n
Noord-Zuid in Oost-Indisch
perspectief
van de Kamer
Amsterdam.
Uitgevaren voor de Kamer
Zeeland
Het project 'Uitgevaren voor de
Kamers; 700.000 mensen overzee', en
meer bepaald het onderdeel 'Uitgevaren
voor de Kamer Zeeland' figureerden al
verscheidende keren in het Archievenblad.
Zoals bekend gaat het om een omvang
rijk digitaliseringproject, waarbij de acht-
tiende-eeuwse scheepssoldijboeken van
de Kamers Delft, Rotterdam, Amsterdam,
Zeeland (Middelburg) en West-Friesland
(Hoorn en Enkhuizen) van de VOC gemi
crofilmd en gedigitaliseerd worden. Het
Zeeuwse onderdeel is inmiddels afgeslo
ten. In het kader van dit project kwamen
tevens twee boeken uit, die een tweeluik
vormen. In 2005 verscheen Noord-Zuid in
Oost-Indisch perspectief, onder redactie
van de aan de Universiteit van Gent ver
bonden historicus Jan Parmentier. Dit
boek komt voort uit het congres van
dezelfde naam dat op 21 en 22 juni 2002
(in het 'VOC-herdenkingsjaar') in
Antwerpen en Vlissingen werd gehou
den. Een elftal auteurs gaat in op diverse
aspecten van de handel op Indië in de
zeventiende en achttiende eeuw. Zo gaat
Katie Heyning, in haar bijdrage Naar
Antwerpen en weer terug: Zeeuwse kooplie
den en de Antwerpse luxenijverheid in de
zeventiende eeuw, in op de goederen die
vanuit de Oost naar Middelburg werden
geïmporteerd en vandaar naar
Antwerpen werden geëxporteerd. De
afsluiting van de Westerschelde bleek in
de praktijk na 1587 niet meer dan een fis
cale barrière. Andere auteurs gaan in op
het kapitaal dat Zuid-Nederlanders in de
voorcompagnieën en in de VOC inves
teerden, de relatie in Azië tussen de VOC
en de Engelse East India Company en
zelfs de Nederlandse invloed op de
Deense Oost-Indische Compagnie, die
oorspronkelijk opgericht werd op initia
tief van twee Nederlandse immigranten
en waarvoor in de achttiende eeuw de
hulp van Nederlandse experts op het
gebied van handel en scheepvaart in
Azië werd ingeroepen.
Begin 2006 verscheen het tweede deel,
Uitgevaren voor de Kamer Zeeland, weder
om onder redactie van Jan Parmentier.
Dit boek bevat in zes hoofdstukken de
teksten van de lezingen en presentaties
die op 10 juni 2005 werden gehouden
tijdens een symposium te Gent, waar
mee Uitgevaren voor de Kamer Zeeland
officieel werd afgesloten. Femme
Gaastra schrijft over de VOC als werkge
ver; Roelof van Gelder gaat in op het
leven van de (Duitse) VOC-soldaat
Georg Leonhard Schwarz, die tussen
1734 en 1741 de compagnie diende, en
Jan Parmentier belicht het leven van de
Vlaamse soldaat Carolus van der
Haeghe. Zes Vlaamse licentiaatstuden
ten deden uitgebreid onderzoek naar het
aandeel van Zeeuwen en Vlamingen in
de VOC gedurende de periode 1700-
1760. Zij ontdekten dat het merendeel
van de Zeeuwse opvarenden (bijna
16.000 bemanningsleden) afkomstig
was van Walcheren en dat er in totaal
bijna 13.000 Vlamingen op de VOC-
schepen dienden. Van de Zeeuwen mon
sterde 90 procent aan als zeeman. In
tegenstelling tot de Zeeuwen, beoefende
60 procent van de Vlamingen een mili
taire functie. Met dit tweeluik is het
Zeeuwse aandeel in het totale project
afgesloten. Het Zeeuwse project kon
mede met Euregiogeld worden gefinan
cierd. Daardoor, en door het bij een
breed publiek bekend maken van de
resultaten van het project in de onder
havige publicaties, is inmiddels ook de
financiering rond voor de bewerking
Noord-Zuid
in Oost-Indisch
perspectief
I
ïïlirTiTiTi
literatuur
Uitgevaren
voor de
Kamer Zeeland
Ja, ik wil! 111 jaar Overijsselse
huwelijksakten
literatuur
VERRE
VERWANTEN
Verre verwanten.
