MAIS
m
Hl
9
ideaal voor
archief metingen
E
c
een krachtig i nstrum ent van DE REE archiefsystemen
Resultaat van daadkracht, visie en innovatie
de HygroLog datalogger van Rotronic
Restauratie-Atelier Helmond bv
Restauratie en conservering van papier,
leer en perkament
Ondersteuning bij calamiteiten
24 uur bereikbaar op: 06 - 57 58 96 31
Tijdens kantooruren: +31 (0)492 - 55 39 90
Uw waardevolle documenten gaan
bij ons door vakkundige handen.
0
DE REE O archiefsystemen
de woonomgeving
beschrijving die Umberto Eco in De naam
van de roos geeft van de bibliotheek, de
hoofdrolspeler in het boek. William en
Adson spreken over de betekenis van
boeken en Adson zegt dan: 'Nu kwam ik
tot het besef dat boeken niet zelden over
boeken spreken, met andere woorden dat
het is alsof ze met elkaar spreken. In het
licht van deze overweging kwam de bibli
otheek mij nog onrustbarender voor. Het
was dus de plaats van een lange, eeuwen
lange fluistering, van een onhoorbare
dialoog tussen perkamenten, een levend
ding, een vergaarplaats van niet door een
menselijk brein te beheersen krachten,
schatkamer van geheimen ontsproten
aan ontelbare breinen, geheimen die
degenen die ze hadden geproduceerd of
doorgegeven hadden overleefd.' Wat
William en Adson zeggen over de biblio
theek geldt ook voor het archief: niet een
verzameling overheidsarchieven en niet-
overheidsarchieven met stukken van
algemene en bijzondere aard, maar een
eeuwenlange fluistering, een onhoorbare
dialoog, een levend ding, schatkamer
van geheimen.
Ik geef direct toe dat wat ik in archieven
wil zien en voelen voortkomt uit de
levenslange zoektocht naar het Indiana
Jones-gevoel dat ik had toen ik als elfjarig
jongetje voor het eerst op het Rijksarchief
in Friesland kwam om oude kaarten te
bekijken en elke kaart nog een schatkaart
was. Maar het is een waarachtig gevoel en
een waarachtige zoektocht naar weet-ik-
wat. Zoveel mensen zijn op zoek naar
weet-ik-wat. De talloze weet-ik-wat zoe
kende burgers lopen onze deur voorbij als
we niet poëtisch worden en de diepere,
verborgen betekenissen uit onze collec
ties halen. De opdracht, zegt Spalding, is
sensitief en creatief: het observeren van,
het reflecteren op en het je rekenschap
geven van wat er in de maatschappij
gebeurt, haar karakter, preoccupaties, ver
onderstellingen en tegelijkertijd de volle
overtuiging houden dat onze collecties
bijna alle mensen kunnen boeien, hoe
groot hun vooroordelen en onwetend
heid aanvankelijk ook mogen zijn.
De keuze voor het kadaster als repre
sentatie van het landschap is natuurlijk
perfect. Laat ik die emotionele, poëtische
kracht van landschap en landschapsver
beeldingen nog eens benadrukken. Ik
doe dat kort aan de hand van drie schrij
vers en een schrijvertje. Eerst de schrij
vers en in de eerste plaats Auke van der
Woud. Auke van der Woud besteedt in
zijn boek Het lege land over de ruimtelijke
orde van Nederland in de eerste helft van
de negentiende eeuw ruime aandacht
aan het kadaster. Hij haalt, geheel vol
gens de opdracht van Spalding, de diepe
re en verborgen betekenissen van het
kadaster naar boven. De fiscale context,
natuurlijk, maar ook het boeiende ver
haal van de economische, politieke en
bestuurlijke context. Als u de website
www.dewoonomgeving.nl aanklikt ziet u
niet alleen kaartjes en fiscale gegevens,
maar u ziet ook de fysiocraten, u ziet de
idealen van vrijheid, gelijkheid, broeder
schap, u ziet het startpunt van ruimtelijke
ordening, maar vooral ook ziet u poëzie:
steden die eenzaam in het land liggen,
een verlaten eendenkooi aan een mean
derend riviertje. De meestal prachtige
wijze van afbeelden, kleur, reliëf, het geeft
allemaal een direct gevoel voor de ge?iius
loei, stad en land als bezielde plekken.
Van Auke van der Woud stap ik via dit
begrip 'bezielde plekken' over naar de
landschapsfilosoof Ton Lemaire en zijn
recente boek Met open zinnen. Natuur,
Landschap, Aarde. Het landschap is het
opengeslagen boek van onze cultuur, de
sedimentatie van onze geschiedenis. Het
hele boek van Lemaire is een aanklacht,
niet tegen veranderingen in het land
schap, maar tegen de erosie van beteke
nisvolle plekken. Hij noemt dat delocali-
sering. De maatschappij protesteert daar
tegen, mensen willen hun plekken
behouden. In het kadaster vindt u die
betekenisvolle plekken, zij stemmen tot
heimwee, woede, actie, reflectie.
