Van Wijn-penning uitgereikt aan Frank Majoor
Limbmghuis gaat niet door
Limburgs Museum restaureert film 'Zuiderboeren'
Historisch archief van Sophia Stichting/
Zeehospitium ondergebracht bij Haags Gemeentearchief
Websites achieven getest
nieuws uit het veld
nieuws uit het veld
Internet nieuws
NIEUWS
u i t
Op woensdag 28 mei 2003 is in Den
Haag de Hendrik van Wijn-penning uit
gereikt aan mr. Frank Majoor. De Van
Wijn-penning wordt toegekend door de
Koninklijke Vereniging van Archivaris
sen in Nederland aan personen die zich
op bijzondere wijze verdienstelijk heb
ben gemaakt voor het Nederlands
archiefwezen.
Frank Majoor heeft zich als secretaris
generaal van het ministerie van
Buitenlandse Zaken bijzonder ingespan
nen voor de recuperatie uit Rusland van
de in de Tweede Wereldoorlog geroofde
Nederlandse archieven van joodse, theo
sofische en pacifistische organisaties, van
de rotary, van de vrouwenbeweging en
van de vrijmetselaars.
Het lot van deze archieven is lange tijd
onduidelijk geweest. Pas in het begin van
de jaren negentig van de vorige eeuw
werden de archieven in Moskou gevon-
Mr. Frank Majoor heeft de Van Wijn-penning ontvangen
uit handen van nationaal archivaris dr. Maarten van Boven.
den. De eerste pogingen om deze terug
naar Nederland te halen hadden geen
succes. Een interventie van koningin
Beatrix tijdens het staatsbezoek aan de
Russische president Poetin was de aanzet
In 1994 werd het Nederlandsch
Zeehospitium te Kijkduin, dat onder de
zorg van de Sophia Stichting viel, gesloten.
De Sophia Stichting werd op 15 april 1879
opgericht op initiatief van de Nederlandse
bevolking als aandenken aan de in 1877
overleden koningin Sophie, de eerste echt
genote van koning Willem III. De leden
van de oprichtingscommissie besloten ter
nagedachtenis aan de vorstin in Scheve-
ningen een hospitaal op te richten voor de
tijdelijke verpleging van arme Nederlandse
kinderen, voor wie zeelucht en het baden
in zeewater noodzakelijk werd geacht. Op
17 juni 1880 kon
aan de Gevers Dey-
nootweg 21 te Sche-
veningen het Eerste
Zeehospitium wor
den geopend. Op
het grote doek van
Museum Panorama
Mesdag is deze kliniek na 120 jaren nog
steeds duidelijk zichtbaar.
Onlangs is aan de collectie particuliere
archieven van het Haags Gemeentearchief
het fraaie oud-archief van de Sophia
Stichting toegevoegd. Het archief van de
Sophia Stichting is toegankelijk gemaakt
door mw. drs. C.H. Hens-Versteegh, tot
1999 directeur patiëntenzorg van de
Sophia Stichting, en door een medewerk
ster van het Haags Gemeentearchief. Het is
hierdoor voor onderzoekers mogelijk om
archiefstukken uit dit archief in te zien op
de studiezaal van het Haags Gemeente
archief. Archiefstukken met
privacy-gevoelige informatie
over patiënten zijn evenwel
van openbare inzage uitge
zonderd.
Kijkduinsestraat, Zeehospitium, ca.
1920. Collectie: Haags Gemeentearchief.
voor een tweede poging, die succesvol is
verlopen. Frank Majoor, die voordat hij
secretaris-generaal werd bij Buitenlandse
Zaken onder meer belast was met het
dossier Tweede Wereldoorlog, heeft zich
actief met de zaak bemoeid. Erfgoed is
iets wat zijn belangstelling heeft en hij
ziet het erkennen en respecteren van
eikaars erfgoed als een smeermiddel voor
een soepel verkeer tussen staten. Hij is
meerdere malen naar Moskou gereisd om
de zaak persoonlijk te regelen en voerde
tot op het vliegveld van Moskou toe nog
overleg met de toenmalige staatssecreta
ris van Cultuur Rick van der Ploeg.
