e c e n s i e s
ignalementen
Deze maand in Od
■1
Paul Begheyn, Gids voor de geschiedenis van de jezuïeten in
Nederland 1850-2000.
3Ê.
literatuur
Extraits de 'Lettres de
Drancy'.
50
Cynthia McLeod, Slavernij en
de Memorie.
Kees Ribbens, Een eigentijds
verleden. Alledaagse histori:
sche cultuur in Nederland
1945-2000.
51
Valkhof Pers, Amsterdam, 2002
ISBN 90-5625-13-25, 128 blz., 13,50
In de jaren zestig zijn alle
katholieke filosofische en theologi
sche bibliotheken van orden en
congregaties (ongeveer zestig!)
veelal gefuseerd tot een beperkt
aantal wetenschappelijke opleidingen
(ongeveer zes, nu nog drie). Slechts een
aantal orden en congregaties heeft het
beheer over hun eigen bibliotheken
behouden door het oprichten van studie
centra voor de eigen spiritualiteit.
In Nederland zijn daarbij op dit moment
belangrijk het Titus Brandsma Instituut
(1968) van de karmelieten in Nijmegen,
het Franciscaans Studiecentrum (1984) in
voor Theologie en Samen
leving (1988) in Nijmegen,
het Augustijns Instituut
(1989) in Eindhoven en
recentelijk (2001) het Neder
lands Instituut voor Jezuïeten
studies (NIJS) in Amsterdam.
Het gaat daarbij in alle geval
len vooral om de herbronning van de
eigen spiritualiteit, of facetten uit de
eigen theologie voor zover daarvan nog
sprake zou zijn. Een enkele keer gaat het
ook om de eigen kerkgeschiedenis en het
boek over de geschiedenis en de spiritu
aliteit van de jezuïeten dat ik hier
bespreek, heeft daarop betrekking.
De directeur van het laatstgenoemde
instituut, Paul Begheyn S.J., is onder
stichting Kloosterarchieven Nederland,
en heeft niet onverdienstelijke publica
ties op zijn naam staan over de geschie
denis van de jezuïeten in de Lage
Landen. Daarover gaat ook zijn dit jaar
verschenen archivalisch overzicht. Het
geeft een overzicht van alle jezuïeten
huizen (tot 1853 - het herstel van de bis
schoppelijke hiërarchie - ook wel staties
genoemd) in Nederland. Het richt zijn
aandacht op de publicaties over jezuïeten
uit de periode 1850-2000. Daarnaast
geeft het boek een beknopt overzicht van
het archief van de jezuïeten in Nijmegen,
waarbij soms ook de periode vóór 1850
aan bod komt.
Een tip voor de leiding van de orde en het
NIJS: wellicht zou het in de toekomst orga
nisatorisch verstandiger zijn, om archief,
bibliotheek (beide in Nijmegen) en het
NIJS (Amsterdam) op één plaats te huisves
ten. Het is onhandig voor onderzoek, om
heen en weer te moeten gaan van
Amsterdam naar Nijmegen, en andersom.
Utrecht, het Dominicaans Studiecentrum meer voorzitter geweest van het KAN, de John van Wieringen
Signalementen door Patricia Böschen, Robert Egeter van Kuyk en Peter Sijnke
Uitgave Collectief Tallandier, Frankrijk, 2002
ISBN 2-8473-402-70, 276 blz., 17,10
info www.camp-de-drancv.asso.fr
Het Franse interneringskamp Drancy
was de 'antichambre' van de concentratie
kampen van de nazi's. Op 20 augustus
1941 vond de eerste razzia op vooral man
nelijke joden plaats door de Parijse politie;
Dl... I C. 1,1,1.1 „rcichu „rem.
butlmmi. D.ullicb .ul du pnwBnlw <1. V.cn.o qu« .ut
di« Z.lton «ckr.lb.ol Ui lignn .1 liiibl.mi'oll
U/l/'H
itt/id-, I .inmnurc/l, u/hL vc<«->u. Hotvi'clfe ïVs**
•u -.yvc/nt Ji u. m a. Jowuc u. tl».oyu-yt.
JtL. jf* ful -mul. Jc fAoCj'U»! mrgj.fi
Jt. ,j 'ufi/u. yuJ. to. AM.1 bvt».Ia 'Jll tut C-U.M. /C M i. U.
ut Al -Cüu. t.D.CvD-."''! ct -1)101, p«ti iff
uvS QuamUjU it Ol.IIW.1A M.W» 1)0*4 ()i4
*.■»- fAtX go&ttu. driltL'jz'. W.-VM ,4. nbitst K pouA-^i-s-.U'Ui
dr
hierbij werden in het 11de arrondissement
894 joden opgepakt en overgebracht naar
Drancy, een hoefijzervormig voormalig
kantoorgebouw in de buurt van Parijs. Die
dag luidde het begin in van massale raz
zia's in de overige delen van de Franse
hoofdstad. Vanaf juli 1942 werden duizen
den gevangenen van de kampen Pithiviers
en Beaune-Ia Rolande in treinen naar
Drancy overgebracht. Ook werden er sinds
die maand vrouwen en kinderen geïnter
neerd. Die laatsten werden gescheiden van
hun ouders en vanaf 15 augustus afzonder
lijk gedeporteerd naar de vernietigings
kampen. De collaborerende Vichy-regering
zorgde er vanaf de zomer 1942 voor dat de
nazi's geen strobreed in de weg werd gelegd
om de veewagons volgeladen met onwilli
ge en onschuldige slachtoffers te laten rol
len.
