Restauratie-Atelier
Helmond B.V.
Restauratie-
Atelier N. V.
Kwaliteit in digitale archivering
CORNES DOCUMENT SOLUTIONS BV
Gerard Rooijakkers, Volkskunde.
De rituelen van het dagelijks leven.
w
voor restauratie en conservering van
papier, leer en perkament
boeken in leer en perkament
charters en zegels
prenten en tekeningen
kaarten en affiches
massaconservering
vrijblijvende offertes
vacuüm-vriesdrogen
ondersteuning bij calamiteiten
24 uur bereikbaar bij brand- en waterschade
06-575.896.31
Panovenweq 40. 5708 HR HELMOND (NL)
Tel: 0492 - 55.39.90 Fax: 0492 - 55.24.42
E-mail: info@restauratie-atelierhelmond.nl
Internet: www.restauratie-atelierhelmond.nl
voor restauratie en conservering van
papier, leer en perkament
boeken in leer en perkament
charters en zegels
prenten en tekeningen
kaarten en affiches
massaconservering
vrijblijvende offertes
vacuüm-vriesdrogen
ondersteuning bij calamiteiten
24 uur bereikbaar bij brand- en
waterschade: 00 31- 6 575 896 31
Kempenlaan 20
2300 Turnhout (Antwerpen)
Telefoon: (0032) 014-552948
Wij bieden:
CU Scannen en archiveren van foto's, dia's en
documenten
CC OCR-verwerking en CD-ROM Service
CC Onderzoek, advies en opleidingen
CC Database management en consultancy
CC Maatwerk software (ook inter/intranet)
Leverancier van:
CC Archiveringssystemen en
tools
CC Cold applicaties
CC CD-ROM en opticals
CC (Boek)scanners en printers
CC Netwerken en computers
CC Meer informatie: 02 3 - 5 6 5 0 5 3 0 CC
Stammeerstraat 1 -3 - 21 32 AE Hoofddorp
CC e-mail: info@cornes.nl CC internet: www.cornes.nl
MINOLTA
literatuur
kanalen, trekvaarten, sluizen, bolwerken,
wegen en molens.
Voor de provincie Noord-Brabant is de
cultuurhistorische waardenkaart 'een in
strument voor het signaleren en inzich
telijk maken van cultuurhistorische
waarden. Het achterliggende idee is
het gebruik van die waardevolle relicten
als sturend element of inspiratiebron bij
bestemming, inrichting en ontwikkeling
van de ruimte.' Men mikt op gebruik
door een zo breed mogelijk publiek:
'Naast provinciale en gemeentelijke plan
nenmakers moeten immers ontwerpbu
reaus voor architectuur, stedenbouw en
landschapsarchitectuur, het waterschap,
de milieubeweging en lokale historische
verenigingen de waardenkaart gebruiken
en profijt hebben van de hierin vervatte
kennis.'
Ik heb een avond met de waardenkaart
gespeeld en moet zeggen dat er heel veel
interessante informatie op staat met
kaartbeelden van het provinciale grond
gebied op alle schaalniveaus en daarmee
verbonden gegevens. De indeling is over
zichtelijk, maar de legenda's, begrippen
en trefwoorden zijn soms moeilijk, zelfs
voor vakmensen. Burgerliefhebbers zul
len er problemen mee kunnen hebben.
Een stevige voorkennis is nodig. Het
kookboek met recepten is alleen voor
vakmensen toegankelijk. De achttien
recepten zijn heel verschillend en behan
delen stedelijke, landelijke, groot- en
kleinschalige infrastructurele situaties.
De ideeën zijn best aardig, maar zijn ook
discutabel, al is dat wellicht juist de
bedoeling van de makers. Al met al is het
kookboek met de cultuurhistorische
waardenkaart zeer inspirerend en bevat
het een overvloed aan informatie over
het rijke cultuurbezit in Noord-Brabant.
Als Noord-Hollander is niet alleen mijn
belangstelling gewekt, maar ik ben ook
jaloers op de Brabantse resultaten!
