Archievenblad
Guide des archives d 'entreprises accesibles au public
De oudste bestuursregisters
Datum et actum
$i«iÉftafïis
46 Archievenblad
Juni 1999
H.F. Boot, legendarisch leermeester van Kees Verwey
Het ontstaan van dertiende-eeuwse Zeeuwse landkeuren
Atlas historische vestingwerken
Juni 1999
Archievenblad 47
Signalementen: door Annabelle Meddens-van Borselen
J.H.M. Sloof, de oudste bestuursregis
ters van het Hoogheemraadschap van
Rijnland (1444-1 5 20). Regesten van
de handelingen van dijkgraaf en hoog
heemraden.
Hoogheemraadschap van Rijnland, Leiden 1 999,
ISBN90-72381-07-6; 488 blz., f 40,-
Het hoogheemraadschap van Rijnland is
het oudste nog bestaande waterschap in
Nederland. Deze publicatie is een verkor
te weergave van de inhoud van vier oude
bestuursregisters van het waterschap. De
delen bevatten de registratie van het door
de dijkgraaf en hoogheemraden gevoerde
beleid over de jaren 1444-1520. Het bevat
keuren, uitspraken in rechtsgedingen, ver
gunningen en andere besluiten van be
stuurlijke aard. Ze geven een indruk van
het reilen en zeilen van een middeleeuws
waterschap. In de inleiding wordt iets
verteld over het bestuur door dijkgraaf en
hoogheemraden en het personeel: de
rentmeester, de klerk, de knecht, de bode
en de landmeter. Tevens is aandacht be
steed aan de bestuurshandelingen en ta
ken van het waterschap. Het boek bevat
indexen op geografische namen en per
soonsnamen en een handig glossarium
met een verklaring van waterstaatkundige
begrippen.
H.Coppejans-Desmedt e.a., Guide
des archives d 'entreprises acce
sibles au public en Belgique, Gids
van de bedrijfsarchieven toegan
kelijk voor het publiek in België.
In 1975 verscheen het eerste overzicht
van bedrijfsarchieven in België. Vorig
jaar volgde een aanvulling met aanwin
sten van de laatste twintig jaar. In deze
periode steeg het aantal bedrijfsarchie
ven dat toegankelijk werd van vier
tot ruim zestien strekkende kilometer.
In de gids zijn bedrijfsarchieven van
diverse archiefinstellingen en musea
opgenomen, maar ook van scheepswer
ven, banken, kantbedrijven (met kantpa
tronen en staalboeken), steenkolenmij
nen, bioscopen, uitgevers. Archieven van
bekende bedrijven zijn onder andere de
koekjes- en chocoladefabrikant De Beu-
Datum et actum. Opstellen aange
boden aan jaap Kruisheer ter
gelegenheid van zijn vijfenzestig
ste verjaardag.
Supplement op de gids van de bedrijfsarchie
ven bewaard in de openbare depots van België
(uit 1 975).
Algemeen Rijksarchief, Brussel 1 998.
gids nummer 41, 666 blz. 1 050 bef.
kelaer te Antwerpen (1887-1966, 219
inv.nrs.) en fotofabrikant Agfa-Gevaert te
Mortsel (1894-1971, 200 meter archief).
De gids vermeldt: naam en adres van de
firma, activiteiten, omvang van het ar
chief, begin en einddatum van archief
stukken, beschrijving van de belangrijkste
reeksen bescheiden, voorwaarden voor
raadpleging, mate van toegankelijkheid
en bijzonderheden over de firma en lite
ratuur. Aan het supplement zijn indices
toegevoegd, onder andere een alfabeti
sche index van bewaarplaatsen en een
index op firma- en persoonsnaam.
Meertens Instituut Amsterdam. 1 998.
ISBN 90-70389-58-4, 455 blz.
den over archiefzorg in de late middel
eeuwen en de vroegmoderne tijd. The
saurier-rekeningen in het Haarlemse stads
archief (vanaf 1418), oude inventarissen
en privilegeboeken geven hier inzicht in.
De Haarlemse stadsprivileges werden be
waard in de Grote of Sint Bavokerk in
een houten kist, die geplaatst werd in een
ijzeren kooi. Het bewaren van stadsprivi
leges in een kerk gebeurde in Holland
ook in Leiden, Rotterdam en Amsterdam
(ijzeren kapel). Kerken waren relatief
brandvrij en onschendbaar door hun sa
crale karakter. Uit deze bundel met drieën
twintig artikelen blijkt dat veel belangrij
ke stukken de tand des tijds hebben door
staan door de archiefzorg sinds de mid
deleeuwen, hetgeen nog veel onderzoek
naar de Middeleeuwse geschiedenis mo
gelijk maakt.
