w
Alles!
Digitale Oplossingen
HaegheVelde BV
m a i I p r o f s®
□nnnnnoonnnoonnn
5?
1
Restauratie Atelier Helmond bv
Restauratie en conservering van papier,
leer en perkament
Ondersteuning bij calamiteiten
Uw waardevolle documenten gaan
bij ons door vakkundige handen.
Wat is jarenlange
ervaring waard?
i i m
■RRRS
Document Management
- uw technische tekeningen, tekstdocumenten en
foto's bij elkaar in één file
- doorzoekbaar op tekst, OMR en IMR
- scannen van boeken en tijdschriften, dossiers,
registers, akten, persoons- en woningkaarten
- scannen in kleur: diverse bestandsformaten
□□□□□□□□□□□□□□□O
's Gravenhage
070-3096039
lnfo@haegheVelde.nl
www.haegheVelde.nl
testo 175-H2
Temperatuur- vochtregistratie
Data
logger
ofd
literatuur
'Gif laten wij niet voortbestaan'
Een onderzoek naar de overlevingskansen van joden in de
Nederlandse gemeenten, 1940-1945
'Gif laten wij
voortbestaan*
"*ÉÉ^545
31
Boeken, in leer en perkament
Charters en zegels
Prenten en tekeningen
Kaarten en affiches
Massaconservering
Inbinden van rapporten en tijdschriften
Brand- en waterschade
Schimmelbestrijding
24 uur bereikbaar op: 06 - 57 58 96 31
Tijdens kantooruren: +31 (0)492 - 55 39 90
Panovenweg 40,5708 HR Helmond (NL)
Tel.+31(0)492 - 55 3990
Fax: +31(0)492-552442
E-mail: infoóJrestauratie-atelierhelmond.nl
internet: www.restauratie-atelierhelmond.nl
Steeds meer organisaties kiezen voor Mailprofs Uitzendbureaux,
dé marktleider op het gebied van tijdelijk DIV-personeel. Deze
leidende positie heeft Mailprofs door de jaren heen verdiend.
Door veel aandacht en tijd te investeren in haar flexkrachten
levert Mailprofs altijd goed opgeleide, gemotiveerde en flexibele
krachten die direct inzetbaar zijn. En elke DIV-flexkracht van
Mailprofs heeft een exclusieve opleiding bij de SOD succesvol
afgerond. Zo blijkt maar weer dat de jarenlange ervaring van
Mailprofs goud waard is voor opdrachtgevers en flexkrachten.
Kiest u voor Mailprofs, dan heeft u de garantie dat u niet zomaar
een flexkracht binnenhaalt.
Meer weten? Bel 0174-219100 of kijk op www.mailprofs.nl
betrouwbare klimaatbewaking van
uw kostbare archief
Stabiele en nauwkeurige vochtsensor
Goed afleesbaar display van actuele waarde en
grenswaarde overschrijding
Groot (ring)geheugen voor langdurige metingen
Ook uitleesbaar via printer en datastick
Bel voor meer informatie of advies
testo BV, Postbus 1026, 1300 BA Almere, Telefoon 036 - 5487000
Fax 036 - 5487009, www.testo.nl, e-mail: info@testo.nl
Marnix Croes en Peter Tammes
Aksant, Amsterdam, 2004
ISBN 90-5260-1313, 616 blz., 35,00
De omvangrijke dissertatie van de
auteurs Croes en Tammes biedt een
gedeeltelijk nieuw beeld van de joden
vervolging in Nederland tijdens de
Tweede Wereldoorlog.
Dit komt allereerst door de analytische
vergelijking tussen gemeentes. De pijnlij
ke vraag waarom het percentage van de
overlevenden onder de Nederlandse
joden aanzienlijk lager is dan in de buur
landen, is al vele malen onderzocht en
beschreven, maar deze onderzoeken
waren ofwel gebaseerd op vergelijkingen
tussen landelijke gemiddelden, ofwel
pogingen verschillen te vinden tussen de
culturele, sociale of politieke eigenschap
pen van de verschillende landen. De
twee auteurs stellen terecht vast dat de
generalisatie die plaatsvindt wanneer
men landelijke gemiddelden gebruikt,
volkomen voorbij gaat aan de mogelijk
substantiële verschillen tussen streken en
gemeentes binnen het land. Deze veron
derstelling wordt in de dissertatie zelf
versterkt, wanneer duidelijk wordt dat er
grote onderlinge verschillen bestaan tus
sen de lokale Nazibureaus betreffende
het beleid en de uitvoering van de joden
vervolging, evenals aanzienlijke verschil
len in de houding en het optreden van
de plaatselijke autoriteiten en bevolking.
