m
Zaterdag 27 oktober 2001 - Dag van de Brabantse Film
I
audiovisueel
audiovisueel
Het doei is op de eerste plaats het Brabantse
publiek te attenderen op het historisch belang
van oude films en op al die schitterende film
beelden uit de geschiedenis die in de depots van
archiefdiensten te vinden zijn. De activiteiten
op de diverse plaatsen zullen vooral bestaan uit
het vertonen van oude films. Op de tweede
plaats willen we mensen die nog oude films heb
ben, aansporen om met dit materiaal naar de
dichtstbijzijnde archiefdienst of het Brabants
Film Archief te gaan. Niet om zijn of haar films
meteen uit handen te geven, maar wel om de
medewerk(st)ers van het archief de kans te
geven om vast te stellen om wat voor materiaal
het gaat en in wat voor staat het verkeert. De
afgelopen jaren is namelijk gebleken dat er nog
honderden films bij particulieren, verenigingen
en bedrijven liggen, waar nauwelijks meer iets
van bekend is. Mensen weten vaak zelf niet
meer wat er op hun films staat. Juist deze onbe
kendheid vormt een grote bedreiging voor de
toekomst van deze bijzondere categorie histori
sche documenten. De Brabantse archiefdiensten
onder aanvoering van het Brabants Film Archief
willen het publiek met deze Dag van de
Brabantse Film overtuigen van het historisch
belang en duidelijk maken dat de archiefdien
sten zich actief willen inzetten om het behoud
en de beschikbaarstelling van dit materiaal nu
en in de toekomst mogelijk te maken.
Het initiatief tot deze dag is genomen door
de Kring van Archivarissen in Noord-Brabant
(KAN), waar ik ook deel van uitmaak. Aan de
dag wordt deelgenomen door alle openbare
Brabantse archiefdiensten inclusief het Brabants
Film Archief. Bovendien wordt er meegewerkt
door Omroep Brabant, een aantal openbare
bibliotheken en enkele filmtheaters.
Sinds enkele jaren bestaat er een speciale
projectgroep van de KAN die zich inspant om
voor historisch waardevol Brabants filmmateri
aal een adequate infrastructuur op te bouwen.
Zo is er de afgelopen jaren in Noord-Brabant een
centrale regeling voor filmopslag en een speciale
cursus av-archivering tot stand gebracht. Op
basis hiervan leek de tijd rijp om tot een omslag
te komen op het terrein van de acquisitie: van
passief naar actief. Met een dergelijke omslag
komt niet alleen de archiefwettelijke taak beter
tot zijn recht, ook biedt het de archiefdiensten
een betere mogelijkheid om te fungeren als
lokaal, regionaal, dan wel nationaal historisch
centrum.
Niet alleen bioscoopjournaals of professio
nele bedrijfsfilms, maar ook films die mensen als
hobby maakten van hun dorp of van een fami
liegebeurtenis hebben onze belangstelling. Juist
de eenvoudige middelen en de directe band met
het onderwerp geven die films een geheel eigen
belang als historisch document. We hopen dat
iedereen die nog oud filmmateriaal heeft, zich
(met of zonder films) bij een van de deelnemen
de instellingen meldt.
Hoewel er de laatste jaren over allerlei Brabantse
onderwerpen en van allerlei Brabantse plaatsen
films zijn opgedoken, zijn er nog veel onderwer
pen waarover niets of nauwelijks iets bewaard is
gebleven op film. Het joodse leven in Noord-
Brabant is zo'n onderwerp, de kleinschalige zui-
velcoöperaties in de dorpen is een ander voor
beeld. We zijn op zoek naar een groot aantal
dorpsfilms die tot stand kwamen in het kader
van de Filmactie van de Enschedese zakenman J.
Adolfs. In de periode 1949 tot 1970 werden door
zijn toedoen ongeveer 150 Brabantse dorpsfilms
gemaakt. Ongeveer een derde van deze films is
ondertussen achterhaald. Graag zouden we ook
van de overige 100 de huidige verblijfplaats ver
nemen.
Verder werden er rond 1900 door rondtrekkende
bioscoopexploitanten op Brabantse kermissen
filmpjes opgenomen en vertoond. Het zou heel
bijzonder zou zijn als we daarvan iets terug zou
den vinden. Veel hoop daarop heb ik niet, maar
je weet maar nooit. Ten slotte zijn er een paar
films waarvan het bestaan bekend is, maar die
op drift zijn geraakt. Zo is men in Den Bosch al
jaren op zoek naar een 16mm vertoningskopie
van de film die gemaakt is ter gelegenheid van
het 750-jarig bestaan van de stad in 1935.
Wellicht dat de Dag van de Brabantse Film ook
deze film weer aan het licht brengt.