In deze bundel opstellen voor Jaap Kruis
heer is onder meer een bronuitgave van
een financieel rapport over Holland uit
1373, de Bewisinge opgenomen, aanwe
zig in het archief van de Graven van Hol
land. Door de presentatie van deze bron
hoopt de auteur D.E.H. de Boer een aanzet
te geven tot onderzoek naar het inkomen
van de graven van Holland vóór 1389.
Florence Koorn beschrijft in haar bijdra
ge hoe gegevens gevonden kunnen wor-
Michael Huig, H.F. Boot, legenda
risch leermeester van Kees Verwey.
Thoth Bussum, 1998.
ISBN 90-6868-1 96-6, 1 28 blz.
H.F. Boot -
legendarisch
leermeester
van
Kees Verwey
Henri Boot (1877-1963) was een bekend
Haarlems kunstschilder, die portretten en
stillevens schilderde in zijn atelier, dat
zelf tot stilleven was verworden. Boot
was ook een organisator en bestuurder,
die zitting had in het bestuur van kunste
naarsverenigingen. Sinds de jaren twintig
spande hij zich in voor een verbetering
van de sociaal-economische positie van
J.Van Wijnen, Franeker, 1 997.
ISBN 90-51 94-1 6 3-3. 141 blz. fl. 24,50
kunstenaars. Kees Verwey (1900-1995) en
Anton Heyboer behoorden onder andere
tot zijn leerlingen. In deze biografie
onderzocht de auteur archieven die dui
delijkheid verschaffen over de houding
van de schilder tijdens de Tweede
Wereldoorlog. De eerste serieuze studie
naar de houding van Nederlandse kunste
naars in deze periode verscheen in 1977
van Hans Mulder, getiteld 'Kunst in crisis
en bezetting'. Boot was pro-Duits en trad
tijdens de bezetting toe tot de Kultuurraad.
Na de bezetting werd hij hiervoor gestraft
met een expositieverbod van zeven jaar.
De belangrijkste archieven voor deze bio
grafie zijn het archief van de Haarlemse
kunstenaarsvereniging 'Kunst Zij Ons
Doel' en het archief van het Frans
Halsmuseum - beiden aanwezig in de
Archiefdienst voor Kennemerland te
Haarlem - de Archieven van de Ereraad
voor de Kunst en de Centrale Ereraad
voor de Kunst (1945-1952) aanwezig in
het Algemeen Rijks-archief en het archief
van de Nederlandse Kultuurraad in het
NIOD te Amsterdam.
|.G. Kruisheer, Het ontstaan van der
tiende-eeuwse Zeeuwse landkeuren.
Met een teksteditie van de keur van
Floris de Voogd (1 256) en van de
keur van graaf Floris V (1290).
Verloren Hilversum, 1 998. ISBN 90-6550-036-7
21 8 blz.f45,-
De Zeeuwse landkeuren zijn de oudst
overgeleverde Nederlandse teksten van
enige omvang. Een deel van de teksten
stamt uit de jaren direct na het verdrag
van Brugge van 1167. Het centrale the
ma in dat Vlaams-Hollandse verdrag is in
de oudste bestanddelen van de keuren
terug te vinden: het verhinderen van
beroving van Vlaamse kooplieden die
door Zeeland reizen en de aansprakelijk
heid voor de schade die roofovervallers
hadden toegebracht. De keuren weer
spiegelen de spanningen binnen de
Zeeuwse samenleving en tussen de
Zeeuwse adel en de Hollandse graven.
Deze uitgave is van belang vanwege de
bijdrage aan de geschiedenis van Zee
land in de Middeleeuwen en vanwege
het gebruik van het geschreven Neder
lands in die tijd.
Atlas van historische vesting
werken in Nederland, Limburg.
Stichting Menno van Coehoorn en Walburg
pers Zutphen, 1 998. ISBN 90-5730-048-6,
176 blz., f49.50.
Tot aan 1795 was de provincie Limburg
staatkundig versnipperd. Hierdoor ont
brak er een coherent verdedigingsstelsel
Deze atlas geeft een overzicht van de
staatkundige ontwikkelingen en de krijgs
geschiedenis van de provincie. Hierna
volgt een beschrijving van historische
vestingwerken vanaf de Mookerschans,
via Arcen, Venlo, Roermond, Sittard en
Heerlen tot aan Maastricht. Per vesting
werk wordt eerst de algemene, de geogra
fische en krijgskundige ontwikkeling
beschreven en tot slot de huidige situatie.
Als illustratie zijn historische prenten,
kaarten, foto's en luchtopnamen gebruikt.
De bundel is vooral gebaseerd op bestaan
de literatuur en archeologisch onderzoek.
Soms is in de stadsarchieven aanvullende
informatie gevonden. Met deze atlas is
voor het eerst de geschiedenis van Lim
burgse forten, schansen en kazematten in
kaart gebracht.
Stichting JVlenno van Coehoorn
