SCHEEREf^ JB.V.
BuroDenBoer
Restauratieatelier De Tiendschuur
Boogschutterstraat 40, 7324 BA Apeldoorn
Postbus 4168, 7320 AD Apeldoorn
Tel. (055) 368 95 49 Fax. (055) 542 92 22
www.scheeres.nl
verkoop@scheeres.nl
UniCompact verrijdbare archiefsystemen.
In de afgelopen 39 jaar hebben wij bij zeer veel organi
saties ruime ervaring opgedaan bij het oplossen van
archiveringsproblemen. Voor u, als verantwoordelijke
voor het archief, is het natuurlijk duidelijk dat de
authentieke archiefopslagmethodes allemaal één ding
gemeen hebben en dat is ruimtebesparing.
Echter andere zaken verdienen net zoveel aandacht; in
welke uitvoeringen kunnen de stellingen geleverd wor
den,wat zal de invloed zijn op de klimatologische
omstandigheden, welke aanpassingen zijn er aan het
product gemaakt om beschadigingen van uw archivalia
te voorkomen, wat zijn de veiligheidsvoorzieningen bij
een verrijdbaar archief enz
Kortom, er zijn genoeg aandachtspunten waarbij
Scheeres voor u een belangrijke èn adviserende rol kan
spelen.
Heeft u interesse in onze producten stuur of fax deze bon naar
onderstaand adres en informatie wordt u toegestuurd.
rt(ov,^e PaarcK*ef
Papierconservering.
Archiefmateriaal verkeert vaak in een slechte staat. In veel
gevallen zijn archiefstukken openbaar. Om de culturele nalaten
schap van onze voorouders veilig te stellen is restauratie en con
servering noodzakelijk. De papierafdeling van restauratie-atelier
De Tiendschuur restaureert o.m. boeken, chatters, handschriften,
leren banden, kaarten en prenten.
Kunstobjectenrestauratie.
Beschadigde kunstobjecten kun
nen ook worden gerestaureerd. De
soorten te behandelen objecten
kunnen sterk variëren: litho's,
foto's, schilderijen en zeefdruk
ken. De behandelingen zijn uit
eenlopend. Ze betreffen bijvoor
beeld reiniging, reconstructie,
bedoeken en retoucheren.
Calamiteitenbehandeling.
In geval van calamiteiten kunt u een beroep doen op de
Tiendschuur. Bij snel ingrijpen kan vocht- en roetschade worden
geminimaliseerd. Invriezen stopt het schadeproces.
Vocht onttrekken aan objecten kan met onze vacuümvriesdroog
apparatuur, welke een capaciteit heeft van 10 m\ Reukschade
kan behandeld worden met de ozonisator.
Diamantgroep
Restauratieatelier "De Tiendschuur"
Insulindestraat 5
5013 BA TILBURG
Tel: (013)464 1777/Fax: (013)464 1771
E-mail: tiendschuur@diamant-groep.nl
11 -46 35 50
Nieuw-Guinea
is met de cartotheek van de dorpen. Het
betreft de zogenaamde 'Marinegids Neder
lands Nieuw-Guinea' en die is in een aantal
gevallen nog uitvoeriger dan de verzame
ling fiches in het MARID-archief. Dit uit
meerdere delen bestaande overzicht geeft
eveneens per dorp bijzonderheden over de
bevolking en de middelen van bestaan. En
ook hiervoor geldt dat er een min of meer
standaardindeling in trefwoorden is. Bij
beschikking van de Commandant Zee
macht Nieuw-Guinea van 2 juli 1955 (no.
11496-65 DDO) is dit overzicht aangelegd
en bijgehouden. De Marinegids is samen
gesteld ten behoeve van de Mariniers in
Nieuw-Guinea. In de inleiding staat ver
meld dat bij bezoek aan de dorpen de gege
vens geverifieerd, dan wel verzameld die
nen te worden (conform de Order van
Blijvende Aard Nieuw-Guinea (OBANG) nr.
