ONDERBEZET OP DIV-GEBIED?
Informatievaardigheden
DIGITALISEREN WEBDATABASES
CVAN FEITEN TOT KENNIS)
b\nnen
santen
www.pictura-im.nl
Julianalaan 30, 5707 HR Helmond. Tel. 06-53 99 99 63 06-53 95 57 58. www.archiefondersteuning.nl
Adviseren
Ondersteunen
Beheren
Detachering
DisConsult heeft personeel in dienst - uitvoerend, staf
en management - waarover u voor kortere of langere
tijd kunt beschikken.
Meer weten?
Als u meer wilt weten over onze diensten, belt u dan
met DisConsult, telefoon 079 - 342 95 09. Wij kun
nen u dan van alle informatie voorzien.
DOCUMENT MANAGEMENT KENNIS MANAGEMENT WORKFLOW MANAGEMENT DIOR-OPLEIDINGEN
Cityhouse, Engelandlaan 174, 2711 DW ZOETERMEER,
Telefoon 079 - 342 95 09, fax 079 - 342 59 46, www.disconsulf.nl, e-mail: info@disconsulf.nl
specialisten in:
- semistatische archieven
- statische archieven
- beeld- en geluidscollecties
Het vervullen van (tijdelijke) vacatures op
het gebied van DIV is een arbeidsintensieve
en prijzige aangelegenheid. DisConsult
neemt deze zorg van u over. Wij hebben ja
renlange ervaring in het detacheren, werven
en selecteren van gekwalificeerd en gemo
tiveerd DIV-personeel.
Werving en selectie
DisConsult beschikt over specialistische
kennis voor werving en selectie en beschikt
over een uitgebreid netwerk. Hierdoor kun
nen wij snel en doeltreffend een kandidaat
selecteren die past in het door u geschetste
profiel.
Archiefondersteuning Benelux
informatiemanagement
I 23
fotobank-nb.nl
beeldbankzoo.be achterhoek-liemers.nl
groenehartarchleven.nl gelderlandinbeeld.nl beeldbank.nationaalarchief.nl beeldbankamersfoort.nl
AOB
Door Albert Boekhorst*
In een vorige aflevering schreef ik dat ik
terug zou komen op het 'Thematic Debate on
Information Literacy' van het Bureau of the
Intergovernmental Council for the Information
for All Programme (IFAP) van UNESCO. De bij
eenkomst van UNESCO die tot doel had vast
te stellen welke specifieke bijdrage IFAP kan
leveren tot het informatievaardig worden van
mensen.1
In 1991 kreeg ik van de toenmalige
RABIN (Raad van Advies voor Bibliotheek
wezen en Informatieverzorging) opdracht
te onderzoeken op welke wijze in het
Nederlandse onderwijs leerlingen leerden
omgaan met informatie. Daarbij ging de
onuitgesproken interesse vooral uit naar
de rol van de toen beschikbare informatie
technologie (toen IT). Dat leidde tot een
tweetal publicaties (Boekhorst 1992,
RABIN 1993). Het thema ging mij steeds
meer boeien toen ik mij realiseerde hoe
essentieel het is om informatievaardig te
zijn voor de ontwikkelingsmogelijkheden
van mensen en dus ook voor organisaties
en een maatschappij als geheel. Dat leidde
tot meerdere publicaties en een proef
schrift. Daarbij gebruikte ik de bestaande,
maar nauwelijks gebruikte term 'informa
tievaardig1. Een term die trouwens nog
steeds niet in van Dale voorkomt.
Langzamerhand heeft het begrip informa
tievaardigheden een plaats veroverd in het
onderwijs, de schoolmediatheek en de
bibliotheken in het hoger onderwijs. Over
de inhoud van het concept wordt verschil
lend gedacht en als gevolg daarvan kan de
wijze waarop het in het onderwijs aan bod
komt sterk uiteenlopen. Omdat informa
tievaardig zijn vooral een kwestie is van
een integratie van houding, kennis en
vaardigheden kan het daarmee gekwalifi
ceerd worden als een competentie.
