binnen-
O
ERAGMEÏJTE
7ë\R
1 0001
o werkweek
-H
M" I
Agenda
Archievenblad
Tentoonstellingen
Bijeenkomsten
58 Archievenblad
Juni 1999
Het dagboek van
Een deeltaak van een adviseur conservering is depotcontrole op biologische-, fysische en chemische schade.
Vijf dagen duurt het uitbroeden van schimmels; als ik de biologische controle doe kan mijn week nooit op
maandag beginnen. Dan zou ik een op maandag genomen schimmelcontrole op zaterdag moeten tellen. In
het weekend broed ik liever privé-zaken uit.
Q
Augustus 1999
Archievenblad 3
i i 'in i(
Ag
n
d
la
10 juni -1 november
'Stationsarchitectuur in Nederland'
Een overzicht van de ontwikkeling van het feno
meen 'station' vanaf 1839, aan de hand van circa 15
karakteristieke voorbeelden - zoals station
Maastricht, Amsterdam CS, Rotterdam Blaak,
Sloterdijk en Maliebaan -Van houten loods tot een
strak vormgeven gebouw, van monumentale kathe
draal tot modernistische constructie van glas en
staal. Met invloeden van grote bouwmeesters als
Margadant, Cuypers, Peeters en Domna. Ook is er
aandacht voor de vernanderende functie van het
moderne station uit de laatste decennia van deze
eeuw. Uniek fotomateriaal, originele maquettes en
plattegronden vertellen het verhaal van de 'poort
naar de wereld' zoals stations een tijdlang genoemd
werden.
Een publicatie over 125 jaar
Maliebaanstation ondersteunt deze
tentoonstelling
Nederlands Spoorwegmuseum,
Maliebaanstation, Utrecht. Tel.: (030) 230 62 06
10 juni - 4 oktober
's-Hertogenbosch Binnenskamers'
Stedelijke wooncultuur 1580 - 1830
Op visite bij Bosschenaren. Over het alledaagse
leven van gewone burgers, gebaseerd op informa
tie uit boedelbeschrijvingen.
Noordbrabants Museum,
Verwersstraat 41's-hertogenbosch
Tel. (073) 687 78 77
Tot 18 juli
'Goethe en Rembrandt - tekeningen uit Weimar'
In het kader van het Goethe-jaar en omdat Weimar
culturele hoofdstad 1999 van Europa is, toont
Museum het Rembrandthuis in samenwerking met
het Goethe Instituut Amsterdam een niet eerder
geëxposeerde keuze uit de tekeningencollectie van
de 18e eeuwse hertog van Saksen -Weimar en diens
museumdirecteur, Johann Wolfgang von Goethe.
Rembrandt en zijn tijdgenoten nemen hier een pro
minente plaats in.
Amsterdam University Press verzorgde de catalogus
met een inleiding over Goethe als verzamelaar - met
een voorliefde voor Rembrandt en andere 1 7e eeuwse
Hollandse schilders - en zijn rol als museumdirecteur.
ISBN 90 5 3 56 3 903, 1 44 blz.. fl. 49.40
Tot 5 juli
'De Dom Digitaal'
Historische ontwikkeling van het verbeelden van
ht Utrechts Domcomplex: van de oudste afbeel
ding van de Domkerk op een zegel uit 1292 tot en
met de CD-Rom uit 1999, de CCD-Dom. RonDom Be
zoekerscentrum voor Cultuurhistorie verzorgt stads
wandelingen op en rond het Domplein en in de
Domtoren.
