De Woonomgeving up-to-date
Lezing Margaret Hedstrom over toegankelijkheid van archieven
nieuws uit het veld
-
Alle 17.000 minuutplans voor het
project De Woonomgeving zijn gescand.
Een actie met bijkomende positieve
gevolgen: de meeste van een aantal ver
loren gewaande minuutplans kwamen,
onder andere door een oproep in het per
soneelsblad van het Kadaster, weer boven
water. Op de foto de feestelijke afsluiting
van het scanproject met directeur Onno
Zaman van Pictura Imaginis uit Heiloo
en projectleider Jos Wieland van De
Woonomgeving.
Het scannen van de kaarten was een flin
ke klus, zowel logistiek als technisch.
Mede dankzij de goede samenwerking
met de rijksarchieven is alles echter
geheel volgens planning verlopen. Ook
het scannen van de 150.000 bladzijden
uit de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels
(OAT's) was december vorig jaar afge
rond; de controle ervan liep nog een tijd
je door in dit jaar.
En dan nu de webapplicatie. De
bouw daarvan is in handen van de firma
Nieuwland te Wageningen. Daarbij
wordt onderscheid gemaakt tussen de
basis- en de uitgebreide functionaliteit.
Met de basisfunctionaliteit kan het
publiek de minuut- en verzamelplans en
de OAT's zowel via de topografische kaart
van Nederland oproepen ais via de post
code. Inmiddels is er een testversie met
daarop een proefbestand van de provin
cie Groningen op de site zichtbaar.
Afgelopen maanden waren diverse groe
pen gebruikers druk doende met het tes
ten van achtereenvolgens de basisfunc
tionaliteit en de uitgebreide functionali
teit. Hun commentaar en reacties zijn
verwerkt, zodat u nu ook zelf de
resultaten kunt bekijken, en wel op
http://diva.gisinternet.nl.
In mei is de site, vooralsnog in stilte, de
lucht ingegaan. De grote publiekspresen-
tatie staat gepland voor september van
dit jaar. Het Archievenblad zal u tijdig op
de hoogte brengen van de precieze
datum en welke activiteiten er op het
programma staan.
Wat betreft de achttien pilots ver
loopt het proces geheel naar wens. Het is
daarbij zeer verheugend dat de meeste
deelnemers hun verrijking willen presen
teren via de centrale DIVA-site. Niet
alleen vanuit het oogpunt van standaar
disatie wat betreft de techniek aan aan
bodzijde een gunstige ontwikkeling,
maar ook de kosten konden hiermee
relatief laag blijven. Aan de 'kijkerskant'
komt een en ander beslist de publieks
vriendelijkheid van de site ten goede.
Inmiddels is het aanleveren van de proefbe
standen door de deelnemers in volle gang.
Ondanks de verlenging van het pro
ject is er binnen het bestaande budget
gelukkig nog van alles mogelijk. Wat het
vectoriseren betreft gebeurt dat nu al in
enkele pilots. Na diverse gesprekken
blijkt de optie voor massabewerking in
India een reële mogelijkheid. Verder is
het technische en inhoudelijke beheer
voor een periode van drie jaar gegaran
deerd. Met name dankzij een zeer positie
ve insteek van het Kadaster is het func
tioneel beheer eveneens geregeld. Zo
kunnen klanten via de website bij Kadata
- zeg de winkel van het Kadaster - ook
afdrukken van kaarten e.d. bestellen.
Maar binnen die periode van drie jaar is
het wel noodzakelijk om een structurele
oplossing te zoeken voor het beheer en
onderhoud van zulke grote digitale
publiekssystemen. Op dit moment ont
breekt een dergelijke organisatie nog,
waardoor er geen continuïteit is gegaran
deerd. In die zin is De Woonomgeving op
zichzelf tevens een pilot waar de hele erf
goedwereld zijn les uit kan trekken en
profijt van kan hebben. Zeker nu er gaan
deweg van alle kanten al verrijking (con
tent) wordt aangeboden; een ontwikke
ling die even 'in de wacht' is gezet: eerst
moet het project als zodanig kwalitatief
goed worden afgerond. Wel stelt het
(inmiddels uitgedunde) projectteam voor
die verrijking een procedure op. Hiervoor
maakt het gebruik van de resultaten van
de haalbaarheidsstudie naar de voorwaar
den voor het tot stand brengen van een
internetomgeving voor het publiceren en
raadplegen van historische informatie.
