Documentalist wordt mediamanager
Digitalisering en audiovisuele archieven
audiovisuele archieven
audiovisuele archieven
Digitalisering van omroepproductie veran
dert de positie van het omroeparchief en de
gehanteerde werkwijzen. Dit heeft gevolgen
voor documentalisten en andere
medewerkers, zo bleek uit het semi
nar 'Changing sceneries, changing
roles' dat in maart 2004 werd
gehouden. Gastheer namens de
Media Management Commissie
van de FIAT/IFTA (International
Federation of Television Archives)
was Beeld en Geluid, dat zijn colle
ga's in Amsterdam ontving. Naast
vele ervaringsdeskundigen waren
er specialisten en wetenschappers,
die spraken over de stand van
zaken en over diverse ontwikkelingen, zoals
automatische indexering, spraak- en beeldher
kenning, gebruikersparticipatie en nieuwe ken
nis rondom 'zoeken'. Tot de organisatoren van
het seminar behoorden Irmgard Noordhoek,
sectormanager Radio, Televisie en Muziek
(RTVM) en haar collega Annemieke de Jong,
hoofd Informatiebeleid. Bij de aanstaande digi
talisering in Hilversum konden zij hun voordeel
doen met de ervaringen van Europese collega's,
zoals die van de BBC in Engeland, de RAI in
Italië en de SVT in Zweden.
Een van de voornaamste veranderingen van
digitalisering in het productieproces van televi
sieprogramma's is dat het archiefproces binnen
de omroepen verschuift naar de productie zelf.
Maar ook de uitzending wordt gedigitaliseerd.
Daardoor gaat de situatie in Nederland er als
volgt uitzien: alle origineel Nederlandse uitzen
dingen komen automatisch terecht in de data
bank van Beeld en Geluid. Dit betekent min
stens een verdubbeling van het aantal program
ma's in het archief in vergelijking met de huidi
ge werkwijze. Nu worden programma's verza
meld door deze vlak voor uitzending met recor
ders op te nemen. Het grote voordeel in de nieu
we situatie is dat men zich bij belangrijke
gebeurtenissen, zoals onlangs de moord op Theo
van Gogh, niet hoeft af te vragen of de banden
wel draaien.
"Op den duur zal er waarschijnlijk wel weer de
behoefte ontstaan om het archief op te scho
nen," verwacht Annemieke de Jong. "Bij diverse
programmaseries kun je je wel tot een aantal
afleveringen beperken. De collectie moet name
lijk wel beheerd kunnen worden." In de nieuwe
situatie kan Beeld en Geluid zijn functie als
bedrijfsarchief echter wel beter vervullen.
Aan De Digitale Voorziening (DDV) is de
multimedia-catalogus iMMix verbonden. Hierin
kunnen programmamakers en andere medewer
kers 24 uur per dag vanachter hun bureau zoe
ken naar materiaal en dit vervolgens voormon-
teren. De hoge resolutiebeelden kunnen zij laten
afleveren bij de montagesets. Dat scheelt de
omroepen veel tijd en geld. Voor Beeld en
Geluid betekent DDV met iMMix meer en betere
dienstverlening aan klanten. Het materiaal kan
gemakkelijk door meerdere mensen tegelijker
tijd worden geraadpleegd: voor research in laag
waardige kwaliteit en voor (her)gebruik in hoog
waardige kwaliteit. "Door iMMix te bouwen en
in gebruik te nemen kan Beeld en Geluid veel
efficiënter werken en besparen we 25 procent op
mensen en middelen," aldus Noordhoek. Het is
de bedoeling om de kosten voor DDV, 9 miljoen
euro, in een aantal jaar door efficiency terug te
verdienen.
Plakte de programmamaker eerst nog een
sticker op de videotape, nu zijn het metadata die
informatie over de inhoud moeten verschaffen.