Museum Catharijneconvent
Nieuwegracht 63, Utrecht
tel: (030) 231 38 35
website: www.cahtarijneconvent.nl
informatie over stadswandelingen door
RonDom: tel:(030)2333036
Tot 4 oktober
'Met de hand geschreven?'
niiiiiyi
materiaal van schoolmeesters, leerlingen en de schrijf
meesters te zien, veelal afkomstig uit de collectie van
de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. Een schrijf
muur vormt de afsluiting van de tentoonstelling. Alle
bezoekers kunnen hier op grote vellen papier en
een schoolbordwand in hun eigen handschrift een
boodschap kwijt. De muur is opgesierd met hand
schriften van bekende Nederlanders die een zin uit
een gedicht van Gerrit Kouwenaar, "Dat de pen zijn
letters er bij aflikt", neerschreven. Het museum or
ganiseert tal van nevenactiviteiten, waarvan enkele
in samenwerking met andere culturele instellingen
uit Rotterdam. Gepland zijn lezingen over schrijfme
thodiek, schrijven in andere culturen, links en recht-
handig sclrrijven en dyslexie, en twee literaire midda
gen in samenwerking met hel Bibliotheektheater
van de Rotterdamse Gemeentebibliotheek. De af
sluiting van het 'Jaar van het Handschrift' vindt plaats
op 2 oktober in het Bibliotheektheater in Rotter
dam met een seminar over de toekomst van het hand
schrift.
Nationaal Schoolmuseum,
Nieuwemarkt 1 a,
3001 AM Rotterdam.
Tel.: (010) 404 54 25.
email: info@schoolmuseum.nl
Het jaar 1999 staat ge
heel in het teken van het
schrift en het schrijfon
derwijs. Samen met het
Scryption in Tilburg en
het Museum van het Boek in Den Haag heeft het
Nationaal Schoolmuseum 1999 uitgeroepen tot 'Jaar
van het Handschrift'. De tentoonstelling geeft een blik
in de toekomst - o.a. met een spraakgestuurde com
puter - en komt uit bij de oorsprong van het schrift
en het schrijfonderwijs. Hij besteedt ruim aandacht
aan de belangrijkste schrijfmethoden die in deze
eeuw zijn gebruikt, zoals 'De Loopende hand', 'Eerst
duidelijk dan snel...' en 'Een eigen hand in Neder
land'. Uit de voorgaande eeuwen is er uniek schrijf
25 juni
'Verzamelde zaken nemen geen keer?'
Studiedag van het Nederlands Architectuurinstituut
(NAi) over selectie in architectuurarchieven en
Jaardag van de Koninklijke Nederlandse Oudheid
kundige Bond (KNOB).
De kosten bedragen fl. 45,—
Plaats: NAi, Museumpark 2 5, Rotterdam
Aanvang 1 1.00 uur
Opgave: secretariaat KNOB.
Mariaplaats 513 51 1 LM Utrecht
Informatie: NAi. Marjanne Kok, (010) 440 1 2 23,
e-mail: collection@nai.nl
12/14 juli
Digital Cultural Heritage
In samenwerking met het Maastricht
McLuhan Institute (MMI) en de Vereniging
DEN organiseert de Amsterdam Maastricht
Summer University ditmaal een driedaags
seminar over Digital Cultural Heritage in
Maastricht.
Door Bert van Zanen
Kennelijk ben ik in archievenland bekend als de bonte hond
wat betreft schimmel-, en plaagdierencontrole, want vanuit
alle hoeken en gaten van Nederland komen verzoeken om
informatie en zell's aanvragen voor complete onderzoeken.
Sinds de laatste reorganisatie van het Algemeen Rijksarchief
ben ik steeds meer belast met het inwendige van het ARA.
Het buitengebeuren is overgenomen door Peter Magendans.
Zijn ster is bij deze stijgende en ik... ach, nu zijn er twee die
van de hoed en de rand weten. Hij dikt de routine nu voor
mij in tot de meest interessante afwijkingen.
Ik begin mijn dagboek met het verzoek van Jeroen Drenthe
van het NIOD. Hij is eerstejaarsleerling van de opleiding
Behoudsmedewerkers. Via zijn baas vroeg hij of hij mee
mocht lopen met de schimmel-, en plaagdierencontrole in
het ARA. Natuurlijk mag dat; het kost geen extra lijd, alleen
moeite. Het kwam goed uit, want de controle van deze
maand had nog niet plaatsgevonden. Sinds januari jl. is de
schimmelcontrole maandelijks in twee depots op een verdie
ping. Het monitoringsschema is zo opgesteld dat in een jaar
alle twintig depots bemonsterd zijn. Deze week controleer ik
de 5e verdieping (depot 502 en 504). Om Jeroen niet te over
donderen, loopt hij alleen het onderzoek mee van depot 502.