De laatste, schriftelijke levenstekens van de
slachtoffers van de naziterreur in Frankrijk
zijn in hun geheel of fragmentarisch opge
nomen in het bovengenoemde recent ver
schenen boek. De nuchtere maar ook hart-
Lettres de Drancy
verscheurende berichten op kaarten en
briefjes - officieel of clandestien, en dan
vaak vanuit een rijdende trein geworpen -
bevatten mededelingen van de slachtoffers
bestemd voor familieleden en vrienden. In
het boek is ook correspondentie aan de
geïnterneerden opgenomen. De 'Lettres de
Drancy' vormen de onuitwisbare en stille
getuigen van een van de grootste tragedies
van de twintigste eeuw.
In het archief van kamp Westerbork bevin
den zich in verhouding tot de
'Drancybrieven' veel minder bewaard
gebleven briefjes en kaarten, aldus een
medewerker van het Nederlands Instituut
voor Oorlogsdocumentatie.
archievenblad
september 2002
s
Uitgeverij Conserve, Schoorl, 2002
ISBN 90-5429-159-1, 14,75
Aan de geschiedenis van de slaver
nij in Suriname en op de Antillen wordt
dit jaar in ons land behoorlijk wat aan
dacht besteed. Een aanmerkelijk aantal
jaren later dan Engeland en Frankrijk,
schafte Nederland officieel de slavernij
op 1 juli 1863 af. Dit jaar, op 1 juli, ont
hulde koningin Beatrix in het
Amsterdamse Oosterpark het slavernij-
monument, ontworpen door Erwin de
Vries.
Cynthia McLeod schreef op basis van
archiefstukken als de 'Westindische
Plakaaten en Ordonantiën' een beschou
wing over de slavernij en de slavenhan
del. Hierin komen de inhumane transat
lantische overtocht en het leven op de
plantages aan bod. De officiële regels en
bevelschriften legden vast dat slaven
niet mochten zingen en fluiten op straat
en'dat zij geen fraaie doodskisten moch
ten hebben. In het boek is het levensver
haal van de Afrikaan Kofi opgenomen
die als slaaf in Suriname terecht kwam.
McLeod schreef eerder vier historische
romans met Surinaamse onderwerpen
en is de dochter van de eerste
Surinaamse president, dr. Johan Ferrier.
Het tweede deel van de bundel is
geschreven door Carel de Haseth en
bevat een vertaling van de in het
Papiaments geschreven novelle 'Katibu
di Shon'. Die beschrijft de slavenopstand
van 17 augustus 1795 op Curacao. De
Haseth is gevolmachtigd minister van de
Nederlandse Antillen in Nederland.
Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2002
ISBN 90-6550-658-6, 382 blz., 30,00
Emotie-tv is tegenwoordig een
begrip. Of dat ook geldt voor geschiede
nis op de televisie is de vraag. In ieder
geval is het slothoofdstuk (6) van het
proefschrift van Kees Ribbens hieraan
gewijd. Ribbens berekende dat tussen
1951 en 1990 893 documentaire pro
gramma's met betrekking tot de Neder
landse geschiedenis werden uitgezon
den. Helaas gaat de auteur 'om pragma
tische redenen' alleen op de rol van de
KRO in, terwijl bijvoorbeeld de diverse
malen herhaalde beroemde serie van
Lou de Jong over de Tweede Wereld
oorlog of programma's over de politio
nele actie in Nederlands Indië de emo
ties in ons land hoog hebben doen
oplaaien. Een eigentijds verleden handelt
over ons omgaan met het verleden in de
laatste halve eeuw. En of het nu gaat om
de 'De "officiële" historische cultuur'
(hoofdstuk 2 - onderwijs, musea en
monumenten, de archieven ontbreken
in dit hoofdstuk) of om 'Geschiedenis
als vrijetijdsbesteding' (hoofdstuk 3 -
hier komen de archieven wel voor) of
'Historisch toerisme' (hoofdstuk 4): het
komt allemaal aan bod in dit aardige
boek. Hoofdstuk 5 ('Een stad herdenkt')
is een casestudy over historische herden
kingen in Zwolle.
Maandblad van de vereniging voor docu
mentaire informatievoorziening en admini
stratieve organisatie (SOD).
Jaargang 56, juli/augustus 2002, nr. 7/8
•Algemene ledenvergadering en congres
SOD 2002
Uitnodiging voor dit evenement, dat dit
jaar wordt gehouden in Breda.
Special opleidingen
•We laten zien dat het anders kan
Drs. j. Jonkers interviewt de nieuwe direc
teur van de SOD/HMDI.
De verandering centraal
Mr. C.I.Th. Bierlaagh stak haar licht op
over de in het najaar van 2002 te starten
KBenP Academie.
Informatiedienstverlening via het NTI
Mr. C.I.Th. Bierlaagh gaat in op de voor-
en nadelen van het schriftelijk studeren.
Opleidingen op het gebied van de infor
matievoorziening
Drs. j. Jonkers en mr. C.I.Th. Bierlaagh
VHIC en TTP: samen op weg
Opleiding en praktijk in combinatie met
record management
Mr. C.I.Th. Bierlaagh raakte geïnteresseerd
in nieuwe ontwikkelingen bij adviesbureau
VHIC.
De archiefopleidingen onder de loep
Mevrouw J. van der Gun was aanwezig bij
een congres dat door de Archiefschool
werd georganiseerd over heden en toe
komst van de archiefopleidingen.
Post-doctorale opleiding Integraal
Document Management
Mr. C.I.Th. Bierlaagh bracht een bezoek
aan deze sinds vijfjaar bestaande
Rotterdamse opleiding.
Jaarverslag SOD 2001/2002
jaarverslag van de Vereniging SOD van de
hand van de heer M.G.H. Tuit.
Twaalf nieuwe informatiemanagers
De tweede lichting afgestudeerden aan de
HMDI heeft eind juni het diploma ontvangen.
september 2002
archievenblad
