<SÈ2>
Voor het voetlicht: Robert Egeter van Kuyk
Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
KVAN Nieuws
Bureau KVAN
Redactie Archievenblad
32
Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
I 33
Hp
Bureau Koninklijke Vereniging
van Archivarissen in
Nederland.
Voor informatie over de KVAN,
bestelling van publicaties, aanmel
ding voor activiteiten en wijzigin
gen in de ledenadministratie kunt
u contact opnemen met het
bureau. Kopij voor het
Archievenblad, berichten voor deze
rubriek en mutaties in de Almanak
van het Nederlands Archiefwezen
kunt aan het bureau van de KVAN
doorgeven.
Cruquiusweg 31
1019 AT Amsterdam
Tel. (020) 462 77 27
Fax: (020) 462 77 28
E-mail: bureau@kvan.nl
Internet: www.kvan.nl
Postbank Bureaurekening: 84767
De aanleiding voor het gesprek waarvan u
hieronder de samenvatting vindt was eigenlijk
heel simpel. Een coryfee op het gebied van
audiovisuele archieven laat je nu eenmaal niet
ongemerkt vertrekken. Dus nu Robert Egeter van
Kuyk met pensioen is gegaan vonden wij het
een goed moment om dit bijna oud-lid van de
KVAN hier voor het voetlicht te halen. In dit
artikel geef ik u een indruk van zijn veelzijdige
ervaringen.
Het grappige is, dat Robert Egeter van Kuyk van
huis uit niets met archieven te maken had.
Opgeleid als taalkundige (hij studeerde Romaan
se talen), met een ruime ervaring in het vertalen
van voornamelijk sociologische en literaire wer
ken, kwam hij op een gegeven moment via de
Koninklijke Marine bij het ministerie van
Buitenlandse Zaken terecht. Daarvandaan kwam
hij bij de UNESCO en werd als consulent uitge
zonden naar Zuid- en Zuidoost-Azië en Afrika, in
verschillende functies. Zo werkte hij in Bangkok
als hoofd van de regionale bibliotheek voor Azië
en de Pacific, maar ook in Sri Lanka en Soedan
als vertaler bij een instituut voor regionale scho
lenbouw, en begeleidde hij projecten op het
gebied van onderwijsvernieuwing. Soms was het
werken wat chaotisch. Zo kwam hij in 1971 in
Ceylon in een volksopstand terecht, met aan de
ene kant schietende politieagenten en aan de
andere kant studenten, zodat het soms moeilijk
was het kantoor te bereiken en zinvol bezig te
blijven.
De eerste keer dat er archieven in het takenpak
ket van Egeter van Kuyk opdoken was in
Cambodja, waar vlak voor de machtsovername
door de Khmers Rouges een familielid van
koning Norodom Sihanoek hem vroeg, om
diens archieven op orde te brengen. Een klus,
die Egeter van Kuyk met graagte op zich zou
hebben genomen, ware het niet dat weer een
andere opstand roet in het eten strooide. Omdat
veel medewerkers onder het nieuwe regime ver
moord werden of gedwongen waren te vluch
ten, was verder werken ook daar onmogelijk.
In 1974 vertrok Egeter van Kuyk naar Ethiopië,
waar hij bij het Intra African Trade Centre van
de VN onder meer in Oost- en Midden-Afrika
handelsinformatiecentra moest opzetten. Hij
was er hier vanuit zijn kamer getuige van, dat
keizer Haile Selassie II in een groene VW Kever
uit zijn paleis werd afgevoerd en realiseerde zich
pas achteraf, dat hij zojuist getuige was geweest
van een historisch feit...! Ethiopië werd later
bestuurd door een marxistisch bewind. Dit hield
in, dat het leven steeds onveiliger werd, ook al
schoot men aanvankelijk nog met voorladers en
niet zo vaak op buitenlanders. De Ethiopische
collega's werden echter niet zelden geconfron
teerd met het lijk van één van hun kinderen dat
ze dan voor hun huis vonden, vergezeld van de
factuur voor de kogel waarmee het kind gedood
was. Ook in praktische zin werd het leven moei
lijk. Het eten werd zelfs in diplomatieke kringen
schaars. Eind 1977 werd het project gestopt en
Egeter van Kuyk vertrok naar Holland.
