De nieuwe Master
Archiefwetenschap
Korte beschrijving van de modules van de MA Archiefwetenschap
archiefopleiding
De opleiding duurt anderhalf jaar (drie
semesters). In het eerste semester wordt
van september tot begin december weke
lijks circa negen uur onderwijs gegeven
in drie vakken: archiveringsprocessen,
information retrieval en de maatschap
pelijke context van archieven. Het twee
de semester (februari-juni) is een zoge
naamd duaal traject, waarover hierna
meer. In het derde semester (september-
januari) vindt een onderzoeksseminar
vergelijkende archiefwetenschap plaats
en schrijft de student een master-thesis
die in het openbaar wordt verdedigd.
Het masterdiploma geldt als het archief-
wettelijke diploma Archivistiek A, mits
de student (tijdens of voorafgaand aan de
masteropleiding) tevens drie vakken uit
elk van de drie gebieden geschiedenis,
staatsrecht en organisatiekunde heeft
gevolgd.
In principe heeft een student alleen toe
gang tot de masteropleiding met een
bachelordiploma Documentaire Infor
matiewetenschap. Die BA-opleiding (ar
chiefwetenschap geïntegreerd met docu
mentaire informatiewetenschap) duurt
drie jaar. In het Archievenblad van mei
2001 heeft Theo Thomassen een uitvoe
rige uiteenzetting over het bachelorpro
gramma gepubliceerd.
Voor de masteropleiding geldt een selec
tieprocedure (in verband met het beperk
te aantal leerwerkplaatsen). De examen
commissie van de universiteit beoordeelt
daarvoor de invulling van de bachelor,
de studieresultaten en de motivatie van
de student. Studenten met een ander
diploma dan BA Documentaire Infor
matiewetenschap hebben toegang tot de
master, nadat zij de in een der aansluit-
programma's (zie bijlage) genoemde vak
ken van de BA Documentaire Informatie
wetenschap hebben gevolgd.
Het diploma Archivistiek B op zichzelf
geeft geen toegang tot de masteroplei
ding; wel kan de bezitter van dat diploma
(of van het getuigschrift van modules
van de cursus 'Kennis Nabij') in aanmer
king komen voor verlichting van de ten-
tameneisen in bepaalde vakken.
Het collegegeld is 2094,- voor ander
half jaar. Heeft men al langer dan zes jaar
gestudeerd en is men ouder dan dertig
jaar, dan geldt een hoger tarief: 2772,-
voor anderhalf jaar.
Het duale onderdeel in het tweede semes
ter beoogt 'lerend werken, werkend leren':
de student werkt een semester op een
zogenaamde leerwerkplaats (archiefdienst,
ministerie, bedrijf of andere organisatie)
achtereenvolgens aan drie projecten:
'organisaties en hun registratuur', 'waarde
ring en selectie' en 'toegankelijkheid'.
Deze projecten kunnen voor studenten tot
uiteenlopende producten leiden.
De leeractiviteiten worden georganiseerd
rond een casus (het project van de stu
dent). Het object van die casus is een
bestaand of afgesloten archiveringssys
teem (bij voorkeur berustend in de leer
werkplaats of van daaruit gemakkelijk
bereikbaar), dat voldoet aan bepaalde
eisen met betrekking tot omvang, com
plexiteit en leeftijd. In ieder geval moet
het archiveringssysteem binnen twee
maanden geanalyseerd kunnen worden.
Verder moet het zich in de tijd uitstrek
ken over ten minste vijftig jaar.
Wekelijks komen de studenten circa drie
uren in Amsterdam met de docent bijeen
voor de theoretische verdieping, de
inhoudelijke begeleiding van de projec
ten, om ervaringen uit te wisselen bij de
uitvoering van het project en om weten
schappelijke vragen te bespreken. Dit
vergt van de student wekelijks circa vier
uren voorbereiding. De rest van de week
is de student in de leerwerkplaats gedu
rende tenminste 22 uren (circa drie
dagen) bezig met de projecten; een vierde
dag wordt aan andere, niet onderwijs-
gerelateerde archivistische werkzaamhe
den op academisch niveau besteed. De
totale studiebelasting is, net als in de
andere semesters, veertig uur per week.