Met de uitreiking van de Hendrik van
Wijn-penning aan Frank Majoor wordt
ook uitdrukkelijk erkentelijkheid betuigd
aan het hele ministerie van Buitenlandse
Zaken, en in het bijzonder de cultureel
attaché in Moskou en de Haagse ambte
naren die zich voor deze recuperatie heb
ben ingezet. Frank Majoor is de achtste
persoon aan wie de Van Wijn-penning is
overhandigd.
Yvonne Bos-Rops
In het vakblad voor informatie
verwerkers, Informatie Professional, van
juni 2003 (jrg. 7, nr. 6) staat onder de
welluidende titel 'Er valt nog een
wereld te winnen' een test van de
websites van archiefinstellingen. De
test is te downloaden van de website
www.informatieprofessional.nl (optie:
webtesten). Op de testmethode valt
misschien wel wat af te dingen. De
presentatie van de test in de tabellen is
niet erg overzichtelijk en de vragen
die daar beantwoord worden, zijn niet
gericht op de reguliere archiefbezoe
ker. Veel gênanter is het gebruik van
oude archiefnamen als 'Provinciaal
rijksarchief Utrecht' (idem voor
Noord-Brabant en Zeeland). Dat
neemt niet weg dat er veel beharti
genswaardigs wordt opgemerkt.
archievenblad
augustus 2003
het veld
Mail uw nieuws naar: bureau@kvan.nl
Na vijfjaar voorbereiding lijkt alles voor
niets te zijn geweest. Het beoogde Limburg
huis, een samenwerkingsverband van het
Sociaal Historisch Centrum Limburg (SHCL),
het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig
Genootschap (LGOG), de dialectvereniging
Veldeke, het Rijksarchief in Limburg en het
Gemeentearchief Maastricht, gaat niet door.
Over de redenen van het mislukken wil
men zich in het openbaar niet uitlaten,
maar anoniem wordt altijd naar de mede
zeggenschapsorganen van de twee
Limburgse archiefinstellingen verwezen.
Die zouden de bekende spaak in de wielen
hebben gestoken. Zij zagen, naar verluidt,
een fusie van overheidsorganen met private
verenigingen (nog) niet zitten. Het fijne is
echter niet bekend. Wie weet voelt men
zich alsnog geroepen een en ander nog eens
precies uit de doeken te doen.
Terug naar het begin; in 1998 verscheen de
nota 'Cultuur leeft in Limburg'. Daarin werd
gesteld dat de cultuurhistorie, volkshistorie
en streektaal van Limburg voor een breed
publiek toegankelijk moesten zijn. In mei
2001 werden de eerste plannen voor het
Limburghuis met veel vlagvertoon in de
publiciteit gebracht. Per 1 januari 2003 zou,
zo werd beloofd, iedere Limburger van ach
ter zijn computer onderzoek kunnen gaan
doen naar genealogie, de geschiedenis van
zijn woonhuis of de streektaal die hij
spreekt. Een nieuw historisch centrum zou
op een digitale manier toegang gaan bieden
tot een groot aantal archieven en histori
sche bronnen in de provincie. Voor het cen
trum, het eerste van deze omvang in
Nederland, werd ruim vijf miljoen gulden
(circa 2,5 miljoen euro) uitgetrokken. Het
Limburghuis zou moeten intrekken bij het
huidige Rijksarchief in Limburg te
Maastricht.
Met de bundeling van middelen en mens
kracht wilden de initiatiefnemers een einde
maken aan de bestaande versnippering van
historisch onderzoek en onderwijs in de
provincie. Het geld dat door het samengaan
bespaard zou worden, zou gebruikt moeten
worden om de kwaliteit van de dienstverle
ning te verbeteren.
Het is er niet van gekomen. De Limburgse
gedeputeerde van Cultuur, Martin Eurlings,
gaat nu op zoek naar alternatieven. Hij
betreurt het niet doorgaan van het
Limburghuis. Het was volgens hem de beste
oplossing voor het geschiedenisonderzoek
en -onderwijs in Limburg.
