ooooooo
Bijeenkomst archiefbestel op 12 juni a.s.
RHC Waterland in wording
IRampen en archieven
OOOO
LI
Onderzoek in het Comintern-archief
nieuws uit het veld
Op 12 juni vindt in Amsterdam de
landelijke discussie voor professionals
over het archiefbestel plaats. Met het rap
port Archieven in de etalage heeft mw.
F. van Diepen deze discussie over het
archiefbestel geopend. De bijeenkomst
wordt georganiseerd op initiatief van
OCenW door DIVA in samenwerking
met KVAN, NVBA en SOD.
De dagvoorzitter is mevrouw J.L.M.
Baartmans-Boogaart, burgemeester van
Son en Breugel. Na een inleiding van
prof. dr. H. Lübbe kunnen de aanwezigen
van gedachten wisselen. De punten waar
het deze dag vooral om draait zijn: kwali
teitsnormen, samenwerking, bestuurlijke
verantwoordelijkheid en toezicht. De
veranderingen in het archiefbestel zullen
ook invloed hebben op de documentaire
informatievoorziening. De bijeenkomst
is gericht op de professionals uit de
archief- en DIV-sector.
Staatssecretaris Van der Ploeg zal de uit
komst van deze bijeenkomst laten mee
wegen in zijn voorstel over de toekomsti
ge inrichting van het archiefbestel. De
staatssecretaris streeft naar een zo breed
mogelijk draagvlak voor zijn voorstel, dat
hij in het najaar aan de Tweede Kamer
zal aanbieden.
De bijeenkomst is inhoudelijk voorbe
reid door een werkgroep, bestaande uit
de volgende personen: Marriet Willinge
(Nederlands Architectuurinstituut),
Charles Jeurgens (Stadsarchief Dor
drecht), Cees Vanwesenbeeck (Gemeen
telijke archiefdienst Bergen op Zoom),
Marianne Loef (Provinciale Archiefin
spectie Noord-Holland), Marry Molenaar
(Rijksarchiefinspectie), Bert Looper (His
torisch Centrum Overijssel) en Arie
Otten (Nederlandse Vereniging van
Bedri j fsarchivarissen)
Gestapo-archief terugge
vonden
De Oostenrijkse historicus Thomas
Mang heeft het archief van de Gestapo
teruggevonden. De documenten waren
decennia lang ondergedoken in het
Stads- en Deelstaatarchief van Wenen.
Het archief bevat ongeveer 12.000 docu
menten over slachtoffers van de geheime
politie. De geschiedenissen van deze
mensen krijgen eindelijk een gezicht,
omdat de dossiers ook politiefoto's bevat
ten. Het gaat om mensen die waren
beschuldigd van activiteiten tegen de
staat of van omgang met krijgsgevange
nen. Het archief is overgedragen aan het
Dokumentationsarchiv des Österreichis-
chen Widerstandes. DÖW ontsluit het
archief digitaal en verricht onderzoek in
de dossiers. Bij het openbaar maken van
het archief zal het documentatiecentrum
rekening houden met de bescherming
van de privacy.
Consulent archieven
Het archiefveld is verrijkt met
een nieuwe functie: de 'consulent
archieven'. Het Erfgoedhuis Zuid-
Holland heeft de primeur. Paula van
der Houwen is op 1 maart begonnen
als consulent archieven. De Kring van
Zuid-Hollandse archivarissen heeft
het initiatief genomen voor deze
functie. De consulent zal een brug
functie gaan vervullen tussen de ver
schillende erfgoedsectoren en zo een
bijdrage leveren aan de samenwer
king op dit gebied. Het aanbod van
kennis, cursussen en workshops van
het Erfgoedhuis brengt de consulent
onder de aandacht van de Zuid-
Hollandse archieven. Omdat de
consulent tevens ambtelijk secretaris
van de Kring van Zuid-Hollandse
Archivarissen is, weet het Erfgoedhuis
zich verzekerd van een goede inbreng
uit de archiefwereld.
Gedeputeerde Staten van Noord-
Holland stellen een stimuleringsbijdrage
van een half miljoen gulden beschikbaar
voor de nieuwbouw van het Streek
archief Waterland. Het streekarchief
heeft de ambitie uit te groeien tot een
regionaal historisch centrum. Een
belangrijke stap in de richting van een
RHC is een nieuw gebouw, gunstig gele
gen bij het station. Nauwe samenwerking
met de nieuwe buren, de openbare bibli
otheek, spreekt voor zich, aldus streekar
chivaris Oscar Henar. Nieuwbouw en per
soneelsuitbreiding zijn noodzakelijk om
het toenemend aantal bezoekers een
ruime studiezaal en digitale voorzienin
gen te bieden. Het archief gaat er fors op
vooruit, het krijgt een groot depot en
faciliteiten voor repro en de topogra-
fisch-historische atlas. Het nieuwe
archief zal voldoen aan de wettelijke
eisen. De bouw gaat in het najaar 2001
van start.
nieuws uit het veld
Betrouwbare informatie van de over
heid is altijd belangrijk en bij de recon
structie van calamiteiten des te meer. Het
advies van de Parlementaire Enquête
commissie Vliegramp Bijlmermeer in
1999 was dan ook om gegevens die de
neerslag vormen van het handelen van
organisaties en personen tijdens en na
een rampsituatie minstens tien jaar te
bewaren. Ook als deze archiefbescheiden
onder normale omstandigheden na korte
tijd vernietigd zouden moeten worden.
