biBHBsmseinm
Pluis in huis
LOEK NIJHOLT ARCHIEFSERVICE
Mé-'
Literatuur
Archievenblad
Les documents qraphiques et photoqraphiques
Waterschadeschijf
1 I
eet aan het Instituut Collectie Nederland.
.4 ■•nhfér Zr-f®-
42 Archievenblad
Augustus 1999
Literatuur
Archievenblad
Fotografische materialen
advisering
projekten
documentaire informatieverzorging
archiefbewerking
Bel, schrijf, fax of e-mail voor meer informatie:
Ds. van Haaftenlaan 23
3984 NP Odijk
tel.: 030-6572228 fax: 030-6572228
e-mail: loeknijholtarchief@hetnet.nl
Signalementen: door Annabelle Meddens-van Borselen
Waterschadeschijf
Instituut Collectie Nederland
Amsterdam, 1 999, fl 1 0,00.
De gevolgen van rampen zijn binnen de
perken te houden, mits archiefdiensten
zich op eventuele calamiteiten voorberei
den, die door waterschade veroorzaakt zijn.
Waterschade kan het gevolg zijn van grote
en kleine rampen: overstroming, brand,
storm, lekkage of gesprongen leidingen.
Het ICN bracht hiervoor in mei 1999 een
'waterschadewiel' uit. De calamiteitenschijf
is een handig instrument voor musea en
archieven om zich voor te bereiden op
noodsituaties waarbij archiefstukken en
kunstwerken in de meest ruime zin gevaar
kunnen lopen. Men kan de schijf gebruiken
voor het opstellen van een calamiteiten
plan. De waterschadeschijf is geprodu
ceerd naar Amerikaans voorbeeld en aange
past aan de Nederlandse situatie. De schijf
geeft een handzame compacte eerste-hulp-
cursus voor het redden van papier, boe
ken, foto's en elektronische informatiedra
gers. De schijf is aan twee zijden voorzien
van informatie. Op de ene kant staat uitge
legd welke acties ondernomen dienen te
worden in geval van nood. Op de keerzijde
staat welke droogtechnieken bij welk soort
materiaal het best kan worden toegepast.
Bij waterschade is het van belang altijd te
handelen binnen 48 uur. De eerste twee
dagen zijn cruciaal om te redden wat er te
redden valt aan een collectie en hoe eerder
gehandeld wordt, hoe beter het is.
Les documents graphiques et pho-
tographiques. Analyse et conser
vation. Travaux du centre de
recherches sur la conservation des
documents graphiques 1 994-1 998.
In deze bundel is een artikel opgenomen
over de ontzuring van boeken van de
Bibliotheque Nationale de France, geti
teld 'la désacidification de masse a la
bibliotheque nationale de France: un peu
plus de magnésium, s' il vous Plaitvan
Floreal Daniel, Serge Copy en Francoise
Flieder. Hierin schrijft men over een
experiment om de ontzuringsmethode te
verbeteren zonder grote investeringen te
plegen. Een aantal onderzoekers
beschrijft het onderzoek naar papyrus en
het verval ervan in een artikel getiteld:
'Analyse des papyrus et étude de dégra-
dation'. De resultaten van een onderzoek
naar de invloed van kunstmatige verou
deringstests op leer beschrijven Clair
Chahine en Christine Rottier. Alain
Louvet en Martine Gillet behandelen uit
gebreid hun onderzoek naar foto's van
Direction des archives de France
Parijs 1 999. ISBN2-91 1 601-1 2-2. 1 94 blz.,
34 euro's of 223 ff.
LES DOCUMENTS
GRAPHIQUES
ET PHOTOGRAPHIQUES
Analyse et conservation
Tr.vaiu m V»
.«p.
nitraat- en acetaatfilm. Zij beschrijven de
stadia van verval en doen aanbevelingen
voor het behoud van deze fotografische
materialen. Tot slot is een kort artikel
opgenomen over een onderzoek naar de
ontsmetting van archiefstukken met
laserstralen en microgolven. De onder
zoekers zien voorlopig nog af van het
gebruik van microgolven voor grootscha
lige ontsmettingsprojecten.
Han Neevel en Birgit Reissland,
Het inktvraatproject aan het
Instituut Collectie Nederland.
Inktvraat, de aantasting van papier door
ijzergallusinkt, is een bekend probleem in
de archiefwereld. Een kernmerk van inkt
vraat is, dat de teksten of tekeningen aan
de achterkant van het papier zichtbaar
wordt. Na verloop van tijd kan de tekst
uit het papier vallen, zodat daar een gat
ontstaat. De laatste jaren is op internatio
naal niveau onderzoek gedaan naar de
oorzaken van de aantasting. Sedert 1993
houdt het ICN zich bezig met het onder-
,;w
In: tijdschrift CARE 1 998, p. 7-1 7
zoek naar een behandelingsmethode
voor de inktvraat. In een artikel in het
tijdschrift CARE geven Neevel en
Reissland een overzicht van het onder
zoek van het inktvraatproject van het
ICN. Zij beschrijven de ontdekking van
een nieuw conserveringsmiddel en het
testen, de optimalisering van dit nieuwe
middel en de problemen bij de toepas
sing ervan. Voorts vertellen de auteurs
over een nieuwe wijze voor de vroegtijdi
ge diagnose van inktvraat en een systeem
om de degradatiestadia van door inkt
vraat aangevreten objecten vast te leg
gen. Tot slot geven zij aan op welke pun
ten het toekomstige onderzoek zich zal
richten.