Dat brengt mij bij de derde schrijver
Simon Schama en zijn magistrale boek
Landschap en herinnering. De aanleiding
tot zijn boek vormt de ecologische crisis,
de sloop van de genius loei, de vernieti
ging van bezielde plekken. Het uitwissen
van onze landschapstraditie als product
van gedeelde cultuur, als bezinksel van
mythen, herinneringen en obsessies.
Schama gaat op zoek naar die bezielde
plekken en landschappen die plotseling
een relatie met een oude en bijzondere
visie laten zien.
Dat brengt mij bij de vierde schrijver en
dat ben ik zelf als jong schrijvertje van elf
jaar in 1968 in Onze Eigen Krant, de
schoolkrant van School Trimbeets te
Gorredijk. Het verslag van het Sondel-
kamp. Ik lees even voor. 'Des morgens
kwam meester ons wekken Na het
ontbijt kregen we een lunchpakket, want
we waren van plan die dag naar Stavoren
te gaan. Om ongeveer tien uur stapten
we op de fiets. We reden door de
Bremerwildernis naar Ruigahuizen, ver
der over een modderpadje door het bos
Eindelijk kwamen we voorbij hotel
Kippenburg. Over een zeer smalle weg
gingen we naar Rijs, Hemelum, Warns,
naar Stavoren. Het eerste wat we deden
was naar de haven kijken. Er lag nog
maar één boot, vroeger waren er wel 40.
Bij het gemaal gingen we zwemmen. Bij
het Rode Klif was een herinneringsteken
voor de Slag bij Warns. Het was een
geheimzinnige plek. Via Laaxum en
Mirns bereikten we Rijs en zo weer op
naar ons kamp te Sondel langs een mooi
bospaadje Sindsdien ben ik altijd en
intensief teruggegaan naar dat landschap
en heb ik geprobeerd - daarom was ik
toen ook in het Rijksarchief in Friesland -
om iets op te graven onder het conven
tionele waarnemingsniveau. Waarom
kom je jezelf nu juist in dat landschap
het beste tegen? Tijdens die opgraving
stuit je op mythen, herinneringen, obses
sies. Friese koningen die zich op het Rode
Klif op het schild lieten heffen, Van
Lennep die dat in de zomer van 1823
weer vertelt als hij op het klif staat. De
herdenking van de Slag bij Warns, 1345,
de Hollanders in de pan gehakt, de Friese
vrijheidsmythes en obsessies, leaver dea
as slaef. Ik duik vanavond direct in de
kadastrale secties Warns en Laaxum.
Laat ik besluiten, mijn emoties zullen de
lezer hier een zorg zijn, maar laten we als
erfgoedbeheerders verder gaan met onze
belangrijke taak in de geest van het poë
tisch archief om mensen manieren van
kijken te bieden. Om met Simon Schama
te spreken: niet de uitleg van alles wat we
verloren hebben, maar een verkenning
naar alles wat we nog zouden kunnen
vinden.
27
Boeken, in leer en perkament
Charters en zegels
Prenten en tekeningen
Kaarten en affiches
Massaconservering
Inbinden van rapporten en tijdschriften
Brand- en waterschade
Schimmelbestrijding
Panovenweg 40, 5708 HR Helmond (NL)
Tel.+31 (0)492-55 39 90
Fax+31 (0)492 - 55 24 42
E-maiIinfoó)restauratie-atelierhelmond.nI
internet: www.restauratie-atelierhelmond.nl
C temperatuur-10..+50°C
Oj vocht0..100 %RV
nauwkeurigheid:
0,3K en +/- 1,5%RV
reproduceerbaarheid:
0,1 Ken 0,5%RV
k
geheugen 5.000 metingen (°C en %RV waarden)
loop of start/stop geheugen en alarmindicatie
interval van 15 sec tot 120 minuten instelbaar
wandhouder
uitgang RS232
zelf controleren of kaliberen is mogelijk
behuizing ABS IP65
batterij- of netvoeding
levensduur batterijen ca. 1 jaar afhankelijk van intervaltijd
afmetingen 140 x 85 x 25 mm, gewicht 200 gram
acin instrumenten bv
postbus 1111 2280
tel 070 3070703
cc rijswijk
fax 070 3070938
info@acin.nl
www.acin.nl
flexis
Voor meer informatie of een
vrijblijvende demonstratie
van MAIS-Flexis
kunt u contact met ons opnemen
Lijnbaanstraat 2 9711 RV Groningen
050311 2600 ederee@de-ree.nl
MAIS-Flexis is een krachtige applicatie waarmee archieven en andere
collecties, zoals foto-, geluid- en filmarchieven, effectief beschreven
en ontsloten kunnen worden.
Flexibiliteit, een gebruiksvriendelijke interface, exports naar onder
meer Word en internet, dat is de kracht van MAIS-Flexis!
Door onze expertise op het gebied van conversies van bestanden kan
de overgang van uw huidige systeem naar MAIS-Flexis eenvoudig,
snel en adequaat verlopen.
Landschapsverbeeldingen
Bert Looper is directeur van het Historisch Centrum
Overijssel.
november 2003
archievenblad
