©MnGWCfflSOIFIlKim
de praktijk
de praktijk
14
15
Door Filip Boudrez*
e-Archiving f
Op donderdag 26 juni 2003 vond in Leuven de
conferentie 'e-Archiving for posterity1 plaats.
Het DAVID-project1 organiseerde de internationale
conferentie met als doel IT'ers, juristen en archiva
rissen samen te brengen zodat ze hun visies op
het digitaal archiveringsprobleem en de passende
oplossingen konden uitwisselen.2
Tijdens de loop van zijn werkzaamheden
ondervindt het DAVID-project herhaaldelijk dat
binnen de verschillende disciplines andere
opvattingen inzake digitale archivering gelden.
Dit komt bijvoorbeeld tot uiting wanneer bin
nen het project de onderzoeksvraag met betrek
king tot de archivering van digitaal onderteken
de documenten wordt besproken. Maar ook ter-
I n te r PA R E S-ve rtege n wo o rd ige r s
Luciana Duranti,Jean-Francois Blanchette,
Hans Hofman; Livia lacovino en modera
tor Peter Horsman.
men als 'archivering' en 'metadata' leiden meer
dan eens tot spraakverwarring. Terwijl een IT'er
bij 'archivering' in eerste instantie aan de veilige
en performante opslag van bits en bytes denkt,
is de archivaris vooral geïnteresseerd in de lange-
termijnbewaring van het intellectuele archiefdo
cument. De conferentie kreeg bijgevolg de
ondertitel 'Electronic record-keeping and long
term preservation of digital data' mee. De direc
te aanleiding voor de conferentie was de aanwe
zigheid van InterPARES-onderzoekers in Antwer
pen. Het DAVID-project was immers van 23 juni
tot en met 25 juni 2003 gastheer voor een
International Team Meeting van het Inter-
PARES-project.
Authenticiteit en integriteit
Luciana Duranti startte de conferentie met
een uitvoerige voorstelling van het centrale
thema. Na een algemene inleiding op de digitale
archiveringsproblematiek lichtte Duranti toe
hoe het InterPARES-project, waarvan zij de lei
ding heeft, vanuit theoretisch onderzoek bij
draagt tot praktische oplossingen. Ze besprak de
sleutelbegrippen 'authenticiteit' en 'integriteit'
zoals die door InterPARES 1 werden gedefinieerd
en hoe die resulteerden in de benchmark en base
line requirements voor het onderzoeken en het
waarborgen van de betrouwbaarheid van digita
le documenten (zie www.interpares.org).
Duranti gaat hierbij uit van de traditie van de
archivaris aan wie het beheer is toevertrouwd
('trusted custodianj en het ononderbroken
archiefbeheer ('unbroken custodyj. Vervolgens
sprak Maarten Willems van het bedrijf
HyperTRUST als vertegenwoordiger van de IT-
industrie. Willems presenteerde een commercië
le archiveringsoplossing zoals die door zijn
bedrijf on line wordt aangeboden. Dit is een
Centera-toepassing waarbij de gebruiker een
document voor archivering naar de on-lineservi-
ce doorstuurt en een clip ontvangt waarmee hij
zijn documenten uit het on-linearchief kan
opvragen. De clip is gebaseerd op de hash-code
en timestamping van de bits die het digitaal
document vormen ('content addressed storage').
Jos Dumortier, de voorzitter van het voormid
dagprogramma, merkte terecht op dat een der
gelijke on-lineservice oplossingen vraagt voor
het beheer en de organisatie van de clips bij de
gebruiker en dat er sluitende garanties nodig
zijn voor de langetermijnarchivering van digita
le archiefdocumenten die aan een dergelijke
externe on-lineservice worden toevertrouwd.
Bovendien biedt een dergelijke toepassing wel
een oplossing voor de veilige en performante
fysieke opslag, maar niet zozeer voor het intel
lectueel archiefbeheer van digitale documenten.
Na de koffiepauze gaf Jean-Frangois Blanchette
(InterPARES) een overzicht van de technische
oplossingen voor de langetermijnarchivering
van digitale documenten. Hij inspireerde zich
hiervoor hoofdzakelijk op het overzichtsartikel
van Ken Thibodeau ('Overview of technological
approaches to digital preservation and challen
ges in coming years', www.clir.org). Blanchette
onderstreepte dat digitale archivering voor
archivarissen meer is dan de fysieke bewaring
van bits en bytes en het voorzien van de nodige
programmatuur. Archivarissen dienen het con
ceptueel of intellectueel archiefdocument te
bewaren en dit uitgangspunt beïnvloedt mede
de keuze voor een bepaalde strategie. Lange-
termijnoplossingen zoals standaardisatie, migra
tie, Rosetta Stone-conversie, VERS en emulatie
passeerden de revue. Van elke werkwijze werden
pro's en contra's besproken. Blanchette eindigde
met de opmerking dat niet één strategie zomaar
als de meest geschikte naar voren geschoven kan
worden. De beste oplossing is deze die aansluit
bij de praktische mogelijkheden en de juridische
context van de organisatie.
Digitale handtekeningen
Bull-consultant en specialist infor
matiebeveiliging Denis Pinkas wijdde
zijn lezing aan de langetermijnarchive
ring van digitale handtekeningen. Hij
zette onmiddellijk de toon door te stellen
dat hij geenszins akkoord was met de
zienswijze van InterPARES. Op diverse
punten ging hij tegen de stellingen van
InterPARES in. Volgens hem zijn digitale
originelen wel zonder meer archiveer-
baar, zijn digitale documenten archiveer-
baar zonder wijzigingen te moeten
ondergaan en is het perfect mogelijk om
digitale handtekeningen op lange ter
mijn te archiveren. Pinkas ging zelfs nog
een stap verder door te stellen dat digita
le handtekeningen de enige mogelijk
heid zijn om de absolute betrouwbaar
heid van digitale documenten te garan
deren. Pinkas' stelling houdt echter een
aantal implicaties in die vragen doen rij
zen over de praktische haalbaarheid van
zijn oplossing. Ten eerste moet het
ondertekende digitale document in een
open en volledig gedocumenteerd
bestandsformaat worden opgeslagen.
