functie ei
design
msseri
B(
)MEFA
Utéèi Tüüi
van
Ts7
Lourens Oldersma*
mnm m
■h—mMBWII
w
Voor inlichtingen over tarieven en
plaatsing van zowel product- als
personeelsadvertenties kunt u contact
opnemen met:
Sales Services, contact persoon:
Gerrit Kulsdom
Postbus 2317, 1620 EH Hoorn
Tel. 0229 - 211 211. Fax 0229 - 270 404
E-mail: snsdtp@planet.nl ö/sns@wxs.nl
Het volgende nummer van
het Archievenblad verschijnt
op 1 november 2003. V
<s<zte ewcceó
Rekken en kasten
Archief rekken
Studie- en IT-tafels
Dealing en control desks
Bezoek onze stand 3.A.060
7 t/m 9 oktober 2003
Jaarbeurs Utrecht
My Office
de archiefschat
ut adventc&t*t<p a*td
Postbus 5014
8260 GA Kampen
Tel.: +31(0)38 3370444
Fax: +31(0)38 3312285
E-mail: info@bomefa.nl
www.bomefa.nl
S m
•4-"' B
De archiefschat
De keuze van dé archiefschat is een
schier onmogelijke. Het heeft iets van
een keuze moeten maken welke van je
kinderen je het meest dierbaar is. En
helemaal nu de kinderschaar meer dan
verdubbeld is door de fusie. Immers uit
het Ryksargyf, de Provinsjale Biblioteek
fan Fryslan en het Frysk Letterkundich
Museum en Dokumintaasjesintrum, is in
2002 Tresoar ontstaan. Niet voor niets
heeft het sinds 1 september 2002
bestaande Friese instituut de naam
Tresoar gekregen. Tresoar, de ruimte waar
de meest waardevolle stukken werden en
worden opgeborgen, de schatkamer.
Een schatkamer vol met onder andere
een handschrift uit 836, het Friese vrij
heidsprivilege, de laatste schoenen en
gedichten van dichter-staatsman Pieter
Jelles Troelstra, de door stadhouder
Johan Willem Friso aan de Franeker
Academie geschonken Blaeu-atlas in een
speciaal gemaakte pronkkast, het recla
me- en verpakkingsmateriaal van Koop-
mans Meelfabrieken, archief en biblio
theek van de universiteit van Franeker en
het Hof van Friesland. Ik kan zo wel door
blijven gaan maar dat is niet de bedoe
ling van de opdracht van de redactie. Die
wil dat er een keuze gemaakt wordt. Bij
de door mij gemaakt keuze heb ik als cri
terium genomen: de uiterlijke verschij
ning, de inhoud en het verhaal achter
het stuk.
In 1975 bood mevrouw S. Brandsma-Kats
uit Opeinde het Ryksargyf een envelop
met daarin drie briefjes aan. Het waren
brieven afkomstig van Romke Eelkes
Zandstra, die in het leger van Napoleon
had gediend, aan zijn verloofde Sjoukje
Hendriks.
De briefjes waren steeds van moeder op
dochter doorgegeven. Het oudste briefje
is een kattebelletje, geschreven in april
1811 in Leeuwarden vanaf het Toernooi-
veld. Op dit Toernooiveld moesten de
lotelingen zich verzamelen. In dit briefje
schrijft hij dat ze op vrijdag zullen ver
trekken richting Groningen. Hij hoopt
dan dat hij in de buurt van haar woon
plaats Twijzel een nacht verlof kan krij
gen zodat ze elkaar nog even kunnen
zien.
De tweede brief, gedateerd 29 augustus
1811, heeft een fraai briefhoofd. Het is
een ingekleurde tekening van een dame
die van een soldaat een brief overhan
digd krijgt. Romke schrijft hierin dat ze
nog in het kamp van 'Baloeije'
(Boulogne?) zijn maar dat het gerucht
gaat dat ze naar het kamp bij Zeist zullen
vertrekken.
De derde brief aan Sjoukje is ongeda
teerd, maar verwijst naar een brief van
haar van oktober. Blijkbaar sloeg bij haar
de twijfel toe, maar Romke is optimisti
scher: 'ik kan niet loven dat ik soldaat blijf,
het kan zoo niet lang dure.En er is ook
niet een andere geliefde in het spel: 'O
neen, suike liefe vroului zijn er niet meer dat
ik een ander zou voor u kiese.
Toch was de twijfel van Sjoukje niet
geheel onterecht; Romkes regiment is in
mei 1812 naar Stuttgart getrokken en
vandaar richting Rusland. Romke is niet
meer teruggekeerd. De maire van
Drachten geeft in een brief aan de
Gouverneur van Friesland op dat het
laatste teken van leven van Romke
dateert van 29 mei 1812 en afkomstig
was uit Stuttgart. Romkes verloofde
wacht nog negen jaar op hem, maar
trouwt uiteindelijk op 33-jarige leeftijd
een weduwnaar. Zij krijgt vijf kinderen.
De brieven van haar grote liefde heeft ze
altijd bewaard en doorgegeven aan een
van haar dochters.
■-/'/A'
w
In een reportage van Omrop Fryslan kwa
men deze drie brieven ter sprake. Hierop
reageerde mevrouw Feenstra-Kats met de
mededeling dat zij ook nog een brief van
die Romke in haar bezit had en wel wou
afstaan. Mevrouw Feenstra bleek een
nakomeling van de broer van Romke. De
brief, gericht aan zijn ouders, is ook
geschreven in Baloeije en gedateerd 1 juli
1811. In tegenstelling tot de brieven aan
zijn verloofde staat in deze brief meer
informatie over het leven van de soldaat.
'In ons champ staan bij de 300 tenten en wij
legge met ons 20 in een tent en legge naast
malkaar op strooij en 1 grouwe sak daar
moet wij naken in en ons jas is ons deken en
de ransel ons hoofdkussen. De vlojen en
muisen zijn zoo sterk dat wij er niet om kun
nen rusten.
Het eten in het Franse leger was ook niet
alles: 'wij krijgen om de 4 dagen 2 broden
maar kunnen er niet met toe. Ik koop er nog
een bij, dan moet ik het nog rekken. En we
kunnen het voor de muisen niet bewaren.
Omdat hij voedsel bij moet kopen vraagt
hij zijn ouders geld via een postwissel te
versturen - 'die geen geld heeft moet honger
lijje' - Hij legt zijn ouders uit hoe ze een
postwissel moeten versturen.
De brieven van Romke Eelkes Zandstra
waren sinds 1975 al zeer geliefd bij rond
leidingen. Het briefhoofd van de tweede
brief en het verhaal van de bakkers
knecht die moest vechten in het leger
van Napoleon en niet meer terugkwam,
spraken de mensen zeer aan.
Met het verkrijgen van de brief van
Romke aan zijn ouders is er een beter
beeld ontstaan van de ontberingen die
hij heeft ondergaan. Het maakt het ver
haal completer en voor de bezoekers nog
aansprekender. Daarnaast is het voor mij
altijd het voorbeeld dat archieven gege
vens bevatten van en voor iedereen.
Ieder mens kan iets van zichzelf terug
vinden in de archieven.
Lourens Oldersma is manager marketing en PR bij
Tresoar in Leeuwarden.
november 2003
archievenblad