Zo n maandelijks onderzoek behelst de bepaling van
de schimmelbelasting in de lucht en op oppervlakken.
Daarnaast bepaal ik de fysische parameters van het klimaat:
temperatuur en relatieve vochtigheid. Helaas is het slechts
een momentopname; continue zou een te kostbaar (in tijd en
materiaal) proces zijn. Wel worden de plaagdieren continue
afgevangen door middel van drie plakvalletjes per depot.
Deze valletjes worden om de twee maanden ververst en
onderzocht. De schimmelmonitoring gaat met behulp van
een op droogteminnende schimmels aangepast voedingsme
dium in speciale gietvormen: voor de neergeslagen stof
gebruiken we een Rodac-plaatje, maar voor de luchtkiemen
een RCS-strip en voor de moeilijk bereikbare plaatsen een
ARA-kit.
Jeroen en ik spreken op vrijdag af, zodat we op woensdag
kunnen tellen. Na een keer voorgedaan te hebben mocht hij
de rest van de metingen doen in depot 502. Het andere
depot heb ik die middag zelf gedaan.
Maandag mocht ik een foto bekijken van een stagiaire,
Maartje Alberts. 7.ij is van de Reinwardt-academie en werkt
op de restauratie-afdeling waar zij foto's onderzoekt op scha
de. De foto in kwestie was besmeurd door één of ander
beest. Na lang studeren onder de microscoop hield ik het op
buiksmeer van een muis of rat en niet op vliegenpoep of iets
dergelijks.
Dinsdag heb ik voor Annemarie Ettekoven (productgroep
Informatieproducten op afstand) een voorlopige bergingsinfo
opgesteld met een archiefdozenvouwschema. De info maak
te ik in samenwerking met Peter Magendans; met het vouw-
schema heb ik ooit Jansen, Wijsmuller Beuns willen ver
plichten deze bij iedere archiefdozenzending bij te voegen.
Maar om de één of andere reden blijft het, heel soms, bij het
eigen onduidelijke floddertje. Met allerlei wonderlijke vouw-
constructies van dien bij onze klanten.
Woensdag is de teldag. Hoewel Jeroen niet kon komen, moet
het tellen toch doorgaan. Alleen de RCS-strips zijn kwantita
tief meetbaar: het aantal kiemen per kubieke meter lucht is
nauwkeurig bepaald. De Rodac is te tellen, maar is alleen
kwalitatief te gebruiken omdat de methode niet gestandaardi
seerd is. De ARA-kit geeft geen getal; alleen de groeisnelheid
wordt aangegeven in één of meerdere plusjes.
Donderdag de telling nog eens overgedaan, nu met Jeroen
erbij. Hij is vertrokken met wat dichtgeplakte RCS-, Rodac-
en ARA-kitvoorbeelden en fotokopieën van de resultaten,
inclusief de schimmelkolonies. Leuk voor zijn verslag.
De resultaten van het bovenstaande depotonderzoek worden
gebruikt om de schoonmaak-, en stofzuigfrequentie eventu
eel aan te passen en om een vinger aan de pols te houden
wat betreft de biologische ontwikkelingen in de depots.
Ik gebruik deze dag ook om enige oude artikelen over
gamma-doorstraling op te zoeken en te lezen. Ik wil er achter
komen wat toentertijd (vóór 1990) de motivatie is geweest
om de stralingsdosis op 10 kGy (kiloGray) te stellen. Tien
procent schade aan het papier moet teruggebracht kunnen
worden, lijkt mij. Verhoging in temperatuur geeft een ver
snelling van chemische reacties. Daar moet iets mee te doen
zijn. Daarvoor een telefonische discussie opgezet met een
verkoper van Gammaster. Er bleek geen thermische wijzi
ging mogelijk tijdens het doorstralingsproces, want daar was
geen apparatuur voor. Alleen de dosis is aanpasbaar. Na don-
derdasvj^njIfesKker verder,
Twee-maandelijkse schimmel controle:
Plaagdieren vangen met plakvalletjes