A 46). De gids werd in meervoud gemaakt
(gestencild) en verzonden naar onder meer
de regionale commandanten van de Mari
niers, de gouverneur van Nieuw-Guinea, de
Bevelhebber der Zeestrijdkrachten, het
hoofd Bureau Inlichtingen van de Marine
staf en de commandanten van de Marine
schepen in het gebied. De status van de
gids was 'dienstgeheim'. In tegenstelling tot
de cartotheek is dit overzicht geordend
naar afdeling, onderafdeling en district en
vervolgens per dorp. In deel 1 zijn een
overzicht van de exacte geografische gren
zen tussen de districten (met meridiaanme
ting) en een alfabetisch register op dorps
naam opgenomen.
De Marinegids geeft per dorp de omvang
van de bevolking, het aantal en soort hui
zen, de stand van zaken betreffende gods
dienst, onderwijs en gezondheid, handel
en middelen van bestaan, verkrijgbare voe
dingsmiddelen en drinkwater (handig om
te weten voor de patrouilles) en bijzonder
heden hoe het gebied te bereiken is tot en
met welke paden, verbindingen er zijn en
informatie over de aanwezigheid van stran
den (met mededelingen over gevaren, zoals
het voorkomen van krokodillen, haaien,
zaagvissen, sterke stroming of ontoeganke
lijk oerbos), soms zeer uitgebreid, bijvoor
beeld bij laagwater moet circa 20 meter
door de modder worden gelopen, tenzij
gebruik kan worden gemaakt van een
omgevallen boomstam'. Ook zijn er uitge
breide beschrijvingen van wat men onder
weg tegenkwam, zoals hoe prauwen en uit
geholde boomstammen werden gemaakt.
Onder het trefwoord 'bijzonderheden'
wordt informatie over de bevolking gege
ven, zoals houding, taal e.d. Opgeschreven
werd of de bevolking vriendelijk, terughou
dend of bang was ('een oefening met licht-
granaten veroorzaakte een paniek!') en
soms is zelfs vermeld of er voorouderbeeld
jes worden gemaakt. Bij de dorpsbeschrij
vingen zijn ook (in totaal een paar hon
derd) kaartjes gevoegd en als bijlagen zijn
er soms aparte beschrijvingen over onder
andere de terreingesteldheid, bijzondere
geografische omstandigheden, 'navigatori-
sche gegevens' en de geschiedenis van het
gebied (gebaseerd op wat men heeft gezien
of gehoord of uit literatuur).
Trefwoorden Marinegids
Nieuw-Guinea
Sommige bronnen zijn verstopt in
archieven waar je zoiets niet zo gauw ver
wacht. Zelfs ervaren onderzoekers, hoezeer
ze soms speuren naar gegevens die voor
hen van belang kunnen zijn, zullen niet
alles ontdekken. En ook in bronnenuitga
ven, zoals het prachtige recent verschenen
overzicht van het Instituut voor Neder
landse Geschiedenis, kun je niet apart
sociale of volkenkundige aspecten in
bepaalde archieven traceren.12 In het van-
uit een politiek en militair oogpunt
gevormde archief van de MAR1D bevinden
zich gegevens over de inheemse bevolking
van Nieuw-Guinea die vooral voor cultu-
reel-antropologisch onderzoek bijzondere
informatie opleveren, temeer omdat die
dateren uit een tijd dat er nauwelijks sprake
was van invloeden van buitenaf. En nog
geldt dat het eiland een tamelijk onbekend
gebied is. Daarbij is er de afgelopen jaren
een groeiende belangstelling voor andere
volken en culturen (denk ook aan populai
re tv-programma's als die van Boudewijn
Büch en Discovery). De wereld is steeds
gemakkelijker bereisbaar en cultuurtoeris
me reikt tot in de verste uithoeken. Maar
het archief is evenzeer van belang voor de
geschiedenis van de Papoea's zelf. Omdat
hun cultuur niet is gebaseerd op of overge
leverd via het schrift, is hun geschiedenis
nauwelijks opgetekend. Ook de dekoloni
satiegeschiedenis van Nederland in Nieuw-
Guinea is nog niet uitvoerig beschreven.
