aandacht
krijgt. De staatssecretaris wil het archiefveld in de
gelegenheid stellen verantwoordelijkheid te nemen
voor de nieuwe opzet en daarnaast het onderwijs
veld hier nauw bij betrekken. Zij ziet de branche
(DIVA en KVAN) als eerste verantwoordelijke voor
het opstellen van kwaliteitseisen voor archieffunc
tionarissen en -opleidingen en verwacht dat zij deze
eisen vorm gaat geven. Zij blijft bij haar eerdere toe
zegging dat de stichting Archiefschool tot 2009 sub
sidie ontvangt. Maar daarna zal, voortvloeiend uit
het bovenstaande voornemen tot herinrichting van
het archiefonderwijs, de subsidie aan de Archief
school worden stopgezet. Tot slot deelt de staatsse
cretaris in deze brief mee dat het Archiefbesluit 1995
op korte termijn zal worden gewijzigd om te kunnen
waarborgen dat huidige studenten archivistiek hun
opleiding, ondanks de komende ontwikkelingen,
kunnen afronden.
Het KVAN-bestuur heeft zich begin juli gebogen over
de vraag hoe te reageren om een kwalitatief goede
archiefopleiding te waarborgen en een kennis- en
onderzoeksinstituut voor het veld te behouden. De
staatssecretaris had toen inmiddels haar portefeuille
neergelegd. Na rijp beraad is besloten tot het sturen
van een brief aan minister Van der Hoeven, die de
portefeuille van de staatssecretaris heeft overgeno
men, met een afschrift aan de Tweede Kamer om die
te informeren over het standpunt van het archief
veld. Daarin worden een aantal uitgangspunten
voor het archiefonderwijs geformuleerd (zie kader).
De brieven zijn op 11 juli verzonden en daar zal het
niet bij blijven. Door actief te lobbyen in politiek
Den Haag wil de KVAN zoveel mogelijk invloed op
het proces blijven uitoefenen. Bovendien heeft het
bestuur besloten om na de verkiezingen van 22
november a.s. meer te doen om het archiefvak bij de
Tweede Kamerleden bekend te maken; eventueel
door het organiseren van een bijeenkomst, een
'archievendag' voor de politiek. Tenslotte wil de
KVAN dit najaar een bijeenkomst organiseren om
haar achterban te informeren en te raadplegen.
Inmiddels is op 17 augustus in het Staatsblad het
K.B. van 18 juli 2006 verschenen, dat een aanvulling
inhoudt op het Archiefbesluit 1995 en min of meer
overeenkomt met het Tijdelijk Besluit opleidingen
en examens archivistiek (zie www.overheid.nl/op).
Dit waarborgt dat degenen die op dit moment voor
een archiefdiploma studeren, dit ook daadwerkelijk
zullen ontvangen.
UITGANGSPUNTEN ARCHIEFONDERWIJS
1. De KVAN is geen tegenstander van (verdere)
inbedding in het reguliere hoger onderwijs,
maar ziet hiertoe alleen mogelijkheden wanneer
de thans beschikbare gelden binnen de cultuur
begroting in de onderwijsbegroting geoormerkt
blijven voor het archiefonderwijs.
2. Door het aantal instellingen dat het diploma
Archivaris kan verstrekken beperkt te houden
tot twee wordt het archiefveld in de gelegen
heid gesteld toezicht te houden op de kwaliteit
van dit onderwijs.
3. De rijksoverheid heeft en houdt een blijvende
verantwoordelijkheid voor het archiefonderwijs.
4. De thans bestaande koppeling tussen archief
onderwijs en archiefonderzoek moet in stand
blijven. Met name gezien de grote ontwikkelin
gen op het gebied van digitalisering van over
heidsinformatie en overheidsarchieven is voor
zetting van de onderzoekstaak voor en door
het archiefwezen onontbeerlijk.
5. Het archiefveld heeft behoefte aan een vertaling
van het archiefonderzoek in een bijscholings-
en cursusaanbod. De KVAN is van mening dat
het voor archivarissen een noodzaak is zich op
deze manier van met name de digitale ontwik
kelingen op de hoogte te blijven houden.
archievenblad I