De begeleiding en coaching worden ver
zorgd door de docent en de door de leer
werkplaats aangewezen mentor geza
menlijk. Hierbij heeft de docent de eind
verantwoordelijkheid. Hij/zij ziet toe op
een goed verloop van het leerproces. De
mentor draagt zorg voor de praktische
begeleiding van de student, overeenko
mend met de coaching die een nieuwe
medewerker krijgt.
De door de UvA aangestelde coördinator
dr. J.A.M.Y. Bos-Rops onderhoudt het
contact tussen universiteit en leerwerk
plaats. Zij regelt ook, voorafgaande aan
het duale semester, het afsluiten van leer-
werkplaatsovereenkomsten tussen de
universiteit en de diensten en instellin
gen. De individueel af te spreken stage
vergoeding bedraagt tussen de 275,- en
750,- per maand (excl. reiskosten) of
(voor studenten die een baan elders heb
ben) een nader af te spreken compensatie
voor gederfd salaris. De leerwerkplaats-
overeenkomst wordt afgesloten voor een
periode van zes maanden (1 februari tot
en met 31 juli). Het staat de student en
de leerwerkplaats uiteraard vrij om, na
afloop van het duale semester, de relatie
op andere titel voort te zetten, bijvoor
beeld omdat een van de projecten in het
derde semester verder wordt uitgewerkt
in het onderzoek voor de master-thesis.
18
archiefopleiding
De opleiding kan ook in deeltijd worden
gevolgd. Afhankelijk van de tijd die men
beschikbaar heeft, neemt de masteroplei
ding in deeltijd vier tot acht semesters in
beslag. Het collegegeld voor een deeltijd
student is 1040,- per jaar.
Men kan zich ook als contractstudent
inschrijven 250,- voor een tienpunts-
module). Behaalde studiepunten blijven
tien jaar geldig. Van de als contractstudent
behaalde studiepunten mogen er maxi
maal dertig (drie modules) 'verzilverd'
worden in voor het masterexamen geldige
studiepunten.
Voor een beperkte groep studenten met
een sterke wetenschappelijke interesse is
het mogelijk de opleiding te volgen tot de
onderzoeksmaster Media, informatie en
cultuur. Deze tweejarige opleiding (waar
voor een extra jaar studiefinanciering
wordt gegarandeerd) is wetenschappelijk
georiënteerd en bereidt voor op een carriè
re aan een universiteit of een andere instel
ling voor wetenschappelijk onderzoek.
Centraal in het programma staat de con
vergentie tussen media, collectief geheu
gen en identiteit. Tot de onderzoeksgebie
den waarop deze opleiding speciale exper
tise heeft behoren: archivering in sociale
en culturele context; de informatiesamen
leving; historische representatie.
De voor deze opleiding geselecteerde stu
denten kiezen ieder een individueel studie
traject met een profiel of specialisatie op
het gebied van film- en televisiestudies,
populaire cultuur, nieuwe media, docu
mentaire informatiewetenschap of archief
wetenschap. De student volgt in het eerste
semester drie vakspecifieke modules (te
kiezen uit de programma's van de masters
Media en Cultuur, Documentaire
Informatiewetenschap en Archief
wetenschap). Daarnaast bestaat de oplei
ding uit kernmodules waarin studenten
zich bekwamen in het doen van onder
zoek en het leggen van multidisciplinaire
dwarsverbanden. Via tutorials specialiseert
men zich nog verder, met individuele
begeleiding door een docent. De opleiding
wordt afgesloten met een thesis van dertig
studiepunten (een gewone master-thesis is
twintig punten).
Algemeen: prof.dr. F.C.J. ketelaar, e-mail
ketelaar@hum.uva.nl.
Toelatingseisen: drs. J. Scheurkogel, e-mail
j .scheurkogel@hum.uva.nl.
Leerwerkplaats: dr. J.A.M.Y. Bos-Rops, e-
mail yvonne.bos@nationaalarchief.nl.