Deze aanbeveling zal worden verwerkt in
een circulaire van het ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijks
relaties (BZK). Het onderwerp blijft actu
eel, daarvoor hoeven wij alleen maar te
kijken naar Enschede en Volendam. Ook
bij deze calamiteiten geldt dat onschuldi
ge uitvoeringsdossiers van het ene
moment op het andere van belang kun
nen zijn voor de reconstructie van de
gebeurtenissen. Bij het onderzoek naar
de oorzaken en aanpak van een ramp
dient de overheid bij haar eigen diensten
de gang van zaken te kunnen achterha
len. Daarom zal BZK bij ministeries en
gemeenten aandringen op uitbreiding
van de reguliere selectielijsten en basisse-
lectiedocumenten met een regeling inza
ke calamiteiten. Daarbij gaat het niet uit
sluitend om politie of brandweer, ook
vele andere diensten en inspecties kun
nen waardevolle informatie opleveren.
Peter Sigmond is per 1 maart
benoemd tot directeur Collecties
van het Rijksmuseum te Amster
dam. Sigmond was hoofd van de
afdeling Nederlandse Geschiedenis
van het Rijksmuseum. Kees Zand
vliet, de huidige conservator van de
afdeling Nederlandse Geschiedenis,
is per 1 april benoemd als zijn
opvolger (ad interim).
Sinds 1991 zijn de archieven van de
Sovjet-Unie deels voor historici toegan
kelijk. Onder druk van de nationalisten is
deze liberalisering na 1993 weer terugge
draaid, zeker waar het gaat om archief
materiaal uit de twintigste eeuw. Gerrit
Voerman profiteerde van de vergrote
openbaarheid en bezocht vijf maal het
Russisch Staatsarchief voor Sociaal-
Politieke Geschiedenis. Voerman ver
richtte onderzoek in het archief van de
Communistische Internationale voor
zijn proefschrift De meridiaan van Moskou
over de contacten tussen de CPN en
Moskou in de jaren twintig.
Dat het Staatsarchief toegankelijk is, wil
niet zeggen dat het eenvoudig is om bin
nen te komen. Hiervoor is een uitnodi
ging van de directeur nodig. Kon de uit
nodiging eerst per fax worden aange
vraagd, inmiddels kan dat uitsluitend per
post. De uitnodiging is tevens nodig voor
het verkrijgen van een visum. Ook in
deze procedure hebben de Russische
bureaucraten een extra barrière opgewor
pen, in de vorm van toestemming van
het ministerie van Buitenlandse
Zaken in Moskou. Begin jaren
negentig was een visum betrekke
lijk snel verkregen bij het consu
laat. Met de uitnodiging in de
hand ben je nog niet binnen in
het archief. Daarvoor is een pro-
poesk nodig: een pasje dat je daad
werkelijk toegang tot het archief
verleent, te verkrijgen bij het
archiefpersoneel. De politieagent
die in elke Russische archiefinstel
ling de ingang bewaakt, opent de
deur slechts voor een propoesk.
AL
BPEMEHHbïFI rtPOfiyCK JÊ
--
Zoals reeds vermeld, was de openbaarheid
van de Sovjet-archieven slechts van korte
duur. Financiële stukken uit het
Comintern-archief die Voerman in 1993
en 1994 raadpleegde, waren bij latere
bezoeken niet meer toegankelijk, en
bestempeld als 'geheim'. Persoonsdossiers
van Nederlandse communisten waren in
1995 slechts gedeeltelijk te raadplegen,
ook al had Voerman toestemming van de
nabestaanden om ze in te zien. 'Geheime'
documenten kunnen wel aangevraagd
worden, maar dat wordt buitengewoon
lastig, omdat de inventaris ook geheim is.
Verzoeken worden beoordeeld door een
commissie (met onder meer een functio
naris van de veiligheidsdienst), waarbij
gekeken wordt naar het gevaar een staats
geheim te verraden. Onnodig te vermel
den dat dit gevaar altijd aanwezig kan
zijn. Al met al brengt de openstelling van
de Russische archieven naast nieuwe
mogelijkheden ook nogal wat moeilijk
heden met zich mee.
NIEUWS
uil
,\rchieV
Plaats: De Rode Hoed, Keizersgracht 102,
Amsterdam
Tijd: 10.00 - 16.30 uur
Actuele informatie en programma:
www.divakoepel.nl
Achtergrondinformatie over het archiefbe
stel: www.minocw.nl/archieven
archievenblad
het veld
^OCCMMCKMM U,eHTp XpaHeKMSJ M H3yl«eHMfl
flOKyMeHTOB HOSeM'iieM MCTOpMH
11a Bxofl b 3aaHHe PIIXHJLHH
c <2 C e,-i
BbLUatl-
/3
L
menen npM npe/pbHBJieHHM ^OKyMeMTa,
yfloc-osepHioiuero jimhi
aBiucro nponycK
f ZL 1k&Ay
T - 5 1I3S4.
juni 2001
archievenblad