Om eenduidige metadata te gebruiken probeert
Beeld en Geluid met de omroepen tot een
bepaalde standaardisering te komen. Straks stro
men deze noodzakelijke metadata immers auto
matisch de catalogus in, terwijl dit werk tot nu
toe handmatig wordt gedaan. Hoewel een groot
deel van de digitale bestanden automatisch
geïndexeerd wordt, zal het handmatige catalogi
seren niet verdwijnen, concludeerden de deelne
mers aan het seminar in maart.
Dat de nadruk van het werk in het 'digitale'
archief - ook dat van Beeld en Geluid -
het meest op controle, bewerking en ver
rijking van metadata zal liggen, staat
vast. Vooral de nieuws- en actualiteiten
programma's zullen extra gecheckt moe
ten worden. Juist bij die programma's is
immers de tijdsdruk hoog. Sommige pro
gramma's, waaronder het Journaal, zijn
daarom geïnteresseerd in ondersteuning
bij archivering en research.
Vier rollen
Documentalisten die met het archief
achter de schermen vandaan komen,
zien hun functie veranderen van traditio
nele 'archivaris' in informatiedeskundige.
"Zij zullen van steeds meer markten thuis
moeten zijn," aldus De Jong. Volgens de
deelnemers aan het seminar kunnen
documentalisten vier rollen vervullen in
de digitale setting. Als mediamanager zor
gen documentalisten voor een goede
coördinatie van het proces en het verza
melen van informatie. Mediamanagers
zijn beter dan andere collega's op de
hoogte van nieuwe technologieën en zul
len die kennis als ambassadeur moeten
doorgeven. Ook kunnen zij als media-edi
tor toezicht houden op een goede
beschrijving en presentatie van het digi
tale materiaal. En om te zorgen dat er
geen materiaal - ons cultureel erfgoed -
verloren gaat kan de documentalist zich
als contentspecialist richten op het conser
veren van de inhoud, die in digitale pro
cessen als deze steeds belangrijker wordt.
De 'drager' doet er immers steeds minder
toe. De nieuwe, verbrede functieom
schrijving van documentalisten vraagt
eveneens om goede communicatieve
vaardigheden en een uitstekende kennis
van ICT.
Als nationaal archief heeft Beeld en
Geluid wel belangstelling voor nauwere
samenwerking met de omroepen. "Een
documentalist kan in de rol van informa
tiespecialist en mediamanager omroepen
adviseren," denkt Noordhoek hardop. "Je
zou er zelfs aan kunnen denken om
iemand een omroep toe te kennen, zodat
er een vaste contactpersoon is en de com
municatie tussen de omroep en het
archief goed verloopt. Dat zou een aardi
ge optie kunnen zijn."
Voor de documentalist op het archief
proces vormt. Een ontwikkeling die ver
strekkende gevolgen heeft voor zowel de
omroepen als het archief. Niet in de laat
ste plaats voor de documentalist, die
hierin als mediamanager een sleutelrol
kan spelen.
wordt het werk stukken efficiënter. "En in
zekere zin ook saaier," erkent Noordhoek.
"Je krijgt immers niet meer al het materi
aal te zien en je hoeft het minder vaak
handmatig te catalogiseren. Voortaan
krijg je het materiaal van de omroepen -
de uitzendingen - als digitaal bestand
kant-en-klaar met een groot deel van de
metadata op je bureau." Aan de andere
kant kan het werk voor diverse medewer
kers ook veel interessanter worden. Zij
kunnen zelf meer onderzoek gaan doen
en zich verbreden. "Bij de keuze wat die
per gearchiveerd wordt, zal het archief
zich vooral laten leiden door de vraag
van de klant."
Als alles volgens planning verloopt wordt
De Digitale Voorziening op 5 mei 2005
opgeleverd. Dan is het gedeelte van de
uitzending gedigitaliseerd. De omroepen
zijn druk bezig met de digitalisering van
het productieproces. Beeld en Geluid
werkt aan de opbouw van een digitaal
archief. Uiteindelijk is het de bedoeling
dat de totale productie - van idee tot en
met de uitzending - een gedigitaliseerd
Door Marianne ten Hoedt*
nrrtTinqn'iafpnagP'1
In de nieuwbouw voor Beeld en Geluid,
gereed najaar 2006, worden alle
medewerkers en collecties gehuisvest.
