Archievenblad
Nieuws uit het veld
Archievenblad
Projectgroep Herziening Archiefbestel van start
Onder verantwoordelijkheid van staatsse
cretaris F. van der Ploeg gingen begin
1999 twee projecten van start:
'Herziening van het bestel' en de
'Vorming van Regionale Historische
Centra'. Beide projectgroepen vallen
onder een stuurgroep die bestaat uit
Directeur-Generaal OC en W Jan Riezen-
kamp (voorzitter), Algemeen Rijksarchiva
ris Maarten van Boven, directeur Directie
Cultureel Erfgoed (DCE) Ronald van
Hengstum en Fieke Krikhaar, beleidsadvi-
seur DCE (secretaris).Als projectleider
voor het project Herziening werd mw. mr.
Frieda G. van Diepen-Oost per 1 juli aan
getrokken. Zij was onder meer oud-gede
puteerde voor Cultuur in Noord-Holland.
Verder is de projectgroep breed samenge
steld met vertegenwoordigers van de
Koepel, VNG, het ministerie van OC en W
en de Rijksarchiefdienst. Van de project
groep Regionale Historische Centra werd
Philip Jan van Beeck Calkoen projectlei
der.
Het veld van archiefbeherende instellin
gen is versnipperd. De vele, relatief kleine
diensten en instellingen kunnen ieder
voor zich weinig effectief reageren op de
eisen van de tijd. Niemand ziet dat beter
dan de archivarissen zelf. Meer samenwer
king - niet alleen binnen het archiefwe
zen, maar in het hele veld van de histori
sche informatievoorziening - kan dit aan
zienlijk verbeteren. Een ontwikkeling die
gestimuleerd wordt door het beleid van
de staatssecretaris. Een van die vormen
van samenwerking is het integreren van
de rijksarchieven in de provincie met de
gemeentearchieven in de provinciehoofd
steden, tot Regionale Historische Centra
(RHC's). Na afloop van deze operatie is er
in feite geen Rijksarchiefdienst meer. Een
andere ontwikkeling was de oprichting
van de koepelorganisatie.
Al deze ontwikkelingen lokten een funda
mentele discussie uit over de inrichting
van ons totale archiefbestel. Deze discus
sie vraagt om een zorgvuldige regie opdat
het hele veld een algehele herziening van
dat bestel zal dragen. Om dit complexe
proces te verzekeren van een helder
kader en een adequate regie van de kant
van het rijk, is gekozen voor het opzetten
van een projectorganisatie. Doel is om
door middel van overleg/discussiebijeen
komsten onder andere meer te weten te
komen over hoe al deze partijen staan
tegenover intensievere samenwerking
binnen het archiefwezen en tussen
archiefinstellingen en andere (culturele)
instellingen met vergelijkbare functies en
welke invloed de oprichting van de
RHC's heeft op het toekomstige bestel.
Verder is de vraag hoe nieuwe doelgroe
pen bereikt kunnen worden van belang.
Archiefinstellingen - waaronder RHC's -
kunnen een breder en groter publiek
bereiken door uiteenlopende historische
informatie over de regio te concentreren
en digitaal toegankelijk te maken. Naast
de reeds bekende gebruikers van archie
ven - de genealogen, historische vereni
gingen etc. - zijn er ook nog andere doel
groepen zoals onderwijsinstellingen.
Welke wensen leven er binnen deze groe
pen voor het gebruik van de archieven en
welke consequenties heeft een groter
bezoekersaantal voor archiefinstellingen?
Een volgend onderwerp van discussie is
de wijze van samenwerking op digitaal
gebied. Om de wensen van de archief
diensten (o.a. groter publiek, betere
dienstverlening) te kunnen realiseren, is
een grote sprong in de digitalisering
noodzakelijk. Samenwerking in het veld is
hierbij essentieel. Een digitaal instrumen
tarium om dwars door collecties van ver
schillende instellingen heen te kunnen
zoeken, vraagt deskundigheid en investe
ringen, waartoe afzonderlijke archiefdien
sten niet in staat zijn.
Voor een hechtere samenwerking van alle
archiefinstellingen en andere culturele
instellingen is een positieve stimulering
van de overheid nodig, zowel op rijks,
provinciaal, als gemeentelijk niveau.
Vanuit het project zullen daarom alle
overheidslagen worden betrokken. Verder
moet de nieuwe inspectiefunctie vorm
krijgen. Bij de fusies tussen rijksarchieven
en gemeentearchieven ontstaan nieuwe
rechtspersonen en wordt een overheids
taak (het beheer van archieven) overge
dragen aan een derde. Dit vraagt om de
inrichting van een nieuwe inspectietaak,
en wel toezicht op de wijze waarop deze
nieuwe instellingen zich van hun beheers
taak kwijten. Verdere vragen zijn: hoe kun
nen de bestaande inspecties meer samen
werken? Wat zijn de knelpunten in het
huidige systeem?
De antwoorden op deze vragen en nog
vele anderen, zijn van belang voor het
gehele veld van archiefbeherende instel
lingen (zowel openbaar als particulier),
bestuurders, klanten en andere betrokken
personen en instanties. Wil het ingezette
beleid succesvol zijn dan is het van
belang deze groepen zo vroeg mogelijk
bij dit proces te betrekken. Om dit te
bereiken organiseert de projectgroep in
de maanden september t/m november
overleg/discussiebijeenkomsten. De uit
komst van deze discussie over het bestel
moet in december resulteren in een
advies aan de staatssecretaris over de
vorm van het toekomstige archiefbestel
en over de wijze waarop deze moet wor
den aangepakt. Dit advies zal ten grond
slag liggen aan het archiefbeleid van de
staatssecretaris in de cultuurnota 2001-
2004.