Het archief van de MARID en andere
Nieuw-Guinea-Marine-archieven vragen
om nader onderzoek, en dat in meer dan
één opzicht.
9. NA, Ministerie van Koloniën, Collectie Memories van
Overgave, 1849-1962 (toegangsnr. 2.10.39).
Organisatienaam
Naam contactpersoonM/V
Adres
Postcode
Plaats
Telefoonnummer
Bel mij op voor een afspraak
Onze medewerker die verspreid over heel het land wonen en
werken, hebben jarenlange ervaring op het vakgebied van
documentaire informatievoorziening, en een gedegen
vakopleiding (minimaal SOD-2). Ze zijn daardoor direct op
iedere plaats binnen de informatievoorziening inzetbaar.
Ons dienstenpakket omvat ondermeer:
detachering van dossiervormers
inventarisatie
inhaaloperaties
Invallen tijden ziekte- of vacatureperioden
advisering
interim-management - consultancy
Jan van Renesseweg 4
Postbus 37, 4325 ZG Rene:
tel. 01 11 -46 20 24 fax. 01
www.burodenboer.nl
E-mail: info@bdb.nl
V
»se
Plaats
geografische aanduiding
Huizen
soort en aantal woningen
Bestuur
naam (onderafdeling en district en naam kam
ponghoofd en wakil
Godsdienst
aanhang en naam leraar
Onderwijs
aanwezigheid school en aantal
leerlingen
Gezondheid
voorkomen van ziekten
Navigatorische bijzonderheden
landingsmogelijkheden en
havenfaciliteiten
Handel
producten
Voedingsmiddelen
aanwezige producten en drinkwater
Verbindingen
paden, prauwen, radioverbinding
Datum bezoek
bezoek door patrouille of schip
Bijzonderheden
houding van de bevolking, taal
Conclusie
november 2003
Erik van der Doe is hoofd Bewerken op het Nationaal
Archief en was projectleider voor de overdracht van
het MARID-archief.
Noten
1. Archievenblad 107/8 (oktober 2003), p. 10-15.
2. Nationaal Archief (NA), archief Marine Inlichtingen
dienst in Nederlands Oost-lndië en Nieuw-Guinea
(MARID N0ING), inv.nr. 953.
3. NA, MARID N01NG, inv.nr. 733.
4. NA, MARID N01NG, inv.nrs. 2367-2375.
5. NA, MARID N0ING, inv.nrs. 2315-2366.
6. NA, MARID N0ING, inv.nrs. 2324, 2325.
7. NA, MARID N0ING, inv.nrs. 2377, 2378.
8. NA, MARID NOING, inv.nr. 825. Zie over Memories van
overgave ook M.A.P. Meilink-Roelofz, 'Memories van
overgave van bestuursambtenaren in het voormalige
Nederlands-lndië', in: Nederlands Archievenblad 72
(1968), p. 14-18.
10. Later gepubliceerd (met andere foto's) als Het witte
hart van Nieuw-Guinea. Met de Nederlandse expeditie
naar het Sterrengebergte, door L.D. Brongersma en G.F.
Venema (uitgave Scheltens Giltay, Amsterdam i960).
11. Zie hiervoor o.a. R.E. van Holst Pellekaan, I.C. de
Regt en J.F. Bastiaans, Patrouilleren voor de Papoea's.
De Koninklijke Marine in Nederlands Nieuw-Guinea,
1945-1960, 2 dln. (Amsterdam 1989/1990).
12.P.J. Drooglever, M.J.B. Schouten en Mona Lohanda,
Guide to the archives on relations between the
Netherlands and Indonesia (ING Research guide,
Den Haag 1999).
archievenblad
