-momi
MA/mvering
vragen/M&ft over
OSG is de oflfHvvikkelaar van DocFlöw.
ïnt^rl
ooo
Elk archief is uniek,
"daarom denken we
graag met u mee".
...het antwoord als JÜ
ra ais
'jordeaen
automatiseri
archivering
documentenconversie
In de tweede druk (1975), van zijn Gids
voor de Nederlandse archieven raadde
Formsma de onderzoeker aan: "Noteer
ook de bronnen die u geraadpleegd heeft
zonder iets te vinden. Later weet u het
misschien niet meer en dan behoeft u
niet opnieuw vruchteloos te zoeken" (2e
druk p. 100, 3e en 4e druk, p. 96). In de
marge van de kopij verklaarde Formsma
mij: zelf laat ik nog wel eens na deze goede
raad op te volgen! Dat was Formsma ten
voeten uit: hulpvaardig, bescheiden en in
staat zichzelf te relativeren en te corrigeren.
De eerste druk van Formsma's Gids ver
scheen in 1967 in de Fibulareeks (onder
auspiciën van de Nederlandse Jeugdbond
ter Bestudering van de Geschiedenis
NJBG) en vervulde daarmee de wens van
de NJBG naar een publicatie "die een be
langstellende leek inleidt in het arcftiefwerk
en in al die zaken, die daarmede samenhan
gen". Namens de NJBG was die wens geuit
op de archivarissenstudiedagen in 1963,
gewijd aan de educatieve taak van het
archiefwezen (Nederlands Archievenblad
67 (1963) 106-107). In een recensie van
Formsma's 'Gids (Nederlands Archieven
blad 74' (1970) 138-141) werd de auteur
geprezen om zijn "sobere, maar onderhou
dende verteltrant", het "uitgebreide feiten
materiaal", het nalaten van "overbodige
geleerdheid". Precies die kwaliteiten -
ook van zijn voordrachten en interventies
in vergaderingen - maken hem nog
steeds zo leesbaar.
In 'Nederland in stukken. Beeldkroniek van
Nederlandse archieven' (1979) stelde
Formsma opnieuw zijn gaven als propagan
dist en explicateur in dienst van het archief
wezen, samen met enige collegae. Een
novum, net als de Gids: uitgekomen ter
gelegenheid van de eerste (en tot nu toe
enige) internationale archiefweken was
deze archievenspiegel de eerste, op een
breed publiek gerichte presentatie van
het gezamenlijke Nederlandse archiefwe
zen. Formsma's bijdragen zijn opnieuw
meesterstukjes van synthese - alleen
mogelijk als men alle feiten kent en ze, zon
der geleerdheid te tonen, presenteert.
Feiten gebaseerd op innige vertrouwdheid
met de archieven, verkregen door archief
inventarisatie en -onderzoek.
In Formsma's dagen konden en moesten
archivarissen het merendeel van hun tijd
besteden aan het ordenen en beschrijven
van grote archieven uit het ancien regime.
Daarmee bouwden zij zich een grote kennis
van de aan hun zorgen toevertrouwde
archieven op, die omgezet werd in artike
len, correspondentie en service aan het pu
bliek. Zo inventariseerde Formsma de
archieven van de Staten van Stad en
Lande, de Ommelander archieven, die van
de Hoge Justitiekamer en de archieven
van de gewestelijke besturen in Groningen
1798-1814: tezamen 400 van de ruim 2500
meter die het Groninger rijksarchief eind
jaren zestig rijk was. Maar niet alleen als in-
ventarisator kende hij deze archieven:
voor zijn dissertatie (1930) 'De wording
van de Staten van Stad en Lande tot 1536'
en het acht jaar later verschenen vervolg
'De Ommelander strijd voor zelfstandig
heid in de 16e eeuw (1536-1599)', had
Formsma al bijna ieder stuk in de archieven
van de Staten en het bestuur van de Om
melanden in handen gehad. Dat betekende
voor Formsma: aantekeningen maken, die
vroeger of later de basis vormden voor boe
ken, artikelen, inventarissen en lezingen.
De aantekeningen werden goed bewaard:
zijn zwarte bakje was tot in de jaren tach
tig in het Groninger rijksarchief de tover
doos waarin op fiches archiefvondsten lagen
te sluimeren totdat hij ze kon gebruiken of
aan anderen uitdeelde. Zoals Jan van den
Broek (In memoriam, Radicaal april 1999)
het uitdrukt: Formsma "de kenner van de
Groningse geschiedenis bij uitstek, wekte
bij voortduring de indruk dat zowat alles
wat hij tegenkwam nieuw was en dat hij
dat met anderen moest delen.Talloze malen
is hij met een opgetogen gezicht mijn ka
mer binnengestapt om mij deelgenoot te
maken van zijn vondsten. In de meeste ge
vallen had ik niet het flauwste benul waar
om zijn vondst zo bijzonder was. Wanneer
ik dan om toelichting vroeg kreeg ik een
gratis college geschiedenis en bronnenkun-
de waar ik tot op de dag van vandaag op
teer".
