Doe <Ifp Consult
SCHEERESF JB.V
WIJ DOEN WAAR
WE GOED IN ZIJN
DocConsult
Art Conservation
www.artconservation.nl
UniCompact verrijdbare archiefsystemen.
In de afgelopen 39 jaar hebben wij bij zeer veel organi
saties ruime ervaring opgedaan bij het oplossen van
archiveringsproblemen. Voor u, als verantwoordelijke
voor het archief is het natuurlijk duidelijk dat de
authentieke archiefopslagmethodes allemaal één ding
gemeen hebben en dat is ruimtebesparing.
Echter andere zaken verdienen net zoveel aandacht; in
welke uitvoeringen kunnen de stellingen geleverd wor
den,wat zal de invloed zijn op de klimatologische
omstandigheden, welke aanpassingen zijn er aan het
product gemaakt om beschadigingen van uw archivalia
te voorkomen, wat zijn de veiligheidsvoorzieningen bij
een verrijdbaar archief enz
Kortom, er zijn genoeg aandachtspunten waarbij
Scheeres voor u een belangrijke èn adviserende rol kan
spelen.
Heeft u interesse in onze producten stuur of fax deze bon naar
onderstaand adres en informatie wordt u toegestuurd.
Boogschutterstraat 40, 7324 BA Apeldoorn
Postbus 4168, 7320 AD Apeldoorn
Tel. (055) 368 95 49 Fax. (055) 542 92 22
www.scheeres.nl
verkoop@scheeres.nl
Documentair management en ondersteuning
interim-management
quick-scan
coaching on the job
archiefbewerkingen
in-company trainingen
wegwerken achterstanden
Onze ervaren projectmedewerkers hebben veelal
een opleiding Bestuursambtenaar, SOD I en 11, WA en
Middelbaar archiefambtenaar. Zij staan garant voor
een klantgerichte en klantvriendelijke dienstverlening.
project- en adviesbureau
Nico Maasstraat 51 Tel. 074 - 2500166
7555 LW Hengelo Fax 074 - 2500144
www.docconsult.nl
E-mail: docconsult@hetnet.nl
Vervolg van pagina 33
en vroege zeventiende eeuw in aan. Dit
geldt uiteraard mede voor de database.
Deze is op een cd geplaatst die zowel in
het Haus-, Hof- und Staatsarchiv in
Wenen als in het Max-Planck-institut für
Europaische Rechtsgeschichte in
Frankfurt am Main geraadpleegd kan
worden. Het zeventiendelige repertorium
van Wolf kan thans dus in elektronische
vorm geconsulteerd worden en statisti
sche bewerkingen van dit materiaal,
maar ook gerichte zoekacties daarin, zijn
mogelijk geworden. Ook zijn de dossiers
thans gemakkelijk aan te vragen omdat
de huidige signaturen zijn aangegeven.
Het tweede project betreft een thans
in Wenen berustend, maar daarheen pas
tussen 1771 en 1773 overgebracht en uit
213 dozen bestaand RHR- (of liever:
Rijkshofkanselarij-)bestand, de zoge
naamde Alte Prager Akten. Het is door
Wolf niet bewerkt en vormt de neerslag
van RHR-activiteiten tussen 1540 en
1660, een periode die de regeringsperio
de van de 'Praagse' keizer Rudolf II (1575-
1612) ruim te buiten gaat. De inhoud
van de 213 dozen is rond 1840 door
Matthias Nowotny in een repertorium
beschreven. Dit is alfabetisch geordend
op de namen van de eisers of de rekes-
tranten en behelst onder andere ook de
naam van de tegenpartij, het onderwerp
en de tijdspanne van het proces, alsmede
de plaats waar het dossier zich bevond
wanneer het uit de Alte Prager Akten naar
elders was overgebracht. Mw. dr. Eva
Ortlieb heeft van november 1999 tot
januari 2004 gewerkt aan het invoeren
van alle nummers van het repertorium in
een database van hetzelfde model als de
door Polster gebruikte, ook derhalve van
processen waarvan geen andere schrifte
lijke neerslag dan een vermelding in
Nowotny's register aanwezig is.7 Tege
lijkertijd heeft zij de desbetreffende
dozen doorgenomen en opnieuw geor
dend zodat zij meer velden van de 'pro
cesfiches' kon benutten dan Polster, met
name over de samenstelling van de dos
siers. Naar aanleiding van door haar aan
getroffen stukken die tot dossiers van
niet door Nowotny onderkende proces
sen behoren, heeft zij nieuwe nummers
in haar nieuwe versie van diens repertori
um opgenomen. Dit geldt ook voor in de
dozen opduikende niet-gerechtelijke
documenten, zoals correspondentie tus
sen standen en keizer over rijksbelastin
gen. De RHR had nu eenmaal geen eigen
griffie, maar maakte gebruik van de dien
sten van de algemene rijkshofkanselarij.
De Praagse dozen bevatten dus ook de
neerslag van sommige niet-contentieuze
taken van de RHR en van politieke en
bestuurlijke activiteiten van de keizer en
diens hof.
Als gevolg van het ten einde lopen van
de financiering van dit project is het mw.
Ortlieb niet gelukt het gehele bestand
Alte Prager Akten opnieuw te repertorië-
ren. Bij het einde van haar dienstverband
was zij gevorderd tot en met de letter L
en was haar database uitgegroeid tot zo'n
3.000 nummers. Indien prof.dr. W.
Sellert (Göttingcn) zal slagen in zijn
pogingen om de financiering van een
nieuwe repertoriëring van de RHR-dossie-
rs rond te krijgen, zal als eerste onderdeel
de beschrijving van de Alte Prager Akten
voltooid worden. Voorlopig is de incom
plete databank niet vrij toegankelijk,
maar op aanvraag worden er wel inlich
tingen uit verstrekt.