6 Archievenblad
September 1999
Hobby pagina 'Archieven in Nederland'
Naar aanleiding van de bespreking in het juninum-
mer van Archiefnet wijst Piet Molenta van de
Vereniging DOS gebruikersgroep op hun eenvou
dige hobby-pagina 'Archieven in Nederland' op
URL http://www.medewerker.hro.n1/w t mole-
ma/archief.htm.
Ook bereikbaar via http://come.to/archiefned.
De vereniging vermeldt per provincie informatie
over zowel overheids- als particuliere archieven,
ingedeeld in rijks-, gemeente-, streek-, waterschap-,
bisdom-, particuliere en overige archieven. Niet
alleen archieven die op Internet te vinden zijn
worden opgenomen, ook die geen site hebben; de
laatsten zijn naar verluid blij met deze gratis 'recla
me'. De vereniging pretendeert niet compleet te
zijn en voegt nog gestaag informatie toe. De site is
ontstaan na een discussie in een genealogie
nieuwsgroep en is in eerste instantie dan ook op
de genealoog gericht. Gelet op de groeiende
bezoekersaantallen (tot nu toe telde de drukste
dag 96 bezoekers) voldoet de site blijkbaar in een
behoefte.
ICT Regeling Mondriaan Stichting
1 juli jl. sloot de indieningstermijn voor digitalise
ringsprojecten ten behoeve van de toegankelijk
heid van het Nederlands cultureel erfgoed. Het
voor de uitvoering van deze regeling beschikbare
budget is voor 1999 eenmalig vastgesteld op
fl. 850.000,=, bestaande uit fl. 600.000,= van het
ministerie van OC en W en fl. 250.000,= uit de
ondersteuningscategorie 'Afstemming collectie
Nederland' van de stichting zelf.
De Mondriaan Stichting ontving 59 aanvragen
voor een bijdrage van in totaal 5,5 miljoen. De
totale gezamenlijke projectkosten beliepen meer
dan 15 miljoen.
Op verzoek van de stichting zal de vereniging
DEN een pre-advies uitbrengen. De verwachting
is dat het aantal positief beoordeelde projecten
het beschikbare budget ver zal overstijgen. In
augustus komt de adviescommissie, voorgezeten
door dr. W. van Drimmelen van de Koninklijke
Bibliotheek, bijeen om te adviseren in de selectie.
De commissie bestaat voorts uit dhr. Riemer
Knoop (o.a. ex-RMO), dhr. Ruud Visschedijke van
het Nederlands Filmmuseum en mw. dr. Wil
Pieterse, voormalig gemeentearchivaris van
Amsterdam. De Mondriaan Stichting hoopt in de
loop van september haar besluit kenbaar te
maken.
Nederland helpt bedreigde Bach-
handschriften redden
Onderzoekers van het Instituut Collectie
Nederland (ICN) zijn door de Staatsbibliotheek zu
Berlin gevraagd hulp te bieden bij het redden van
de in hun bezit zijnde handschriften van Johann
Sebasitan Bach, in totaal 13.500 bladzijden.
Van diens zonen en leerlingen zijn daarnaast nog
eens 100.000 pagina's handschriften bij deze
bibliotheek. Bach maakte gebruik van zogenaam
de ijzergassusinkt, een inktsoort die leidt tot oxi
datie en aantasting van het papier. Kortom, inkt
vraat. De inmiddels mondiaal toonaangevende
positie van de onderzoekers van het ICN heeft
geleid tot hun betrokkenheid bij deze reddings
operatie. Na onderzoek naar methoden die de
nalatenschap kunnen conserveren hopen zij in
juli 2000 aanbevelingen te kunnen doen omtrent
een behandelingsplan.
Extra subsidie uit
Metamorfoze
September 1999
Archievenblad 7
Drs. Alfred Zuurbier, secretaris projectgroep Herziening
Archiefbestel.
Info.: Tel.: (070) 331 55 50; Fax: (070) 331 55 55;
e-mail: harrie-jan.metselaars@rad.archief.nl
Info: Piet Molema, e-mail: p.molema@dosgg.nl
http://www.medewerker.hro.nl/WTMolema_Smitshoek/archief.htm
Info: Mondriaan Stichting, mw. Coby Reitsma, Tel. (020) 576 20 32
Staatssecretaris Van der Ploeg
van OC en W heeft aan diverse
instellingen extra subsidie toe
gekend voor het behoud van
hun literaire en cultureel waar
devolle papieren collecties (zie
ook Archievenblad augustus
1 999). Enkele instellingen die
deze uit het conserveringspro
gramma Metamorfoze afkomsti
ge subsidie ontvangen, zijn de
Koninklijke Bibliotheek, het
Historisch Documentatiecen
trum voor het Nederlands
Protestantisme, het Koninklijk
Instituut voor Taal, land- en vol
kenkunde, het Nederlands
Instituut voor Oorlogsdocu
mentatie, de Openbare
Bibliotheek Amsterdam, het
Internationaal Informatiecen
trum en Archief voor de
Vrouwenbeweging, het
Internationaal Instituut voor
Sociale Geschiedenis, het
Theaterinstituut en de
Univertsiteitsbibliotheek Leiden.