ISBN 90-71840-46-8, 100 blz., 34,50
Onlangs verscheen bij het Nederlands
Centrum voor Volkscultuur te Utrecht als
deel 2 in de serie 'Cahiers voor regionale
geschiedenis en volkscultuur' het boekje
Volkskunde. De rituelen van het dagelijks
leven. Het is geschreven door Gerard
Rooijakkers, als onderzoeker werkzaam bij
het Meertens Instituut en tevens bijzonder
hoogleraar Nederlandse etnologie te
Amsterdam. Men spreekt tegenwoordig
liever over etnologie dan over het aloude
begrip volkskunde, omdat het laatste een
beetje een negatieve lading heeft gekregen.
Rooijakkers geeft een beknopt en hand
zaam overzicht (van de geschiedenis) van
het vak, waarbij hij opmerkt dat het de
fascinatie is 'voor het onbeduidende, het
achteloze en het doodgewone die ken
merkend is voor de moderne volkskunde'
(p. 5). Het boekje is tevens bedoeld als
handleiding voor eigen onderzoek. Met
name in de laatste hoofdstukken wordt
daar nader op ingegaan (o.a. via een nut
tige Wegwijzer, met tal van adressen, op
pp. 98-99). Aanvankelijk wilden folklo
risten, vanaf de negentiende eeuw, voor
al oude verhalen en liederen bewaren,
maar ook de materiële cultuur kreeg al
spoedig de nodige aandacht (oprichting
openluchtmuseum te Arnhem naar
Scandinavisch voorbeeld in 1912, ope
ning in 1918). Een belangrijke rol speelde
de Middelburger RJ. Meertens als secreta
ris van de volkskundecommissie van de
Koninklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen, die later via een bureau
voor volkskunde, naamkunde en dialec
tologie uit zou groeien tot het befaamde
naar hem genoemde Meertens Instituut
te Amsterdam. Dit instituut en het vakge
bied zijn vereeuwigd in de magistrale
roman Het Bureau van J.J. Voskuil, naaste
medewerker van Meertens.
Het gaat bij etnologie vooral om mensen,
betoogt Rooijakkers: 'de ander als object.'
Mensen en rituelen, waarbij hij het vak
gebied, naar mijn smaak, wel heel breed
maakt. Eigenlijk omvat de volkskunde
'alles', vgl. 'het enorme aanbod van naar
leefstijl gethematiseerde schoolagenda's -
een volkskundig onderwerp van de eerste
orde' (p. 27). Dialect of 'regiolect' hoort
er zeker bij. De huidige aandacht voor de
streektaal is opvallend. Ook in de
(pop)muziek. Rooijakkers schrijft dit
mijns inziens terecht toe aan 'de globali
sering van de cultuur' (p. 37). Juist de
europeanisering en mondialisering vindt
een tegenbeweging in de (her)waardering
van het streekeigene: heemkunde, dialec
tologie, aandacht voor specifieke monu
menten etc. Opvallend daarbij is een ver
schijnsel dat Rooijakkers 'folklorisering'
noemt (p. 47). Het gaat hierbij om een
herwaardering en herinvoering van -
soms al lang verdwenen en als typisch
streekeigen ervaren - gebruiken en festi
viteiten (met als voorbeelden onder meer
het midwinterhoornblazen in Twente en
Driekoningen in Noord-Brabant). In veel
gevallen vervullen middenstand en VVV
hierbij een belangrijke rol.
Duidelijk is dat de volkskunde of etnolo
gie zich de afgelopen decennia behoorlijk
heeft vernieuwd. Continuïteitstheorieën
waarbij oude gebruiken op voorchristelij
ke mythologische, bij voorkeur Germaan
se, oorsprongen zouden berusten zijn
allang overboord gegooid. Rooijakkers:
'De volkskunde kan omschreven worden
als een empirische cultuurwetenschap, die
bij het oplossen van een vraagstelling uit
gaat van concreet waargenomen gedrag.
Alleen door de handelingen van mensen
in de sociale praktijk te observeren en te
interpreteren kunnen we immers iets te
weten komen van hun mentale culturele
categorieën.' (p. 62).
Dit interessante en heldere boekje maakt
nieuwsgierig naar de overige, nog te ver
schijnen delen in deze reeks van het
Nederlands Centrum voor Volkscultuur.
35
RNES
OFFICIAL VAR
ICC ,r--u r_ -•
Max van den Berg, hoogleraar aan de
Universiteit Utrecht, faculteit Ruimtelijke
Wetenschappen
x - v'
Nederlands Centrum voor Volkscultuur,
Utrecht, 2001
Peter Sijnke
september 2001
archievenblad
