llw archief digitaal
Papier-
Boekres
atoren
Art Conservation
www.artconservation.nl
www.sterken.nl
De archivaris
Onderdeel van DSW Stadspark
Wij zijn ervaren en gespecialiseerd in:
Digitaliseren van microfilmbeelden
(op cd-rom, dvd Internet)
Rolfilms 1 6 en 35 mm
Microfiches 1 en 35 mm
Microfilmkaarten 35 mm
Bevolkingsregisters - akten burgerlijke stand -
bouwdossiers - enz.
Groningen
050-5446000
info@zodiak.nl
Servicebureau voor:
Microfilmen - scannen - indexeren - data-entry
RESTAURATIE CONSERVERING
Heeft u onze internet site al eens bezocht?
STERKEN
m
cn
H
C
73
ATELIER m
de praktijk
De monopolisering van culturele bron
nen, van bronnen voor experience, leidt
tot culturele eenvormigheid. In de
eenentwintigste eeuw zullen er twee
belangrijke maatschappelijke thema's zijn
- ik volg hier Rifkin: de toenemende gen
manipulatie zal leiden tot een sterke
behoefte aan biologische diversiteit; de
toenemende monopolisering van cultuur
bronnen zal leiden tot een sterke behoefte
aan culturele diversiteit. Hierin ligt de
kernwaarde van historische centra in de
eenentwintigste eeuw: het voeden van de
behoefte aan culturele diversiteit. Dat is
dan wellicht niet meer voorzien in een
behoefte vanuit ons lineaire historische
besef, maar het voorzien in de nieuwe
behoefte van nieuwe generaties aan cul
turele diversiteit. Als historische centra -
en dus uiteindelijk alle archiefdiensten en
archivarissen - zich in die rol kunnen
inleven, zullen zij succes hebben.
Vol van dergelijke overpeinzingen fiets ik
's ochtends naar mijn werk. Misschien
vindt u de te berde gebrachte zaken te
abstract of nog te ver buiten het bereik van
het dagelijkse werk. Dan ben ik dat niet
met u eens. Ik zie hoe wij in Nederland al
worstelen met onze rol in de multi-cul-
turele samenleving. Wat kunnen wij
betekenen voor de Nederlanders van
allochtone afkomst die al bijna de helft
van de bevolking van de grote steden uit
maken. Vanuit ons lineaire historische
besef zullen we niet veel voor hen kunnen
betekenen, maar vanuit de context van
The Age of Access en de belevingseconomie
kunnen we heel veel betekenen als we
onze taak benaderen vanuit het concept
van culturele diversiteit.
Op basis van mijn voorbeelden wilde ik
enkele fundamentele vragen formuleren.
Vragen die velen bezighouden, maar die
veel centraler en pregnanter in onze
archivarissendebatten op tafel zouden
moeten komen. Archive, offen fiir jeder-
mann. De woorden offen en jedermann ken
nen nog veel meer dimensies dan de reeds
uiterst belangrijke juridische dimensies.
Archief fiir jedermann. Wat betekent dat in
de eentwintigste eeuw?
Uit mijn voorbeelden haal ik drie funda
mentele vragen naar voren. In de eerste
plaats is er een belangrijke ethische en pro
fessionele vraag: hoe behouden wij in die
stormachtige ontwikkelingen die ik schet
ste onze archivistische en ethisch-archivis-
tische uitgangspunten overeind? Hoe
garanderen wij volledige, betrouwbare,
integere en authentieke informatie? Tot nu
toe stellen we deze vraag in het kader van
de problematiek van digitale duurzaam
heid. Maar nu is deze vraag ook uiterst
legitiem ten aanzien van ons eigen hande
len op internet. Archieven en toegangen
raken los van elkaar, wij presenteren infor
matie in contexten waarbij de relatie met
de bronnen, de archieven, niet meer
herkenbaar is, en dat alles staat nog maar
in de kinderschoenen. Gekoppeld aan
deze vraag naar eigenlijk de representa
tiviteit in postmoderne betekenis van onze
internetinformatie - een belangrijke ken
theoretische vraag - is de vraag hoe wij een
belangrijk deel van het culturele domein
dat aan ons is toevertrouwd open en vrij
houden. Een academisch probleem van
onafhankelijkheid? Nee, absoluut niet. Ik
durf te wedden dat binnen enkele jaren de
eerste archivarissen zich zullen verbinden
- uit naïviteit of roekeloze commercialiteit
- met mediabedrijven om op internet aller
lei informatie te verspreiden. De media
bedrijven zullen ons ontdekken als cul
turele bron en zullen die bron willen
exploiteren. Waar zullen we eindigen als
we niet zeer bewust en kritisch deze vraag
naar de grenzen van een open en vrij his
torisch cultureel domein stellen?