De ontwikkelingen en literatuur op dit gebied zijn te volgen via
internet: www.knaw.nl/ecpa/ink/html/cons.html
A. van Veen, Fotografische materialen in Archiefbeheer in
de praktijk, 5535, februari 1999, 34 blz.
Anneke van Veen schreef een handreiking
voor beheerders van fotocollecties. In vier
korte paragrafen behandelt zij achtereen
volgens een begripsomschrijving van foto
grafische materialen, een korte geschiede
nis van het medium, de belangrijkste tech
nieken en procédés en de beheerstaken:
het verzamelen, bewaren, ontsluiten en
beschikbaarstellen van fotografische docu
menten. Zij merkt onder meer op dat de
negentiende eeuw het albuminetijdperk
kan worden genoemd: 90% van negentien-
de-eeuwse foto's zijn albumineafdrukken.
In de paragraaf beheerstaken worden ver
schillende zaken aan de orde gesteld.
Allereerst geeft ze een overzicht van instel
lingen in Nederland die grote fotocollec
ties beheren. Vervolgens behandelt ze het
acquisitiebeleid en de selectie van fotogra
fisch materiaal. Bewaarcondities, het han
teren van foto's, actieve conservering, het
ontsluiten van objecten, het beschikbaar
stellen en de kwestie van auteursrechten
komen in deze paragraaf aan bod. Het arti
kel van Van Veen is vooral voor een beter
begrip van fotografische materialen en het
gebruik ervan van belang, In een slotop
merking eindigt de schrijfster met een kort
pleidooi voor het beschikbaarstellen van
middelen om fotocollecties goed te bewa
ren en te ontsluiten. Te lang zijn foto's als
inwisselbaar en reproduceerbaar materiaal
gezien, dat geen bijzondere aandacht
kreeg. Tegenwoordig beseft men het cul
tuurhistorische belang van foto's als bron
voor de kennis van de geschiedenis van de
afgelopen 150 jaar.
Agnes W. Brokerhof, Bert van Zanen en
Arnold den Teuling, Pluis in huis.
Geïntegreerde bestrijding van schim
mels in archieven.
Instituut Collectie Nederland Amsterdam, 1 999,
45 blz.
litégreerde bestrijding van
fdfcftvïn Zancn en Arnold den Teuling
INSTITUUT
INSTITUUT
COLLECT I E
COLLECTIE
NEDERLAND
NEDERLAND
Pluis in huis is een publicatie voor archivaris
sen over de voorkoming en onderkenning
van schimmelbesmetting in de depots en de
aanpak van de bestrijding ervan. Schimmels
worden veroorzaakt door verkeerde bewaar
omstandigheden of een calamiteit. De auteurs
beschrijven kort en helder een geïntegreerde
bestrijding die uit vijf stappen bestaat. Hierin
komen preventie, controle en bestrijding aan
bod. Het boekje begint met een korte inlei
ding over schimmels en aantasting door
schimmels. Vervolgens worden alle stappen in
het actieplan overzichtelijk gepresenteerd: in
de linkerkolom staat de stap beschreven met
een uitgebreidere uitleg in de rechter kolom.
Acties die meer uitleg nodig hebben, krijgen
een toelichting in aparte bijlagen. Hierin is
informatie te vinden over het schoonmaken
en ontsmetten van depots, de levensvatbaar
heid en kiemgetallenbepalingen van schim
mels, de luchtbehandelinginstallatie, een
checklist met oorzaken, het nemen van een
plakbandmonster, persoonlijke bescherming
tegen schimmels en de bestrijdingsmetho-
den, gammadoorstraling (laatste redmiddel,
dat slechts eenmalig kan worden toegepast in
verband met versnelling van veroudering
door deze methode) en een lijst met nuttige
adressen van adviseurs en leveranciers van
speciale middelen en benodigdheden voor de
voorkoming en bestrijding van schimmels.
Een bekende naam die staat voor vijfentwintig jaar ervaring.
Deskundigheid, klantgerichtheid en kwaliteit staan bij ons
voorop.
Daardoor zijn onze adviezen op maat gesneden oplossingen.
Ook voor de voorbereiding en uitvoering van projekten staan
wij voor u klaar, evenals voor veranderingen bij uw documen
taire informatieverzorging en de bewerking van uw archie
ven.
GOED ARCHIEFBEHEER HEEFT AANDACHT
NODIG. PERSOONLIJKE SERVICE. ONAFHANKELIJK
ADVIES. DAT KUNNEN WIJ U GEVEN.