In het Haus-, Hof- und Staatsarchiv
in Wenen staan bovendien twee andere
databanken ter beschikking van het
publiek. Zij zijn samengesteld met behulp
van bestaande toegangen en betreffen de
dossiers van de oude series Judicialia mis-
cellania (circa 6.000) en de Vota (circa
1.200). Indien wij de balans opmaken
van het aantal in de databanken vermel
de (min of meer volledige) dossiers van
voor de RHR aanhangig gemaakte rechts
zaken, dan komen wij op een totaal van
50.500, welk getal is opgebouwd uit het
aantal nummers van het Repertorium
van Wolf ad 40.300, plus dat van de door
mw. Ortlieb bewerkte Alte Prager Akten ad
3.000, plus de som van de twee hierboven
vermelde bestanden, ofwel 7.200. Enige
jaren geleden schatte prof.dr. Leopold
Auer (Haus-, Hof- und Staatsarchiv,
Wenen) het aantal van de nog in het
RHR-archief berustende procesdossiers op
ongeveer 70.000, zulks op een geschat
totaal van circa 140.000 procedures.8 Dit
zou betekenen dat het overgrote deel van
deze processtukken thans toegankelijk
gemaakt is. Omdat de actieradius van de
RHR zich ver buiten de huidige Duitse
westgrens heeft uitgestrekt, is dit niet
alleen voor Duitse (rechts)historici goed
nieuws. Zo ontmoet men tijdens het
lezen van een enige jaren geleden ver
schenen (op een vrij beperkt bronnenbe-
stand berustende) studie over de activiteit
van door de RHR aangestelde commissa
rissen verschillende leden van de
'Nederlandse' adel, te weten van de grafe
lijke huizen Van Limburg Stirum en Van
den Bergh.9 De kolossale databestanden
die thans gereed of in bewerking zijn, zul
len ongetwijfeld een veelvoud aan ver
meldingen herbergen.
35
jgyjt
•je-j?*1-
V»'- -r.. 4v,
k: -(
"f*™ v1'*
4 Multispectral Imaging
met de ARTIST camera
Art Conservation is ook uw partner voor gammabestraling
Massa-conservering
Art Conservation BV Telefoon oio 234 02 91
Kon. Wilhelminahaven 21 19 Fa>
3134 KG Vlaardingen E-mail i- info@artconservation.nl
Organisatienaam
Naam contactpersoonMA/
Adres
Postcode
Plaats
Telefoonnummer
Bel mij op voor een afspraak
DOCUMENTAIRE INFORMATIEVOORZIENING
Alte Prager Akten
Goed nieuws voor (rechts)historici
Paul Nève is emeritus hoogleraar Romeins recht aan
de Katholieke Universiteit Nijmegen en hoogleraar
rechtsgeschiedenis aan de Katholieke Universiteit
Brabant.
Noten
Vgl. E. Ortlieb G. Polster, 'Die Prozessfrequenz
am Reichshofrat (1519-1806)1, in: Zeitschrift für
Neuere Rechtsgeschichte 26 (2004), p. 189-216.
2. Ik doel hier op: Eva Ortlieb, 'Vom königlichen/kai-
serlichen Hofrat zum Reichshofrat. Maximilian I./
Karl V., Ferdinand I.1, in: B. Diestelkamp (Hg.). Das
Rechtskammergericht. Der Weg zur seiner Gründung
und die ersten jahrzehnte seines Wirkens (1451-
1527) (Köln-Weimar-Wien 2003), p. 221-209.
3. In het hoofdstuk 'Reichsarchive', in: L. Bittner,
Gesamtinventar des Wiener Haus-, Hof- und
Staatsarchivs (5 Bde. Wien 1936-1940), Bd. 1, p.
271.
4. Zie: J. Ruwet op p. LX van zijn 'Les Archives de
Vienne et l'histoire de notre pays', in: Bulletin de
la Commission royale d'histoire 118 (1953), p. XLI-
CXIX (met een 'Note additionelle' van L.E. Halkin
op p. CXX).
5. Zie J. Ruwet, Les Archives et bibliothèques de
Vienne et l'histoire de Belgique. Bruxelles 1956, p.
2-87.
6. Zie: C. Polster, 'Die elektronische Erfassung des
Wolfschen Repertoriums zu den Prozessakten des
Reichshofrats im Wiener Haus-, Hof- und
Staatsarchiv', in: Mitteilungen des Österreichischen
Staatsarchivs (ter perse).
7. Zie: E. Ortlieb, 'Die 'Alten Prager Akten' im Rahmen
der Neuerschliessung der Akten des Reichshofrats
im Haus-, Hof- und Staatsarchiv in Wien', in:
Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs (ter
perse).
8. Vgl. L. Auer, 'Das Archiv des Reichshofrates und
seine Bedeutung für die historische Forschung',
in: B. Diestelkamp I. Scheurmann (Hg.),
Friedenssicherung und Reichsgewahrung. Sechs
Beitrage zur Geschichte des Reichskammergericht
und der obersten Gerichtsbarkeit im alten Europa
(Bonn-Wetzlar 1997), p. 117-130, zie p. no.
9. E. Ortlieb, lm Auftrag des Kaisers. Die kaiserlichen
Kommissionen des Reichshofrats und die Regetung
von Konfliktem im alten Reich (1637-1657). Köln
Weimar Wien 2001. Mijn recensie van dit boek in
het Tijdschrift voor rechtsgeschiedenis is ter perse.
september 2005
archievenblad