Mijn tweede fundamentele vraag is deze.
Hoe bewaren wij de relevantie van
archieven in The Age of Access? Natuurlijk
zullen we altijd een rol kunnen houden als
bron voor de rechtzoekende burger. Maar
ik bedoel hier veel meer: wat is de meer
waarde van archieven voor de nieuwe ge
neraties? Dit is niet een specifiek archief
probleem, maar in eerste instantie de vraag
naar de ontwikkeling van het historisch
besef. Ik ben ervan overtuigd dat we vast
moeten houden enerzijds aan de lineaire
benadering waarin wij als kinderen van de
wederopbouw zo sterk zijn opgegroeid,
maar daarnaast moeten we ook al zoeken
naar andere verhalen die veel meer
aansluiten bij de belevingswereld van de
nieuwe generaties en de nieuwe
Europeanen. Nogmaals, kernbegrip is daar
bij culturele diversiteit. Exotisch toerisme,
fusionkoken, wereldmuziek zijn als het
ware horizontale uitingen van de behoefte
aan culturele diversiteit. Vanuit onze
wereld kunnen we daaraan een belangrijke
verticale tijdsdimensie toevoegen.
Dat is ook het antwoord op mijn derde
fundamentele vraag. Hoe spelen we als
archiefwezen in op de consumptietrends
van de belevingseconomie? Als we voor
gaande vragen vanuit onze professio
naliteit en ethiek goed hebben beant
woord, dan zou ik er niets op tegen
hebben om ook, ik benadruk ook, 'experi
ence' aan te bieden. Theater, beeld en
geluid, spektakel - we moeten ook niet te
subtiel en genuanceerd zijn zodat we
belangrijke kansen laten liggen, kansen
om de mensen de ogen te openen voor de
aantrekkelijkheid en fascinatie van his
torisch materiaal.
Verdwijnen de archieven? Ja, in de context
van de digitale ontwikkelingen waarop wij
zo sterk inzetten, verdwijnt de directe
relatie tussen toegangen en archieven.
Zoals veel kinderen nu al niet meer weten
dat de melk van de koe komt - want
koeien zien ze niet meer - zo verdwijnt
voor veel mensen het besef dat achter de
toegangen en presentaties onze papieren
koeien schuil gaan. Archivitalisering
betekent vooral de conceptuele switch die
we in ons denken maken van archieven
naar informatie. Een switch waarmee we
op internet, zoals nu al blijkt, ons doel-
groepbereik met honderden procenten
vergroten. Voorwaar een topprestatie. En
die honderden procenten zullen duizen
den worden. Maar laten we onze archieven
niet alleen beschouwen als infor
matiekoeien die leeggemolken moeten
worden en niet meer van stal mogen
komen. Archivitalisering kan ook beteke
nen dat we bewust kiezen voor het presen
teren van archieven als objecten, als sym
bolen van onze samenleving, als tekens
van leven. Archiefarcheologie. Informatie
en archieven, de woorden en de dingen.
Als we het evenwicht tussen die twee
aspecten van archieven in The Age of Access
weten te behouden blijft de titel van dit
artikel niet meer dan een titel.
19
GROEP
H
RESTAURATIE ATELIER
STERKEN BV
Atelier voor conservering en
restauratie van papier en per
kament zoals boeken, prenten,
tekeningen, grafiek,
(wand)kaarten,
charters zegels etc.
De Cloese 7-9
7339 CM Ugchelen
Tel. 055 - 5 42 3147
Fax 055 - 5 43 06 14
Mobiel 06 - 53 93 93 53
Internet: www.sterken.nl
DOCUMENTENWACHT
Documentenwacht omvat een
24 uurs calamiteitenservice en
collectie inspectie met schade
preventie als uitgangspunt.
Telefoon: bovenstaande
nummers en:
Semafoon 06 - 59 28 48 55
Fundamentele vragen
Bert Looper is directeur van het Historisch Centrum
Overijssel. Dit artikel is een bewerking van een lezing
die is uitgesproken tijdens het Nederlands-Duits
Archiefsymposium van 7 en 8 november 2002.
maart 2003
archievenblad
