'Renaissance
en
revolutie
stijging van het aantal projecturen bij commerciële
bureaus
geen stijging
tussen de 50 en
75%
tussen de 25 en
50%
meer dan 75%
minder dan
25%
of toch wel?
22
Audiovisuele archieven in het digitale tijdperk
21e FIAT/IFTA conferentie in Florence toont
groeiend zelfbewustzijn archiefsector
Door Annemieke de Jong*)
23
verkorting van de overbrengingstermi
jn, de tendens tot decentralisatie van
het archiefbeheer, de plannen voor
van DOXiS. De bedrijfsinterne oplei
ding DODO (DOXiS Documentaire
Opleidingen) stoomt academici en
aanschaf van DIS- en aanverwante
systemen en inrichting van 'flexibele
kantoren' een continu aanwassende
stroom van werk op.
Geen plek voor archivarissen
Of dat nu bij uitstek werk voor
klassiek geschoolde archivarissen is,
betwijfelt Van Heijst. Naar adviseurs is
zijn bedrijf vooral op zoek, mensen die
snel situaties en organisaties doorzien,
maatwerkoplossingen kunnen beden
ken en deze kunnen communiceren
aan de klant. Archivistische bagage
staat niet hoog op het verlanglijstje
HBO'ers van diverse pluimage klaar
voor uiteenlopende klussen op archief-
gebied.
Ook het ter ziele gegane bureau ProfFile
trok de geschiktheid van de klassiek
geschoolde archivaris voor het brede
dynamische werkveld in twijfel.1 Dit
bureau verklaarde zelfs de eigen
ondergang uit het feit dat hun arsenaal
van medewerkers voor het grootste deel
uit Archiefschoolverlaters bestond.
Een aantal aanwezigen op de bijeen
komst bij de presentatie van het onder
zoeksrapport bestreden de kennelijke
ongeschiktheid van archivarissen voor
het dynamische werkveld.
Aanwezige PRO A-leden, zelf voor een
groot deel werkzaam in de dynamische
sfeer, zagen wel degelijk de voordelen
van hun opleiding. Volgens hen ligt
hun meerwaarde in het verkregen
inzicht in het wezen van archiefbe
scheiden, het procesgebonden karakter
ervan. In een overheidsorganisatie
vertaalt zich dat in een scherp bewust
zijn dat archieven het verantwoor-
dingsbelang en het belang van de
recht- en bewijszoekende burger
dienen. Suzanne Maarschalkerweerd,
directeur van de Stichting Archief-
school, betoogde dat het curriculum
van de nieuwe opleidingen Archivis-
tiek A en B ten opzichte van het oude
curriculum meer dan voorheen bagage
voor dynamisch archiefbeheer bevat.
Niet voor niets is er aansluiting ge
zocht bij de opleidingen op het gebied
van informatiemanagement (zie ook
pag. 17 e.v.) De archivaris die een
toekomst wil binnen zijn vak, doet er
verstandig aan zijn blik niet langer
uitsluitend te richten op het openbare
archiefwezen. Een bredere oriëntatie
op het vak ter aanvulling van zijn
klassieke opleiding biedt meer
perspectief.
Jan van der Meer is bestuurslid van het
PROA en als adviseur werkzaam bij DOXIS.
Margreet Windhorst is voorzitter van het
PROA en werkzaam bij het ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als
adviseur documentaire informatievoorziening
Het rapport "Archivaris gevraagd?" is tegen kostprijs (f 5,- plus verzendkosten) te bestellen bij het bureau van de KVAN.
1 Archivaris en arbeidsmarkt. Resultaten van een onderzoek onder zeven lichtingen afgestudeerden van de Rijksarchiefschool (1986/87 tot en
met 1992/93), KVAN-PROA, Hermien de Bruijn e.a., 1994
2 Archivaris gevraagd? Resultaten van een onderzoek naar de aanbodzijde van de arbeidsmarkt voor archivarissen, KVAN-PROA, Margreet
Windhorst en Jan van der Meer, 1998
3 De allerkleinste diensten, eenmansposten met soms nog minder dan een hele formatieplaats, gebruiken vaak weer helemaal geen niet-
formatieven. Het is aannemelijk dat de reden dat dergelijke krachten hier ontbreken, is gelegen in het feit dat de aansturing en begeleiding
van niet-professionele krachten moeilijk is op te brengen voor mensen die de boel in hun eentje draaiend moeten houden.