Daarnaast is 3300 m2 gereserveerd voor
de'media experience', een tentoonstelling
in beeld en geluid gericht op een breed
publiek.
Audiovisuele archieven maken door digitalisering
grote veranderingen door. Dat geldt ook voor de
grootste audiovisuele archieven die zijn gevestigd
in Hilversum: de diverse omroeparchieven en het
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, het lan
delijke audiovisuele archief dat tevens fungeert als
bedrijfsarchief van de Publieke Omroep. Veel
omroepen zijn al bezig met het digitaliseren van de
productie van televisieprogramma's. Bovendien
wordt het uitzenden van televisieprogramma's
vanaf mei 2005 een gedigitaliseerd proces. Op ini
tiatief van de omroepen, Beeld en Geluid en het
ministerie van OCW wordt met 'De Digitale
Voorziening' deze stap in de digitalisering gezet.
Beeld en Geluid gaat de bestanden van al het uit
gezonden materiaal van de publieke omroepen
archiveren in een grote databank. Documentalisten
in beide archieven zien daarmee hun functie veran
deren.
In productie
24 uur toegankelijk
Metadata
Mediamanagers
MEDIA MANAGEMENT IN THE DIGITAL ERA
Edited by Mleke Lauwers
CHANGING SCENERIES
CHANGING ROLES
101001010101010111010101000101010101
001010101010101010010101010101101011
OIOOOMÏÏÓÏOlOlOlQlOlOlOiOOOlOlOlOlOl
loioioioioioiojoooooioioioioioioioioi
OOOOQ11lOlOlOiOlOlOlOlCOOlOlOlOOOlOl
00 l^lól 0101010101ÖÏQ i QGQ1010101010101
01Ó1Ö101010101010101ÖCH31Ö1Ö101010101
oioioioioiöoioöioidoioioioioioooioio
rjioioiüioöiüiüioioimoioioiioioioooi
0101011300101000101010101010101011001
OlOlOlOOOCOOOOOOtOOOOiXilOlOOiOlOlOlO
011 111 11111 i 1 iÖÖQtiOÜOGOl 111010101010
Marianne ten Hoedt is freelance journalist/tekst
schrijver.
20
archievenblad
december 2004
archievenblad
Alles wat besproken is tijdens het seminar kunt u nog
eens rustig nalezen in het Engelstalige boek Changing sce
neries, Changing roles. Media management in the digital era,
edited by Mieke Lauwers, Hilversum (Nederlands
Instituut voor Beeld en Geluid) 2004,80 blz.,€ 12,50.
Het is te bestellen via de webwinkel van het Nederlands
Instituut voor Beeld en Geluid: www.beeldengeluid.nl.
Nederlands Instituut voor Beeld en
Geluid
Het Nederlands Instituut voor Beeld en
Geluid is in 1997 ontstaan uit een fusie
van drie nationale audiovisuele archie
ven en het Omroepmuseum. Met bijna
700.000 uur aan materiaal is Beeld en
Geluid het meest veelzijdige audiovisu
ele archief van Nederland. Als nationaal
archief beheert Beeld en Geluid het
audiovisuele erfgoed van ons land,
maar het instituut heeft ook de functie
van bedrijfsarchief van (met name) de
Publieke Omroep en is expert op het
gebied van digitalisering en archivering.
Tot de klanten behoren behalve de
omroepen ook wetenschap, onderwijs
en het grote publiek.
In 2006 neemt Beeld en Geluid zijn
intrek in een gloednieuw gebouw op
het Mediapark te Hilversum. Naast de
depots en kantoren, realiseert Beeld en
Geluid er een multimediale publieks
functie verbonden aan het thema
'media bepalen mijn wereldbeeld'.
december 2004
