Groenendijk
Microfilm Scanservice
De tijdvoor verandering?
Tijd voor
Restauratie-atelier De Tiendschuur
ARCHIEFSERVICE
NEDERLAND
...ALS HET ECHT OM KWALITEIT GAAT
zA Boekverfilming
Zi Boekscanning
Df Fotoscanning kleur/zwart-wit
zA Negatiefscanning
ZA Diascanning
Ci Documentverfilming
Q' Documentscanning
Zi Groot formaat verfilming
Cf Groot formaat scanning
zA Microfilmscanning
Zi Microfichescanning
Zi Microfilmafdrukken
zA Plotten CAD-bestanden op microfilm
gen) bewaard blijven, want juist op het
individuele niveau worden de beslissin
gen genomen die laten zien hoe een
samenleving denkt en handelt.
Het CAZ-archief is al enkele keren
gebruikt. Sinds het ontstaan van het
Moluks Historisch Museum hebben men
sen van dat museum of daaraan gelieerd
het archief intensief gebruikt voor artike
len, boeken en tentoonstellingen. Eerder
werd al de kunsthistoricus Akihary
genoemd, daarnaast moeten de beide
directeuren worden genoemd: Smeets en
Manuhutu.4 Hun werk betrof onder
andere de organisatie van de opvang en
de woonoorden. Lucassen en Kobben
hebben gebruikgemaakt van het archief
voor een studie naar de onderwijssituatie
van Molukkers.5 Zelf heb ik het archief in
de jaren negentig intensief gebruik voor
een onderzoek naar de nationalistische
beweging onder Molukkers in Neder
land.6
Het CAZ-archief wordt nog volstrekt
onvoldoende gebruikt. De gebruiksmoge
lijkheden van het CAZ-archief zijn hier
boven tussen de regels door al min of
meer aan de orde gekomen. Het archief
geeft niet alleen inzicht in de Molukse
geschiedenis, maar ook in de manier
waarop in Nederland in het pre-minder-
hedenbeleidtijdperk met migranten werd
omgegaan. De gedetailleerdheid van het
archief, ervan uitgaande dat ook de per
soonsdossiers bewaard blijven, biedt de
mogelijkheid dat onderzoekers het
archief niet alleen gebruiken voor het
vinden van feiten. Het zijn juist de
details die onderzoekers in staat zullen
stellen zich een levend tijdsbeeld te vor
men over de CAZ-periode. Het doorlezen
van de verschillende regels waaraan
Molukkers zich moesten houden, de
toon in een brief ('hoe durft u de beslis
sing van de inspecteur, een gestudeerd
man, in twijfel te trekken'), de vernede
rende verzoeken om je eigen zoon
opnieuw in je eigen huis te mogen laten
wonen, moeten onderzoekers in staat
stellen zich te verplaatsen in de tijd.
Geen enkele bron kan op zichzelf staan,
ook archieven niet. Er zijn meerdere
bronnen die in combinatie met het CAZ-
archief geraadpleegd kunnen worden.
Om te beginnen is het nog steeds moge
lijk om Molukkers die de CAZ-periode
hebben meegemaakt te interviewen, dan
wel om interviews met hen te beluisteren
in het audio-archief van het Moluks
Historisch Museum. Daarnaast zijn er
enkele relevante archieven die gecombi
neerd kunnen worden met het CAZ-
archief. De belangrijkste zijn die van het
ministerie van Koloniën en zijn opvolger
het ministerie van Uniezaken en
Overzeese Rijksdelen (MINUOR) die bij
het ARA liggen. Het archief van het
ministerie van Defensie, onder wiens ver
antwoordelijkheid de Molukse militairen
in Indonesië en tijdens hun overkomst
vielen, is een derde belangrijk archief.
Aan Molukse zijde is het archief van het
Moluks Historisch Museum belangrijk.
Daar vindt men niet alleen de beschei
den van enkele Molukse belangenorgani
saties en Molukse leiders, maar ook van
de belangrijkste Nederlandse sympathi
santenorganisatie 'Door De Eeuwen
Trouw' en een uitgebreide bibliotheek
met allerlei tijdschriften die in de jaren
vijftig en zestig door Molukse en
Nederlandse organisaties werden uitgege
ven. Daar zijn ook de verschillende jaar
gangen van het CAZ-orgaan Pertemuan te
lezen.
Tot slot is het zinvol erop te wijzen dat
het CAZ weliswaar verantwoordelijk was
voor het weizijn van de Molukkers in
Nederland, maar dat lokale archieven
vaak nog extra informatie hebben.7 In
1992 bezocht ik bij toeval het gemeente
archief van Steenwijkerwold. In deze
gemeente bevond zich in de eerste helft
van de jaren vijftig het Molukse woon
oord Beenderibben. In dat gemeentear
chief trof ik een 'Dossier Ambonezen'
waarin uit de doeken werd gedaan welke
problemen er bij de invoering van de
zelfzorgregeling in 1956 ontstonden.