Men raadplege ook de websites
www.hum.uva.nl en www.mediastudies.nl.
P.J. Horsman, G.J. van Bussel
Leerdoel
Kennis van de basisbegrippen van
archiefwetenschap.
Inzicht in de specifieke informatie
structuur van archieven.
Vaardigheid in het analyseren van de
werking van archiveringssystemen en
de invloed van de context daarop.
In deze module staat de analyse centraal
van de wijze waarop aan archiveringspro
cessen in een organisatorische context
vorm gegeven kan worden. Veel aan
dacht wordt daarbij besteed aan de rela
tie tussen de architectuur en de structuur
van archiveringssystemen in relatie tot
de functies die deze systemen moeten
vervullen.
G.J.A. Riesthuis, P.J. Horsman, G.J. van
Inhoud van de module Information retrie
val vormen de methoden en hulpmidde
len voor het beheren en toegankelijk
maken van documentaire informatie, in
gedrukte en digitale vorm. De ontwikkelin
gen in de organisatie en technieken van
informatiesystemen en aan de daarbij
gebruikte ontsluitingstechnieken vormen
het voornaamste onderwerp van de modu
le. Uitgangspunten zijn de mogelijkheden
die databanken bieden, het gebruik van
artificiële intelligentie en de verwachtingen
van de eindgebruikers. Speciale aandacht
wordt besteed aan nieuwe ontwikkelingen
zoals automatische ontsluitingstechnieken,
gedistribueerde databases, search engines,
intelligent agents en de ontwikkelingen op
het gebied van metadata.
A.E.M. Jonker, F.C.J. Ketelaar; gastdocenten
Inzicht in de maatschappelijke functies
van archieven en van de archivaris en
zijn/haar beroepsgroep.
Inzicht in het maatschappelijk en cul
tureel belang van een goed beheer van
archief
Vaardigheid in het analyseren van de
manier waarop omgevingsfactoren het
functioneren van archiveringssystemen
beïnvloeden.
De student die de module heeft afgerond,
kan
uiteenzetten welke de drijfveren zijn
voor de samenleving om archieven te
vormen, te gebruiken en te bewaren en
hoe deze naar tijd en plaats kunnen
verschillen;
de voornaamste omgevingselementen
die de context van archief kunnen
beïnvloeden, benoemen en in hun
onderlinge samenhang analyseren,
daarbij blijk gevend van kennis van en
inzicht in het multidisciplinaire inter
nationale discours;
de mogelijke effecten van omgevings
elementen op archivering en archiefbe
heer onderzoeken en erover rapporte
ren in een voor publicatie geschikte
vorm;
de beroepscode voor archivarissen bere
deneerd toepassen.
In ca. 4 weken wordt geen college gege
ven om extra tijd vrij te maken voor de
onderzoeksopdrachten.
(Vervolg op pagina 21)
19
Door Eric Ketelaar*
Op september a.s. start aan de
Universiteit van Amsterdam de nieuwe
opleiding tot Master of Arts (MA)
Archiefwetenschap. De opleiding wordt ver
zorgd door de Leerstoelgroep Archief- en
Informatiewetenschap (in de afdeling
Mediastudies van de Faculteit der
Geesteswetenschappen) in samenwerking
met de Stichting Archiefschool, waaraan het
merendeel van de docenten is verbonden.
Toelatingseisen
Lerend werken, werkend leren
De Oudemanhuispoort.de (hoofd) zetel van de
Universiteit van Amsterdam.
Collegezaal met studenten. Foto Joost Bolten.
archievenblad
mei 2003
Deeltijd
Onderzoeksmasters
Verdere informatie
Eric Ketelaar is hoogleraar archiefwetenschap aan de
Universiteit van Amsterdam.
Archiveringssystemen
Docenten
Inhoud
INFORMATION RETRIEVAL
Docenten
Bussel
Inhoud
De maatschappelijke context van
ARCHIEVEN
Docenten
Leerdoel
Inhoud
Opmerkingen
mei 2003
archievenblad