Ik denk inderdaad dat er maar weinig films
zijn die niet op een of andere wijze historisch
interessant zijn. Bovendien heeft de geschiede
nis aangetoond dat de belangstelling die men
sen voor het verleden hebben in de loop der
jaren verschuift. Toch is het niet de bedoeling
dat alles wat wordt aangeboden ook maar klak
keloos wordt geaccepteerd. Dat zou niet verstan
dig zijn, want er komt nogal wat bij kijken (orga
nisatorisch, financieel) om films op de juiste
manier te archiveren. De opslag vergt speciale
depots, filmrestauratie en conservering zijn een
kostbare zaak en voor beschik
baarstelling zijn speciale
viewingfaciliteiten nodig. Niet
bepaald een traject om in te
gaan, als niet vaststaat dat het
gaat om historisch waardevol
materiaal, waar ook een
gemeenschappelijk, publiek
belang mee gemoeid is. De Dag
van de Brabantse Film is vooral
bedoeld om zicht te krijgen op
wat zich aan oud filmmateriaal
onder het brede publiek bevindt, zodat mede op
basis van deze kennis het acquisitiebeleid verder
kan worden uitgebouwd. Hetzelfde geldt voor
het ontwikkelen van een collectieprofiel en
selectiecriteria. Van belang hierbij is volgens mij
de vraag welke positie een archiefdienst in de
samenleving wil innemen en welke rol het
medium film in het verleden van die betreffende
plaats gespeeld heeft.
Het feit dat we met alle archiefdiensten in
Noord-Brabant deze dag organiseren beschouw
ik al als een hoogtepunt. Wat er op de diverse
plaatsen allemaal bedacht en georganiseerd is, is
echt fantastisch. Zo spelen heemkundekringen
een actieve rol op diverse plaatsen, in Tilburg
wordt geprobeerd een pianist van het conserva
torium bij stomme films te laten spelen, in
Eindhoven zal een film van Joris Ivens over
Philips te zien zijn en op veel plaatsen zullen
Adolfsfilms vertoond worden. Daarnaast is voor
mij ieder moment waarop iemand belangstel
ling toont door te komen kijken of door films
mee te brengen een hoogtepunt. Ik hoop dat we
enkele tienduizenden Brabanders bereiken met
onze actie en dat we enkele honderden films op
het spoor komen.
Zelf zal ik de hele dag te vinden zijn in het
Brabants Film Archief waar we allerlei filmactivi
teiten organiseren: filmvertoning, demonstratie
van onze filmdatabank, filmviewing en een kijk
je achter de schermen. Na afloop hoop ik in
Tilburg met een aantal mensen een paar genoeg
lijke uurtjes te beleven met het uitwisselen van
ervaringen en indrukken van de dag.
16
17
Villi passieve naar adivfevê acquisitiivan historisch lilmmateriaal
Door Marijke de Bruïjne
(Foto: Peter Strawinski, collectie
Streekarchief Regio Eindhoven)
Frank van der Maden is coördinator van het
Brabants Film Archief, gevestigd in de bibliotheek
van de Katholieke Universiteit Brabant te Tilburg. Hij
is deze dagen druk doende met de organisatie van
de Dag van de Brabantse Film die op 27 oktober
gehouden wordt. Vele archieven en andere instellin
gen openen die dag hun deuren en hebben een
scala aan activiteiten op het programma staan. Een
interview per e-mail kon nog net even tussendoor.
Wat is het doel van de dag?
Wie zijn de initiatiefnemers van de Dag van de
Brabantse Film en wie werken eraan mee?
Kunt u iets vertellen over de achtergrond van het ini
tiatief?
Wat voor materiaal hoopt u op 27 oktober binnen te
halen?
Alle films kunnen historisch interessant zijn. Moeten
archieven alle aangeboden films accepteren en
bewaren?
Dit beeldje uit een speelfilm uit 1927 werd tij
dens de filmkeuring door de commissaris van
politie van Bergen op Zoom verwijderd,
omdat van het'klein jongetje, de manne
lijkheid, geheel ontbloot, duidelijk te zien was'.
(Collectie Streekarchief Regio Eindhoven)
Wat wordt volgens u het hoogtepunt van de dag?
Waar gaat u zelfde dag doorbrengen?
Deelnemende instellingen:
Bergen op Zoom,
Gemeentelijke Archiefdienst
Breda, Stadsarchief
Deurne, Streekarchivariaat
Peelland
Eindhoven, Streekarchief Regio
Eindhoven en Pathé-bioscoop
Gemert, Het Kasteel
's-Hertogenbosch, Stadsarchief
Heusden, Streekarchief Land
van Heusden en Altena
Helmond, Filmhuis
Made, Openbare Bibliotheek
Oss, Streekarchief Brabant-
Noordoost
Roosendaal, Gemeentearchief
Rucphen, Gemeentearchief
Tilburg, Brabants Film Archief
en Regionaal Historisch
Centrum
Waalwijk, Gemeentearchief
Zevenbergen, Openbare
Bibliotheek
Alle details over de Dag van
de Brabantse Film (locaties,
programmaonderdelen etc.)
zijn te vinden op: www.dagvan-
debrabantsefilm.nl
archievenblad
oktober 2001
oktober 2001
archievenblad