Op die manier en niet door op zijn strepen
te staan, versterkte Formsma het natuurlijke
gezag waarover hij in het Nederlandse ar
chiefwezen beschikte. Als redacteur van het
Archievenblad, secretaris (1938-1946), vice-
voorzitter en voorzitter (1961-1965) van de
Vereniging. Met datzelfde gezag functioneer
de hij, met De Smidt en Slicher van Bath, in
commissie I van de Archiefraad die in 1969-
1970 de in opspraak geraakte rijksarchief
dienst onderwierp aan een diepgaand on
derzoek, resulterend in het aan de minister
uitgebrachte advies 'De rijksarchiefdienst.
Problemen, oplossingen en prioriteiten'.
Formsma was toen al gepensioneerd, na
sedert 1930 als provinciaal archiefinspec
teur in Overijssel, als chartermeester aan
het Noordbrabantse rijksarchief en, sedert
1946, als rijksarchivaris en provinciaal
inspecteur in Groningen gewerkt te heb
ben.
En hij ging maar door met schrijven: van
de 168 nummers van zijn lijst van geschrif
ten dateert ruim een vierde van na zijn
pensionering in 1968. Daaronder is het
boek wat hem zelf zeer na aan het hart
lag: de in 1986 verschenen geschiedenis van
Grijpskerk, zijn geboortedorp. In die pe
riode (1973) verscheen ook zijn 'Het inven
tariseren van archieven' (ook in: Neder
lands Archievenblad 77 (1973) l-80).Voor de
VAN was het de ultieme poging om van
wat de nieuwe Handleiding had moeten
worden, nog iets vast te leggen. Voor Forms
ma was het de inlossing van een ereschuld.
Voor nieuwe generaties archivarissen - ook
vandaag - is het de codificatie van een me
thodologische traditie, die in het archivis-
tische discours tot in de jaren '70 voorop
stond. Hoe dat gevoerd werd laat zich
mooi aflezen in Formsma's 'Ordenings
beginselen' (Nederlands Archievenblad 83
(1979) 314-316). Bij (her)lezing lijkt het
ver in de tijd en geest van ons verwijderd.
Echter: de wellevende maar vasthouden
de, soms naïeve, maar ook geestige Forms
ma was een schakel in de archivarissenke-
ten waarin ieder zich verbonden weet
aan voorgangers en opvolgers. 3
Restauratie
Atelier
PAUL PETERS
kunnen 60% meer dossiers
in dezelfde ruimte opgeborgen
worden.
Met een professioneel archiefsysteem
van Ariës op maat van uw organisatie
r A utomatiseiittg
- systeemontwikkeling
-systeembeheer
-detachering
-projectleiding
- opleiding
hét Docu nt^nf^tairagement Systeem.
Meer info: OSG Arets BV
1* Akerstraat 88
641IHC Heerlen
tel. .-045-571 1818
Fax 045 - 571 8464
In ons atelier worden uw waardevolle boekwerken of archivalia
vakkundig gerestaureerd.
Wij geven u graag advies, indien nodig met ondersteuning van
andere deskundigen, en altijd in overleg met u.
Bovendien kunnen wij u van dienst zijn met massa-conserve-
ring, reiniging en het encadreren van prenten, het opzetten van
oude kaarten en het verzorgen van kalligrafiewerk.
Wilt u meer informatie, belt u dan gerust voor een offerte of
gewoon een afspraak.
Adres
vinden gebruikers dossiers
40% sneller terug en worden
verloren dossiers uitgesloten.
FAX ANTWOORDSTROOK
033/4554 327
Door F.C.J. Ketelaar
Weverweg 9,
6961 KM EERBEEK
TEL. (0313) 65 44 66
FAX (0313) 65 58 82
OSG
conserveren en restaureren van papier, leder en perkament massa-conser-
vering aanvezelen van papier •verdoeken en opzetten van oude kaarten en
grafiek reiniging en het encadreren van prenten charter- en zegelrestau
ratie opstellen van een schade-inventarisatierapport restauratie van boek
omslag; ontwerp van nieuw beslag in edel of onedel metaal
Postcode/Plaats
Tel Ringweistraat 12
m mm 4181 CM Waardenburg
Tel033/4554 782
Fax03314554 327
L FILING ^ESSENTIALSemail:info^anesml
Ja, ik wil graag meer weten over de
professionele archiefsystemen van Ariës
Stuur mij gratis de brochure 'Optimaliseren van
informatiebeheer in 4 stappen'.
Organisatie
Naam