Na Thailand. Maleisië, Filippijnen en Indochina
en de 'niet-couscouslanden' in Afrika (dus bezui
den de Sahara; zijn senior collega de gepensio
neerde laatste Landsarchivaris van Nederlands-
Indië Bob Verhoeven, had de 'couscouslanden'
benoorden de Sahara onder zich) vroeg men
archievenblad
augustus 2003
augustus 2003 archievenblad I
hem vanuit de OESO in Parijs, om in
Istanboel te adviseren bij een reorgani
satie van de sultanaatsarchieven
(Osmanli Arsivi) en later bij die van de
interne informatiediensten van het
Portugese parlement. Maar inmiddels
was in 1983 zijn werk als hoofd van
het Film- en fotoarchief van de RVD
gekomen. Het archief was in 1947
begonnen als een opslagplaats van
allerlei voorlichtingsfilms, maar na de
reorganisaties van 1982 besloot men er
een 'echt audiovisueel archief van te
maken. Al zoekend heeft men hier een
oplossing gevonden voor het beheren,
catalogiseren en conserveren van het
destijds nog niet zo bekende histori
sche beeldmateriaal in overheidsbezit.
Misschien zouden we die systemen nu
niet meer zo toepassen, maar in die tijd
mochten ze geavanceerd genoemd
worden en ze zijn een basis geworden
voor wat heden ten dage wordt
gedaan. Namens de RVD werd hij lid
van de commissie Mediahistorisch
Onderzoek van de KNAW, en in 1986
ook van de KVAN.
Ook in het buitenland hield Egeter van
Kuyk zich met audiovisuele archieven
bezig, in de International Council on
Archives, de federaties van tv- en film
archieven, voor de UNESCO in
Brazilië, Oman, Malawi en Sri Lanka,
bilateraal onder de vlag van de KVAN
op de Antillen en in de Baltische
archieven, of onder die van Press Now
(Kosovo en Albanië). In het Archieven
blad publiceerde Egeter van Kuyk regel
matig over dit soort projecten.
Het belangrijkste van archieven vindt
Egeter van Kuyk wat je ermee kunt
dóen: het archief als een instrument
voor maatschappelijke transformatie
dus. Zeker in landen die (langdurig)
bezet zijn geweest, hebben archieven
onder meer de functie te kunnen laten
zien, wat er in vredesnaam met je
eigen land gebeurd is, zodat je niet
alleen je eigen inzicht kunt bijstellen,
je recht kunt halen, maar ook iets kunt
doen voor de samenleving als geheel.
Zodat je kunt weten dat datgene watje
geleerd hebt over je land en over je ver
leden, niet waar is. Juist voor de twin
tigste eeuw zijn archieven van radio en
televisie nodig, die immers zo'n enor
me invloed op de mensen hebben. En
ja, het is zeker meegenomen dat je
onder de noemer van maatschappelij
ke ontwikkeling eerder aan het nood
zakelijke geld komt dan onder de noe
mer van erfgoed.
De relatie tussen de algemene en de
audiovisuele archieven kan wat Egeter
van Kuyk betreft verbeterd worden,
maar dat is niet typisch Nederlands.
Vanaf 1992 is er een sectie audiovisuele
archieven binnen de KVAN geweest,
maar de beoogde wisselwerking tussen
de twee archiefsoorten bleek daar en
erbuiten in de praktijk onvoldoende
plaats te vinden. Echter, uit het verle
den kan men de lering trekken (en dat
gebeurt ook meer) dat die kruisbestui
ving wel moet plaatsvinden, ook al
omdat de gebruiker die steeds nadruk
kelijker verwacht. De Archiefwet slaat
óók op nieuwe media! Afgezien hier
van wordt zo'n samenwerking onver
mijdelijk wegens de ontwikkelingen in
die nieuwe media. Er zou hier ook een
rol liggen voor opleidingsinstellingen
in Nederland (in het buitenland
gebeurt er al het nodige), en het is fan
tastisch dat nu naast de nationale ook
de 'verspreide' audiovisuele archieven
zich geducht roeren. Maar alle media-
archieven moeten zélf ook bedenken
dat ze hun technische en inhoudelijke
deskundigheid continueren, zeker
gezien alle snelle veranderingen in, en
dus veroudering van, de media, en zich
niet alleen blindstaren op wat tv en
radio aan nieuwe mogelijkheden bie
den.
Aan het eind van het gesprek zet Egeter
van Kuyk de zaken nog een keer in per
spectief. Een coryfee op het gebied van
audiovisuele archieven? Hij?? Ach nee,
hij heeft gewoon altijd hele goede
medewerkers gehad met visie en veel
hart voor de zaak. Hij zelf coördineerde
alleen maar en deed op management-
gebied het nodige.
Nu hij gepensioneerd is, zal hij zeker
niet ophouden zich betrokken te voe
len bij audiovisuele archieven. Maar
verder liggen er weer belangrijke zaken
op hem te wachten op het gebied van
schrijven en vertalen. En dan is de cir
kel weer rond.
Chaja Beek
