Een
baron over
zijn huisarchief
Mensen
Archiefnieuws
I
door Henk Roosenboom
28
Bureau KVAN en de feestdagen
Herdenkingsbundel Handleiding cadeau
voor leden
N VB A-Nieuws voortaan in Archievenblad^
Hoe interactief is de website van de
KVAN
Bureau KVAN
Voor informatie over de KVAN, bestelling van publicaties, aanmelding voor activiteiten en
wijzigingen in de ledenadministratie kunt u contact opnemen met het bureau. Ook uw kopij
voor Archiefnieuws of mutaties in de Almanak van het Nederlands Archiefwezen zijn hier
welkom.
Bureau Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
Marieke de Haan Simone Gemmink
Postbus 11645
2502 AP Den Haag
tel. (070) 347 86 56
fax (070) 382 57 90
e-mail: bureau@kvan.nl. j
Postbank bureaurekening: 84767
Het jaar 1998 was en is nog steeds - het jaar van
de Vrede van Münster. In het hele land waren er
herdenkingen, tentoonstellingen en evenementen
die te maken hadden met die roemruchte vredes
onderhandelingen. Een daarvan had plaats in
Museum Huis Bergh in Gelderland, waar in de
zomer een tentoonstelling werd gehouden over de
belangrijke en curieuze rol die leden van de familie
Bergh hebben gespeeld tijdens de Tachtigjarige
oorlog, voorafgaand aan de Vrede. Een van de
pronkstukken op die tentoonstelling was een
bijzonder exemplaar van het vredestraktaat. Het
bleek niet van een overheidsarchief afkomstig te
zijn, maar uit particulier bezit te komen.
Nu zijn er niet zoveel exemplaren van het vredestraktaat in
omloop geweest en dus was het wel interessant om na te
gaan uit welk archief of collectie het in Bergh geëxposeerde
stuk afkomstig was. Navraag bij het museum leerde dat de
eigenaar een Gelders edelman, baron Allard van der Borch
van Verwolde, was, en dat deze bovendien wel bereid zou
zijn wat meer over het stuk te vertellen. Al snel bleek de ba
ron echter ook in zijn 'kasteel' een heus huisarchief te herber
gen. Genereus bood hij aan om het te laten zien en er voor
het Archievenblad wat over te vertellen. Een aanbod dat in
dank werd aanvaard. Een afspraak was zo gemaakt en zo
reed ik op een zéér regenachtige dag in de herfstvakantie naar
het huis Verwolde, even buiten het Gelderse dorp Laren.
Huis Verwolde
In Laren aangekomen, bleek Verwolde een fraai adellijk huis
te zijn, idyllisch gelegen in een typisch Gelders landgoed.
Eenmaal in het huis, was de ontvangst allerhartelijkst en
sfeervol. Ik werd meteen naar de 'bibliotheek' gebracht, die
tevens archiefkamer bleek te zijn. En inderdaad, in een fraaie
kast stond het archief te pronken, netjes op de planken en in
keurige portefeuilles met professioneel ogende opschriften.
Een thermometer en een hygrometer hingen er naast.
if
I
Foto: Collectie Nationaal Schoolmuseum. Rotterdam
Verwolde was sedert 1738 in bezit van de familie Van der
Borch, In dat jaar kocht een zekere E.J.B. Baron van
Golstein de heerlijkheid en het huis, althans wat er nog van
stond, ten behoeve van zijn dochter en schoonzoon. Die
schoonzoon was Allard Philip van der Borch, vanaf dat
moment dus Allard Philip Baron van der Borch van Ver
wolde geheten. De Van der Borchs kwamen oorspronkelijk
uit Groningen, maar Allard Philip's echtgenote wilde graag
terug naar Gelderland, waar zij geboren was.
Toen de Van der Borchs eigenaar werden van Verwolde, was
er van het oorspronkelijke kasteel weinig meer over. Er
bestaat een afbeelding van het huis uit 1720 waarop alleen
nog maar een eenvoudige boerenwoning is te zien. Toch
heeft Verwolde een hoge ouderdom. Zo vanaf 1200 moet er
een kasteel gestaan hebben dat vele eigenaars heeft gehad.
Het was een strategische plek, grenzend aan Overijssel, waar
de prins-bisschoppen van Utrecht het voor het zeggen had
den. In 1510 werd het kasteel belegerd, ingenomen en met
de grond gelijk gemaakt. Het daarna toch weer opgebouwde
kasteel verviel echter in het begin van de achttiende eeuw
steeds meer, totdat er alleen nog maar de eenvoudige
boerenwoning van over was. Daarom bouwde Allard Philip's
zoon, Frederik Willem er in 1775/76 een compleet nieuw
huis. Als architect wist hij niemand minder dan de hofarchi
tect van stadhouder Willem V KW Schonck aan te trekken.
Het huidige gebouw is in essentie nog steeds de schepping
van deze architect.
In het gekleurde katern van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland wor
den berichten opgenomen die de vereniging onder de aandacht van leden en vakgenoten wil
brengen.
Berichten voor dit katern kunt u zenden aan het bureau van de Koninklijke VAN,
Postbus 11645, 2502 AP Den Haag; of fax 070-382 57 90 en nu ook e-mail: bureau@kvan.nl.
De deadline voor aan te leveren kopij is de vijfde van de maand voor het Archievenblad dat in
het begin van de daaropvolgende maand verschijnt.
>5
(T>
3
Tijdens de feestdagen zal het bureau van de Koninklijke
Vereniging van Archivarissen in Nederland gesloten zijn van
donderdag 24 december tot 4 januari 1999-
Mede namens het bestuur wensen Marieke de Haan en
Simone Gemmink, bureaumedewerksters van de KVAN, u
prettige feestdagen en een goed geordend 1999.
Ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Handleiding voor
het ordenen en beschrijven van archieven, ook wel bekend
als de bijbel van de archiefwetenschap, verschijnt de herden
kingsbundel Tekst en context van de Handleiding voor het
ordenen en beschrijven van archieven van 1898. De inlei
dingen zijn geschreven door P.J. Horsman, prof.dr. F.C.J.
Ketelaar en drs. Th.H.P.M. Thomassen. Met veel genoegen
biedt het bestuur van de KVAN haar leden de herdenkings
bundel kostenloos aan. Alle leden hebben inmiddels de
bundel ontvangen.
Bestellingen: Anderen kunnen de bundel bestellen via de
bon elders op de groene pagina's.
Het NVBA-Nieuws van de Nederlandse Vereniging van
Bedrijfsarchivarissen is vanaf het eerste nummer van 1999
opgenomen in het Archievenblad. Dit betekent dat het
Archievenblad een nieuwe doelgroep krijgt bestaande uit
zo'n 350 bedrijfsarchivarissen. De KVAN is verheugd dat de
samenwerking tussen archivarissen en bedrijfsarchivarissen
in het Archievenblad gestalte kan krijgen.
De website van de KVAN (www.kvan.nl) is in juli van dit
jaar van start gegaan en wordt in toenemende mate geraad
pleegd. De website bevat algemene informatie over doelstel
lingen en activiteiten van de KVAN, achtergrondinformatie
van de secties AVA, PROA en SP Are en wordt maandelijks
geactualiseerd. De website voorziet duidelijk in een informa
tie-behoefte bij de gebruikers.
Maar er zou meer kunnen zijn: een website kan ook discussie
uitlokken of een podium bieden waar archivarissen van ge
dachten kunnen wisselen met collega's en archiefgebruikers.