De tweede reden dat dit boek heel anders
leest dan de meeste beschrijvingen van
de jodenvervolging in Nederland is het
feit dat de auteurs aantonen dat het sys
tematisch statistisch gebruik van tot nog
toe veelal ongebruikt archivistisch mate
riaal een grote bijdrage kan leveren aan
het analyseren van historische gebeurte
nissen. Dit maakt dit boek ook van spe
ciaal belang voor archivarissen.
De twee voornaamste bronnen waarop
het percentage overlevenden per
gemeente werd gebaseerd, zijn de regi-
stratielijsten die in de jaren 1941-1942
door de gemeentebesturen werden
geproduceerd en die werden vergeleken
met de gegevens uit het boek 'In
Memoriam' waarin de gegevens staan
van de omgekomen Nederlandse joden.
Aangezien het percentage van overleven
den de basis vormt voor alle verdere sta
tistische analyses, gaan de auteurs uiter
mate voorzichtig en systematisch om
met de gebruikte bronnen. De eerste
twee hoofdstukken van het boek zijn
totaal gewijd aan de methodologie waar
mee het percentage overlevenden is vast
gesteld.
Verdere archivistische bronnen waar de
auteurs uitgebreid gebruik van hebben
gemaakt zijn onder andere: dossiers over
de naoorlogse strafrechterlijke vervol
ging van Nederlandse en Duitse leden
van de Sipo en de SD, het Nationaal
Archief betreffende organen die zich
bezighielden met de naoorlogse zuive
ring van burgemeesters, politie en vrij
willige hulpagenten, het Centrale Bureau
voor Genealogie betreffende correspon
dentie tussen gemeentebesturen over de
registratie van joden, het Centraal
Bureau voor Statistiek betreffende onge
publiceerde resultaten van de laatste
vooroorlogse verkiezingen, het archief
van het Informatie Bureau van het
Nederlandse Rode Kruis betreffende
onderduikers, talloze archiefdiensten en
het NIOD
Het centrale gedeelte van het boek, waar
zeven hoofdstukken aan zijn gewijd,
houdt zich bezig met de analyse van de
mate waarin het optreden, het gedrag of
de achtergrond van alle bij de vervolging
betrokken 'actoren' invloed hadden op
Marnix Croes Peter Tammes
^iflroderzoèlc naar de overlevingskansen
vanjciicti in de Nederlandse gemeenten,
de overlevingskansen van de joden. Deze
'actoren' zijn: daders, handlangers, mede
plichtigen, omstanders, tegenstanders en
slachtoffers.
Bij de daders wordt een onderscheid
gemaakt tussen de Sicherheitspolizei en
de Sicherheitsdienst en er wordt gepoogd
de samenhang vast te stellen tussen de
verschillende mate van vervolgingsacti
viteit en gewelddadigheid van de plaat
selijke afdelingen en het percentage over
levende joden.
Onder het hoofdstuk 'handlangers' wor
den de agenten van de Vrijwillige
Hulppolitie onder de loep genomen en
wordt onderzocht in welke mate er
samenhang bestaat tussen de landelijke
spreiding van deze agenten en overle
vingskansen van de joden per gemeente.
De medeplichtigen worden onderver
deeld in burgemeesters en politieagen
ten. Bij de eersten wordt gepoogd vast te
stellen in hoeverre de vervanging van
burgemeesters door NSB'ers de overle
vingskansen beïnvloedde. Bij de politie
wordt de samenhang tussen de hoeveel
heid 'foute' agenten en het percentage
van overlevenden per gemeente geanaly
seerd, ook met oog op het feit dat in som
mige gemeentes de staatspolitie actief
Lees verder op pagina 33
februari 2005
archievenblad