De plannen van het rijk om in alle provin
cies dergelijke historische centra te gaan
vormen zullen hierdoor mogelijk ook ver
traging oplopen.
Harry Strijkers
Het Limburgs Museum beheert het
filmarchief van de Limburgse Land en
Tuinbouw Bond (LLTB). Het bevat prachtige
en historisch zeer waardevolle filmreporta
ges uit de jaren 1938-1939, die destijds in
opdracht van de LLTB zijn gemaakt door
cineast Alex Roosdorp uit Deventer. De
filmbeelden geven een authentieke impres
sie van het dagelijks bestaan van boeren en
tuinders en hun gezinnen op het Limburgse
platteland.
Uit deze beelden stelde een andere cineast,
Guillaume Dohmen, in 1984 een nieuwe
film samen, eveneens op verzoek van de
LLTB. Die film plaatst de van oorsprong
zwijgende beelden in historische context en
voorziet ze van gedegen en fraai commen
taar. Deze documentaire is onlangs door het
Limburgs Museum gerestaureerd en wordt
momenteel onder de titel Zuiderboeren ver
toond in een vijftal Limburgse streekmusea
die deelnemen aan de zogenaamde
Museumestafette. Er kan tevens worden
ingetekend voor een exemplaar op video of
dvd. Daarnaast is een rondreizende film/
muziekvoorstelling over het agrarische
Limburg in de jaren 1938-1939 in voorbe
reiding.
Meer informatie: Frank Holthuizen (Limburgs
Museum), tel. (077) 352 21 12.
Douwe Egberts bestaat 250 jaar. In 1753
werd Douwe Egberts opgericht door Egbert
Douwe in het Friese Joure. Een centrale rol in
het jubileum van Douwe Egberts wordt ver
vuld door de speciaal hiervoor geopende site:
www.de2s0iaar.nl. Hier kan iedere belangstel
lende veel nieuws omtrent de door Douwe
Egberts te organiseren activiteiten terugvin
den. Ook met betrekking tot het verleden van
het bedrijf staat op de site veel informatie en
illustratiemateriaal. Deze informatie is voor
een belangrijk deel ontleend aan het
Bedrijfshistorisch Centrum (BHC) van Douwe
Egberts. De afdeling beheert een zeer hete
rogene collectie, variërend van advertenties
vanaf 1806 tot winkelreclame en van verpak
kingen, logo's, geschenken, boeken, kalenders
tot posters, deurhangers en orginele tekenin
gen van door Douwe Egberts uitgegeven boe
ken. In het kader van het jubileum en ter
voorbereiding van de te verwachten vragen, is
er voor gekozen de collectie van het BHC te
ontsluiten middels een database. Gekozen is
voor Cardbox (www.cardbox.nl/), een vrij een
voudig en stabiel databasesysteem. Van elk
voorwerp of document werd een digitale foto
gemaakt, die is verwerkt in de database. Bij de
foto staat vervolgens nadere informatie, bij
voorbeeld de periode, de beschrijving en een
inventarisnu mmer.
Behalve de bedrijfshistorische collectie, kende
Douwe Egberts ook een omvangrijk en oud
bedrijfsarchief. Net als in het geval van de
museale collectie, was dit archief onvoldoen
de ontsloten en waren de bewaarcondities
niet toereikend. Tevens was de historische
informatie ontoegankelijk voor onderzoekers
en andere belangstellenden. Enkele jaren gele
den is om deze redenen het besluit genomen
het gehele archief tot en met 1978, het jaar
waarin de Amerikaanse onderneming
Consolidated Foods (nu Sara Lee) Douwe
Egberts overnam, in zijn geheel over te dragen
aan het Rijksarchief in Friesland; overigens
blijft Douwe Egberts wel de eigenaar van het
archief. Juist het Rijksarchief had veel belang
stelling omdat de wortels van Douwe Egberts
in de Friese plaats Joure liggen. Momenteel
maken medewerkers van het Rijksarchief het
archief toegankelijk. Resultaat zal een archief
zijn, dat volgens de regels der inventariskunst
toegankelijk is en waar veel informatie aan
kan worden ontleend.
augustus 2003
archievenblad