Maar ook een circulaire van de Commis
saris van Ambonezen Zorg uit 1953. Hij
wijst daarin op afbakening van verant
woordelijkheden en stelt uitdrukkelijk
dat het woonoord geen openbaar terrein
is en direct onder het gezag van het CAZ
valt. De burgemeester en politie mogen
er niet optreden, tenzij hen door de
kampbeheerder om assistentie is
gevraagd.8
Het was een andere tijd en we mogen
van geluk spreken dat in het archief
materiaal in detail wordt bewaard.
Recent is het Moluks Historisch Museum
gestart met een grootschalig onderzoek
naar de geschiedenis van de Molukse
bevolkingsgroep in Nederland. Het zou
vreemd zijn als nu het niet hele CAZ-
archief, dus inclusief de persoonsdos
siers, bewaard zou blijven. Een perfectere
match met andere historische bronnen
en interviews is er niet te bedenken.
burengerucht
Papierconservering.
Archiefmateriaal verkeert vaak in een slechte staat. In veel
gevallen zijn archiefstukken openbaar. Om de culturele nalaten
schap van onze voorouders veilig te stellen is restauratie en
conservering noodzakelijk. De papierafdeling van restauratie
atelier De Tiendschuur restaureert o.m. boeken, charters, hand
schriften, leren banden, kaarten en prenten.
Kunstobjectenrestauratie.
Beschadigde kunstobjecten kun
nen ook worden gerestaureerd. De
soorten te behandelen objecten
kunnen sterk variëren: litho's,
foto's, schilderijen, zeefdrukken,
keramische objecten en sculptu
ren. De behandelingen zijn uiteen
lopend. Ze betreffen bijvoorbeeld
reiniging, reconstructie, bedoeken
en retoucheren.
Calaniiteitenbehandeling.
In geval van calamiteiten kunt u 24 uur per dag een beroep doen
op de Tiendschuur. Bij snel ingrijpen kan vocht- en roetschade
worden geminimaliseerd. Invriezen stopt het schadeproces.
Vocht onttrekken aan objecten kan met onze vacuümvriesdroog
apparatuur, welke een capaciteit heeft van 20 m3. Reukschade
kan behandeld worden met de ozonisator.
Restauratie-atelier "De Tiendschuur"
Edisonweg 50D, 2952 AD Alblasserdam Tel.: 078-6931300 Fax: 078-6931123
E-mail: gms@groenendijk.net Website: groenendijk.net
Mogelijke gebruikswijzen en combinatie met
andere archieven
Grotere woonoorden beschikten over een
eigen lagere school. Hier brengt inspecteur
Hogewoning een bezoek aan de klas van juf
Brouwer in woonoord IJsseloord
(Capelle aan de IJssel), 7 maart 1958.
Fotoarchief Moluks Historisch Museum.
Fridus Steijlen is indonesianist bij het Koninklijk
Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV).
Ik dank Henk Libretto, Wim Manuhutu, Mariet
Peeters en Henk Smeets voor hun commentaar bij
een eerdere versie van dit artikel.
2. Libretto, H., Inventaris van het archief van het
Commissariaat van Ambonezenzorg (1924) 1952-
1970. Den Haag: Ministerie van VWS.
3. Akihary, H., 'Van Almere tot de Zwaluwenburg.
Molukse woonoorden in Nederland.' In: W.
Manuhutu H. Smeets (red.), Tijdelijk verblijf.
De opvang van Molukkers in Nederland, 1951.
Amsterdam: De Bataafsche Leeuw, 1991, pp 40-73.
4. Manuhutu W. H. Smeets (red.), Tijdelijk verblijf.
De opvang van Molukkers in Nederland, 1951.
Amsterdam: De Bataafsche Leeuw, 1991.
Smeets, H„ Een kwestie van organisatie.
Organisatie van het Molukkersbeleid en Molukse
zelforganisatie. Utrecht: Moluks Historisch
Museum, 2001.
5. Lucassen, L. A.j.F. Kobben, Het partiële gelijk.
Controverses over het onderwijs in de eigen taal en
cultuur en de rol daarbij van beleid en wetenschap.
Amsterdam/Lisse: Swets Zeitlinger, 1992.
6. Steijlen, F. RMS van ideaal tot symbool. Moluks
nationalisme in Nederland, 1951-1994.
Amsterdam: Uitgeverij Het Spinhuis, 1996.
7. Zie bijvoorbeeld Berhg, G. van den, Wyldemerck.
Kamp voor Islamitische Molukkers.
Ridderkerk: Eigen beheer, 1994 en Ewalds, S.,
Molukkers in Venray: 40 jaar Venray, 25 jaar wijk, 15
jaar stichting. Venray: Stichting Batu Badaun, 1994.
8. Steijlen 1996: p 253 noot 10. Ik kwam deze brief
overigens niet in het CAZ-archief zelf tegen.
augustus 2002
archievenblad
Kapelaan Poellplein I
5046 GV TILBURG
Tel: (013)536 83 55
Fax:(013)53647 56
advisering
projecten
trainingen
detachering
document- en
workflow management
Dukatenburg 90-25a te Nieuwegein
Postbus 7102,3430 JC Nieuwegein
Tel. 030-2724235, Fax 030-2716900
Internet: www.archiefservice.nl
E-mail: secretariaat@archiefservice.nl