Familiegeschiedenis dichterbij
Genealogie is allang niet meer de
bezigheid waarbij hobbyisten alleen data
verzamelen die betrekking hebben op
hun voorouders. Velen vinden vrijetijds
besteding in het doen van onderzoek
naar familiegeschiedenis waarbij wordt
nagegaan hoe hun voorouders leefden:
hoe ze woonden, wat ze deden, wat ze
aanhadden en wat ze aten. Sommigen
breiden hun hobby uit door zich als vrij
williger in te zetten bij de archiefdienst
waar zij eerder kind aan huis werden
voor het vinden van de namen van voor
ouders. Bij het Historisch Centrum
Overijssel heeft men de vrijwilligers die
een bijdrage leverden aan het indexeren
van de huwelijksakten in het zonnetje
gezet met een boekje over de meest
opzienbarende feiten en anekdotes uit
die huwelijksakten. De naamgeving van
families in Overijssel biedt bijvoorbeeld
veel stof voor discussie (denk aan de
voetballer Vennegoor of Hesselink).
Soms levert dit flauwe feiten op, bijvoor
beeld met betrekking tot vreemde combi
naties van familienamen (Mevr. Slag-
Dood). Ook vreemde beroepen, onechte
kinderen en echtscheidingen komen aan
de orde. De database die in het vrijwilli-
gersproject is ontstaan, biedt de moge
lijkheid om in het gehele boekje in een
rood kader opzienbarende feiten te pre
senteren, zoals de oudste bruid en de
meestvoorkomende voornamen of
beroepen.
De Teleac-televisieserie 'Verre Verwanten'
voorziet, gezien het feit dat deze voor
het tweede seizoen wordt uitgezonden,
in de behoefte van mensen om een idee
te krijgen van de leefomstandigheden
van hun voorouders. 'Verre verwanten'
is een 'concept' waarbij gebruik gemaakt
wordt van verschillende mediakanalen.
De televisieserie is daarbij leidend.
Daarnaast is - zoals Teleac dat allang
doet - een boek verschenen. Maar ook de
website (www.verreverwanten.nl) is zeer
uitgebreid. Behalve aanvullende infor
matie over de televisie-uitzendingen
(bijvoorbeeld de volledige afstammings-
lijsten van de gasten), kan ook genealo
gische informatie worden uitgewisseld.
Het boek - immers het geduldigste medi
um - gaat dieper in op de leefomstandig
heden van onze voorouders en met
welke bronnen deze leefomstandighe
den voor specifieke personen kunnen
worden gereconstrueerd. De inleiding
gaat in op de basisprincipes van gene
alogie. Heel beknopt wordt aangehaald
welke soorten genealogisch onderzoek
kunnen worden uitgevoerd, welke
instellingen je kunnen helpen en welke
bronnen informatie prijsgeven over de
basisgegevens van een persoonlijk leven:
naam, geboorte, overlijden. Er worden
diverse genealogische mythes ontze
nuwd, zoals de herkomst van de achter
naam Poepjes, of het feit dat de
Burgerlijke Stand zou zijn ingevoerd
door Napoleon. De volgende hoofdstuk
ken handelen over een of ander aspect
van het leven: werken, wonen, eten,
ziekte, 'land en water' en godsdienst. De
hoofdstukken zijn onderverdeeld in een
algemeen deel, dat het aspect in ver
schillende eeuwen bespreekt, en vervol
gens een specifiek deel dat uitgebreid
ingaat op de bronnen die gebruikt kun
nen worden voor onderzoek naar dit
aspect. Het boek geeft naast de televisie
serie en de website een belangrijke extra
dimensie aan 'Verre Verwanten'.
Iedereen die via beide 'snelle' media is
geprikkeld om de eigen familiegeschie
denis te onderzoeken, kan met het boek
rustig de tijd nemen om hierover meer
te weten te komen. Ook de genealoog
die zijn onderzoek wil uitbreiden, wordt
geïnspireerd door de vele mogelijkheden
die hem worden voorgehouden om zijn
onderzoek tot een ware familiegeschie
denis om te zetten. Het boek is zeker een
aanrader voor iemand die snel en breed
geïnformeerd wil worden over het doen
van onderzoek naar persoonlijke
geschiedenis. (IZ)
Jan Parmentier (red.)
Walburg Pers, Zutphen, 2005
ISBN 90-5730-368-X, 192 blz.
Jan Parmentier (red.)
Walburg Pers, Zutphen, 2006
ISBN 90-5730-490-0, 135 blz.,
setprijs 39,95
iWn itiiihUt "is
tormmlkr
archievenblad
mei 2006
«wïf. intirw
Jhu Kurmmtkr
Rob van Drie Kees Nfoórrla"
Familiegeschiedenis
dichterbij
Historisch Centrum Overijssel, Zwolle, 2005
ISBN 90-72306-33-3, 60 blz., 8,50
Rob van Drie Kees Noorda
Kosmos/Z&K Uitgevers B.V.,
Utrecht/Antwerpen, 2005
ISBN 90-215-4090-8, 144 blz., 16,95
mei 2006
archievenblad