Het begrip 'informatievaardigheden' kan
het best als paraplubegrip of containerbe
grip gehanteerd worden. Het is geen sta
tisch concept, maar het ontwikkelt zich.
De competenties die bij informatievaardig
zijn behoren, kunnen beter als een conti
nuüm dan als een categorie behandeld
worden.
Van de vele definities die er vanuit ver
schillende perspectieven zijn geprodu
ceerd, is de omschrijving van de American
Library Association uit 1989 langzamer
hand een algemeen geaccepteerd uitgangs
punt geworden:
Ultimately, information literate people are
those who have learned how to learn. They
know how to learn because they know how
knowledge is organized, how to find infor
mation, and how to use information in such
a way that others can learn from them.
They are people prepared for lifelong lear
ning, because they can always find the
information needed for any task or decision
at hand.
(Association 1989)
Deze definitie is in 2003 verder uitgewerkt
in de zogenaamde Prague Declaration:
'Towards An Information Literate Society'.
In dit concept is het begrip informatievaar
dig zijn gekoppeld aan het ontstaan van
de informatie
maatschappij.
Het ligt in de
bedoeling om
als vervolg
hierop in no
vember aan
staande op een
werkconferen
tie in Alexan-
drië (Egypte) te komen tot een zogenaam
de Alexandria Declaration. Dit in opmars
naar de World Summit of the Information
Society die na een start in 2003 in Genève
in november in Tunis afgesloten zal wor
den.
Maar terug naar het kernbegrip. Op basis
van de manier waarop mensen bewust
naar informatie zoeken zijn diverse model
len ontwikkeld voor effectief en efficiënt
zoeken (onder meer door Carol Khultau).
ik onderken de volgende stappen in een
informatiezoekproces (die elk leiden tot
een informatieproduct en een evaluatie
moment):
1. Het signaleren van informatiebehoef
te.
2. Het vertalen van de informatiebehoef
te in een informatievraag.
3. Het kunnen identificeren van geschik
te informatiebronnen.
4. Het kunnen hanteren van de benodig
de technologie.
5. Het kunnen verwerken van de beno
digde informatie.
6. Voortdurende evaluatie bij elke stap in
het proces.
oktober 2005
Informatievaardig zijn is niet iets dat een
malig kan worden aangeleerd. Het is een
competentie waarbij drie dingen een rol
spelen: allereerst is het een kwestie van
houding, dan van kennis en vervolgens
van vaardigheden:
Kritische houding ten opzichte van:
wat doe ik, waarom doe ik het, waarvoor
doe ik het en waarmee doe ik het?
Kennis over de organisatie en kwaliteit
van informatiebronnen en -kanalen en
het verwerven van toegang tot de
gewenste informatie.
Vaardigheden die mensen in staat
stellen de benodigde techniek en gereed
schappen in de juiste context te hante
ren.
Mensen die beter (effectiever/efficiënter)
dan anderen in staat zijn om hun informa
tiebehoeften te bevredigen, verkrijgen
daarmee een voorsprong op hen die deze
vaardigheid niet, of minder beheersen.
Daarover later meer.
Noot
1. Een verslag is te vinden op http://portal.unesco.org/
ci/en/ev.phpURL_ID=i8775&URL_DO=DO_TOPIC&UR
L_SECTION=20i.html
Literatuur
Prague Declaration: www.infolit.org/lnternationaL
Conference/PragueDeclaration.doc
Boekhorst, Albert K., Mans Kuipers. 1992.
Informatiekunde in het onderwijs.
(BBI-Reeks Nr 2). Amsterdam: Vakgroep BBI.
Raad van Advies voor Bibliotheekwezen en
Informatieverzorging. 1993. Informatievaardigheden
in het onderwijs, Rabin; 7. 's-Gravenhage: Rabin.
Albert Boekhorst is als informatiewetenschapper ver
bonden aan de Universiteit van Amsterdam, de
Universiteit van Pretoria en de Archiefschool.
archievenblad I
selecteren
verwerken
vastleggen
verspreiden
formuleren kennis
informatie- informatie
vraag bronnen
beseffen
informatie
behoefte
kennis
van iet
--K
E4
E4
kennisproduct