4 "Is er leven na Proffile?" in: Archievenblad, november 1997
De rol van de audiovisuele archieven verandert. Beheer en behoud,
het traditionele werkterrein van archieven kunnen we niet meer zien
als primaire taak. Intensief hergebruik van de digitale content en het
actief ondersteunen van de creatie van nieuw materiaal gaan de eco
nomische waarde van archieven bepalen. Grote depots met onaf
zienbare rijen blikken en banden zullen binnenkort voor een groot
deel zijn vervangen door 'contentwarehouses', die direct en flexibel
toegang bieden tot een enorme bron aan digitale multimedia. In
Florence, waar van 26 september tot 2 oktober jl. de Internationale
Federatie van Televisiearchieven haar jaarlijkse conferentie hield,
kwam de nieuwe gedaante van de audiovisuele archiefsector op vele
manieren aan het licht. Wat zijn de achtergronden van deze ontwik
keling en hoe kijken archieven en aanverwante organisaties hier zelf
naar?
'Rinascimento e rivoluzione, gli archivi
audiovisi nell'era digitale' oftewel
'Renaissance en Revolutie: audiovisuele
archieven in het digitale tijdperk'. Het
thema van de conferentie leidde allerwe
gen naar het onderwerp dat veel ar-
Wat is FIAT/IFTA?
De Internationale Federatie van Televisiearchieven werd in 1977 opgericht in Rome door
de ARD, de BBC de INA en de RAI. FIAT/IFTA telt nu ruim 150 leden afkomstig uit
60 landen, en behoort tot een van de grootste internationale organisaties op het gebied
van media-archivering. De Federatie fungeert als internationaal platform voor het uit
wisselen en ontwikkelen van kennis en informatie. De activiteiten hebben inmiddels ge
leid tot belangrijke verbeteringen in de samenwerking tussen audiovisuele archieven op
het gebied van archivering, techniek, management, multimedia-activiteiten en training.
Het concept van regionale en interregionale samenwerking creëert solidariteit tussen al
lerlei soorten audiovisuele archieven, zoals nationale archieven, (omroep) productiear
chieven en nieuwsarchieven. Dit concept krijgt gestalte in de jaarlijkse conferentie, in
diverse vakseminars en in de publicaties van FIAT/IFTA standaards en richtlijnen voor
collectievorming, instandhouding, dienstverlening en ontsluiting m.b.t. beeld en geluid.
De organisatie verleent actief steun aan archieven in ontwikkeling. Daarnaast ijvert FIAT/
IFTA voor de bevordering van het gebruik en de distributie van archiefmateriaal in nieuwe
av-producties. FIAT/IFTA werkt samen met veel internationale archief- en (omroep)-
organisaties zoals UNESCO, FIAF, IFLA, ICA, EBU, ABU en EBU en de Europese Unie.
FIAT/IFTA website: www.nbr.no/fiat
chieven vandaag de dag bezighoudt:
de digitalisering van produktie- en
archiveringsprocessen en de eigen, snel
veranderende rol hierin. 'Renaissance'
in verband met de wedergeboorte van
de archieven zelf, de hernieuwde
erkenning van de historische collecties
en de opwaardering van hun specifieke
kennis en kunde in de digitale wereld.
De term 'revolutie' verwijst naar de
recente, ingrijpende verruiming van de
mogelijkheden van IC - technologie,
die beeld en geluid heeft weten om te
vormen tot digitale mediaobjecten.
Met alle revolutionaire gevolgen van
dien.
Digital workflow
Want de wereld is digitaal geworden
en audiovisuele archieven hebben dit
gemerkt, vooral als ze in de buurt
zitten van een produktieproces. De
stroom enen en nullen in en om
archieven die opereren in een produk-
tieomgeving neemt de laatste tijd
verontrustende proporties aan. Bijna
alle grote (omroep)producenten
experimenteren met digitale produk
tie, waarbij veel nieuwsbulletins en
actualiteitenprogramma's al volledig
digitaal worden aangeleverd. En het
tapeless produceren staat ons allemaal
te wachten. In de (toekomstige)
produktieomgeving zal een gigantische
hoeveelheid data constant 'onderweg'
zijn, in een voortdurend proces van
input, retrieve, edit, uitzending en
archivering. De voorheen gescheiden
processen van acquisitie, (post)
produktie, editing, distributie, docu
mentatie en opslag zullen samenvloei
en tot één vloeiende stroom, de 'digital
workflow', een informatiestroom met
102/10 DECEMBER 1998