Een onderzoek dat in opdracht van DIVA
is uitgevoerd en waarvan het rapport
onder de naam 'Casta Diva' (ook bekend
als 'Napster') inmiddels is verschenen.
nieuws uit het veld
Mail uw nieuws naar: bureau@kvan.nl
Margaret Hedstrom, associate profes
sor aan de School of Information,
University of Michigan (Ann
Arbor, MI, USA) en bekend
van haar werk over digitale
duurzaamheid, hield op 16
april 2003 voor docenten en
studenten van de Archief-
school een lezing over toegan
kelijkheid van archieven.
Onlangs publiceerde zij in
Archival Science het artikel
'Archives, memory, and inter
faces with the past' Archival
Science 2 (2002), 21-43). In haar lezing
ging zij nader in op twee thema's die in
dat artikel aan de orde komen: interfaces
tussen mens en computer, en de proble
men van archiefbeschrijving. Een kort
verslag.
Archieven vormen een onderdeel van het
maatschappelijke en individuele geheu
gen. Archivarissen maken deze voor
gebruikers toegankelijk, onder andere
door ze te beschrijven. Het is echter niet
mogelijk op onderzoeksvragen die in de
toekomst aan archieven zullen worden
gesteld te anticiperen. De keuzes die
archivarissen maken bij het beschrijven
zijn mede daarom vaak persoonlijk, en
net als in andere vormen van het toeken
nen van labels schuilt daarin een zekere
macht. Er zijn experimenten gedaan
waarbij verschillende proefpersonen aan
hetzelfde materiaal indextermen toeken
den; de consistentie tussen de verschil
lende gemaakte indexen bleek nul te
zijn. Er is kortom behoefte aan grotere
transparantie; archivarissen dienen de
subjectieve keuzes die zij maken niet te
verhullen maar expliciet te benoemen.
De komst van de computer heeft
gevolgen voor de toegang tot archieven.
Een probleem dat zich daarbij voordoet
is het design van de computerinterface
(de interface tussen mens en computer).
Er is fundamenteel onderzoek gedaan
naar de vormgeving van computerinter
faces (wat is behulpzaam voor de compu
tergebruiker; wat maakt raad
plegen van een computer tot
een prettige ervaring?), maar
de principes die op dat punt
zijn ontwikkeld, worden zel
den opgevolgd. Belangrijk
zijn: de vraag wat gebruikers
willen vinden in een compu
tersysteem; uniformiteit (voor
beeld: een zoekscherm altijd
in dezelfde kleur, hetzelfde let
tertype, niet steeds een andere
vormgeving); geen jargon, ook niet op
het punt van zoekterminologie; customi
zation (de mogelijkheid voor de gebruiker
om het computerscherm naar zijn per
soonlijke instellingen in te richten);
naadloos door een systeem kunnen navi
geren; nadenken over de vraag, welke
eisen specifiek aan een informatiesys
teem met betrekking tot archieven dienen
te worden gesteld. Het advies van
Hedstrom aan de archivaris die een toe
gangssysteem ontwerpt luidde: raadpleeg
experts op het gebied van design van
computerinterfaces.
Hedstrom eindigde haar lezing met de
volgende vraag: waarom niet de mensen
die archieven gebruiken betrekken bij het
beschrijven van archieven en het maken
van toegangsystemen? In de discussie die
volgde werd op die vraag van verschillen
de kanten ingegaan. Gebruikers zouden
in staat kunnen worden gesteld om
beschrijvingselementen toe te voegen
aan een inventaris, ongeveer zoals
Amazon.com recensies van klanten op
haar website opneemt. Vertrouwen archi
varissen de gebruikers echter wel; zijn zij
niet bevreesd dat hun professionele repu
tatie op het spel staat als zij bij de
beschrijving van archieven gehoor geven
aan de wensen van de gebruikers?
Hedstrom stelde de kwestie op scherp:
aan wie zijn archivarissen verantwoor
ding schuldig? Voor bibliothecarissen is
het normaal om zich te verantwoorden
tegenover de gebruiker, maar voor de
archivaris? Of geldt zijn verantwoorde
lijkheid de toekomstige gebruiker, zoals
een van de deelnemers opmerkte? De dis
cussie ging door zonder tot een conclusie
te komen.
NIEUWS
uit
De lucht in
Pilots
De toekomst
Nicotine J. Ekama van Dorsten
archievenblad
juni 2003
het veld
Computerinterface
Reijer Rutgers, student Archiefwetenschap Universiteit
van Amsterdam
Op 29 april jl. hebben prof.dr. Eric Ketelaar en drs. Bernard Woelderink uit handen van burgemeester Deetman
van Den Haag de versierselen ontvangen behorende bij de graad van officier in de orde van Oranje-Nassau. Op
de foto flankeren beide heren algemeen rijksarchivaris Maarten van Boven. Foto Yvonne Bos-Rops.
juni 2003
archievenblad