Eigendomsgebonden bestandsformaten
waarvan de specificatie niet wordt vrijge
geven (bijvoorbeeld MS Word), moeten
worden vermeden. Ten tweede moet de
originele technologie in de toekomst nog
voorhanden zijn, want digitale docu
menten mogen in Pinkas' aanpak niet
worden omgezet. Dit beperkt de langeter-
mijnarchiveringsoplossingen tot het
bouwen en onderhouden van computer
musea, emulatie en viewers. De presenta
tie riep heel wat vragen op bij de aanwe
zige archivarissen en bij de InterPARES-
vertegenwoordigers in het bijzonder,
maar spijtig genoeg was er geen gelegen
heid tot vragen stellen onmiddellijk na
zijn lezing.
In de namiddag stonden nog twee pre
sentaties op het programma. William
Underwood, wetenschapper aan het
Georgia Tech Instituut en InterPARES-
onderzoeker, stelde de archiveringsstrate-
gie Persistent Object Preservation (POP)
voor zoals die werd ontwikkeld door
Richard Marciano en Reagan Moore van
het San Diego Super Computer Centre in
samenwerking met NARA. Hierbij wordt
uitgegaan van een object-georiënteerde
benadering waarbij het digitaal archief
document wordt ge
zien als een samen
stelling van objecten
en hun eigenschap
pen. Bij toepassing
van POP wordt het
digitale archiefdocu
ment omgezet van
zijn origineel formaat
naar een gepubliceerd
archiveringsformaat.
Met behulp van XML-
tags wordt informatie
aan de componenten
toegevoegd en met
XML Schemas worden
de relaties tussen
records in een serie en
tussen verschillende series gedocumen
teerd. Underwood sloot af met een aantal
tekortkomingen van POP als archive-
ringsmethode. Zo worden collecties
gemaakt op het ogenblik van opname in
het archief, terwijl vanuit archiefstand
punt het beter is om bestaande collecties
op te nemen. Als laatste spreker bracht
Yvette Hackett van de Canadese
Nationale Archiefdienst een overzicht
van de opgedane praktijkervaringen de
voorbije decennia. Haar paper illustreer
de hoe digitale archivering in de praktijk
verloopt en welke grote verschillen er
zijn tussen de archieftheorie en -praktijk.
Na de namiddagpauze was er nog een
afsluitend panelgesprek met Peter Hors
man (Archiefschool Amsterdam) als
moderator. Horsman leidde de discussie
in met een goed overzicht van de ver
schillende opinies die in de loop van de
dag aan bod waren gekomen. Hij ging
dieper in op de vraag hoe de betrouw
baarheid van de gearchiveerde digitale
documenten kan worden verzekerd. In
de verschillende concepten onderscheid
de hij twee centrale elementen: het indi
vidueel archiefdocument enerzijds en het
archiveringssysteem anderzijds. Hors
man benadrukte dat de authenticiteitsei-
sen van digitale archiefdocumenten in
verhouding moeten zijn met de functie
van archiefdocumenten en dat afhanke
lijk van wettelijke vereisten en proces
analyse de geschikte methoden en mid
delen worden toegepast. Eén algemene
oplossing voor het betrouwbaarheidspro
bleem naar voren schuiven is dus onmo-
Bull-consultant en
mede-auteur van de ETSI-
standaard Denis Pincas.
gelijk. Horsman sugge
reerde dat hier mis
schien een functie is
weggelegd voor het
archiveringssysteem. De
betrouwbaarheid van
het archiveringssysteem
kan garant staan voor de
betrouwbaarheid van de
archiefdocumenten die
erin worden bewaard.
Vervolgens werden vra
gen gesteld uit de zaal.
Tijdens de discussie kwamen de scherpe
tegenstellingen tussen IT'ers en archiva
rissen herhaaldelijk opnieuw aan de
oppervlakte. Hierbij werd nog maar eens
duidelijk dat deze tegenstellingen voort
vloeien uit de verschillende uitgangspun
ten. IT'ers benaderen een digitaal archief
document immers als een object waar
van ze alle originele eigenschappen wil
len bewaren, terwijl vanuit de archiefwe
tenschap en de diplomatiek archivarissen
zich richten op de archivering van de
essentiële componenten die een digitaal
document de status van archiefstuk
geven. Tot een echte discussie tussen
Pinkas enerzijds en de InterPARES-men-
sen anderzijds kwam het echter niet.
Daarvoor praatten de deelnemers te veel
langs elkaar heen, zonder in te gaan op
eikaars argumenten. Een gemiste kans
dus, en hierdoor bleef een aantal vragen
onbeantwoord. De conferentie leerde in
ieder geval dat binnen verschillende dis
ciplines over het digitaal archiverings
probleem wordt nagedacht.
Filip Boudrez is DAVID-mederwerker, Stadsarchief
Antwerpen.
Noten:
1. Voor meer informatie over het DAVID-project zie
F. Boudrez, Digitaal Archiveren in Vlaanderen, in:
Nederlands Archievenblad, februari 2003, p. 28-29
en de projectwebsite (www.antwerpen.be/david).
2. Met dank aan Inge Schoups, Caroline Van Camp
en Willem Vanneste voor de opmerkingen en aan
vullingen.
la—
archievenblad
augustus 2003
augustus 2003
archievenblad
