Ban
geheim
Werk
nr/
\jr7
SS
8*
Het Rothschild-archief bestaat voor het deel
1814/1868 uit zo'n 20.000 brieven, deels
geschreven in het Jiddisch. Alleen 'bona fide
researchers, by appointment only' hebben
toegang tot de archieven
Door Ingrid Elferink, Ton de Graaf,
Hans Waalwijk
12
International Banking
in an Age of Transition:
13
Banken, hun geschiedenis, hun archieven.
Door de groeiende interesse voor de bedrijfsgeschiedenis mogen ook de financiële instellingen
zich in een toenemende belangstelling verheugen. De laatste jaren verscheen er in Nederland
een keur aan publicaties over de geschiedenis van verschillende financiële instellingen, van banken
tot verzekeringsconcerns. Zo kwam in juni 1998 het jubileumboek van de Rabobank uit en voor 1999
staat een soortgelijke uitgave van ABN AMRO op stapel. Deze publicitaire ontwikkelingen blijven echter
niet tot Nederland beperkt; ook in het buitenland zijn banken actief met historische uitgaven. Daarnaast
werken verschillende banken in Europees verenigingsverband samen.
Sinds 1990 is de European Association for Banking History (EABH) actief.
De basis voor de vereniging werd
eind jaren '80 gelegd door informele
contacten tussen de Deutsche Bank
in Frankfurt en de Banco de Espana
in Madrid. Al snel daarna sloten zich
andere banken aan, waarop in no
vember 1990 de officiële oprichting
van de EABH in Frankfurt volgde.
Professor Manfred Pohl van de
Deutsche Bank is de motor van de
vereniging die op dit moment
negenenvijftig leden - vertegenwoor
digers van algemene en centrale
banken - uit achttien landen telt.
De meeste leden zijn afkomstig van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk,
Duitsland en Italië. Sinds een aantal jaren horen daar ook enige Oost-
Europese banken bij. Vanuit Nederland zijn vanaf de oprichting De Neder-
landsche Bank en ABN AMRO lid, in 1995 gevolgd door F. van Lanschot
Bankiers en het jaar daarop de ING Groep. De EABH staat open voor hen die
werkzaam zijn in het bankbedrijf binnen Europa; mogelijk kunnen in de
nabije toekomst ook bankiers van buiten Europa en verzekeraars toetreden.
r rC
Veel symposia
Het publiceren en presenteren van
wetenschappelijk onderzoek op het
gebied van bancaire geschiedenis is een
van de doelstellingen van de EABH.
Daarnaast houdt zij zich bezig met het
uitwisselen van informatie op het ge
bied van bancair-historische archieven
en het bevorderen van het gebruik van
nieuwe archieftechnieken voor bankar-
chivarissen.
Sinds 1990 kunnen bankarchivarissen
en -historici ieder jaar een symposium
met een bepaald thema bezoeken. Een
bank die een jubileum te vieren heeft
vervult daarbij het gastheerschap. Dit
jaar vond het symposium plaats bij
N.M. Rothschild Sons in Londen,
waarover later meer. Naast het jaar
lijkse symposium worden op onregel
matige tijden tevens wetenschappelijke
symposia georganiseerd. In eerste in
stantie zijn deze bedoeld voor historici
en economen verbonden aan een uni
versiteit en gespecialiseerd in bancaire
geschiedenis. Zo organiseerde in 1992
De Nederlandsche Bank in Amster
dam een symposium met het thema
'How to write the History of a Bank'.
Sinds het symposium in Portugal in
1996 worden de jaarlijkse bijeenkom
sten van bankarchivarissen en -historici
enerzijds en wetenschappers anderzijds
gecombineerd. De serie 'European
Colloquium on Bank Archives' publi
ceert vervolgens de congresverslagen.
Een andere activiteit waar de vereni
ging in 1996 mee startte, is het geven
van een speciale cursus voor de bank-
archivaris in samenwerking met de
Business Archives Council in London.
Publicaties
Een belangrijk initiatief van de vereni
ging is de publicatie in 1994 van het
'Handbook on the history of European
Banks'. Alle leden - maar ook niet
leden - zijn in dit Engels-/Franstalige
naslagwerk terug te vinden. Naast een
historische schets geeft het informatie
over bestuurders, literatuur over de
instelling, de huidige activiteiten van
het bedrijf en praktische informatie
over de aanwezigheid en toegankelijk
heid van archieven en contactpersonen.
Sinds april 1994 verschijnt, in samen
werking met Cambridge University
Press, de halfjaarlijkse 'Financial
History Review' waarin naast artike
len, recensies staan van onlangs
verschenen bancair-historische werken
Juni 1996 nam de EABH samen met
de Gesellschaft für Unternehmensge-
schichte (GUG) en de Society for
European Business History (SEBH),
het initiatief tot de oprichting van het
Centre for European Business History
(CEBH), eveneens in Frankfurt. Als
eerste prioriteit heeft dit centrum een
'Europese Bedrijfs Archievengids'
samen te stellen. Deze wordt alleen op
Internet gepubliceerd en zal de Euro
pese tegenhanger worden van de gids
op het Bedrijfsarchieven Register van
het Nederlands Economisch Historisch
Archief (BARN gids van het NEHA),
eveneens op Internet verschenen 1).
De bundel Particuliere archieven en de
historische collecties in de moderne
bedrijfsorganisatie van het NEHA,
gaat nader op deze Europese Bedrijfs
Archievengids in. Overigens presen
teerde het NEHA op 4 juni jl. onder
de titel 'Bancair-Historische Gids,
Archievengids 1998', de herziene druk
van deze gids uit 1992. Zowel in Zwit
serland in de loop van dit jaar als in
1/98
het Verenigd Koninkrijk in 1999, zul
len nieuwe gidsen over bankarchieven
verschijnen.
By apppointment only
Op uitnodiging N.M. Rothschild
Sons werd op 22 en 23 mei in Londen
het symposium van de EABH voor
1998 gehouden. Daar werd het thema
'the world of private banking' vanuit
historisch en archivistisch oogpunt
belicht. Uiteraard passeerde hierbij de
naam en faam van de gastgever
regelmatig de revue. Naast de ge
schiedenis van het familiebedrijf en de
melding van het feit dat Nathan
Rothschild (een van de vijf zonen van
Mayer Amschel Rothschild) begin
negentiende eeuw zowel absoluut als
relatief rijker was dan Bill Gates nu,
kwamen ook de overzeese activiteiten
van de bank ter sprake. Het Roth-
schild-archief bestaat voor het deel
1814/1868 uit zo'n 20.000 brieven,
deels geschreven in het Jiddisch. De
correspondentie tussen de 'oude'
Rothschild en zijn vijf zonen bevat een
mix van persoonlijke en zakelijke
gegevens. Alleen 'bona fide resear
chers, by appointment only' hebben
toegang tot de archieven, aldus de
brochure van 'The Rothschild Archive'.
De meeste tijdens het symposium
besproken particuliere banken staan in
het teken van hun joodse achtergrond.
Voorts kregen de geografische sprei
ding van de banken over Europa en
hun succes of ondergang aandacht.
Daarnaast stond vooral de financiering
van handel en industrie in de belang
stelling. Een bijzonder aandachtspunt
vormde de spoorwegfinanciering, niet
verwonderlijk gezien de belangrijke
technische en innovatieve ontwikkelin
gen die het spoor in de negentiende
eeuw doormaakte. Interessant waren
ook de maatschappelijke relaties van
enkele bankiers èn hun drie lieve
bezigheden: het investeren in cultuur,
goodwill en charity.
Gevarieerde lezingen
Niet alleen de binnenkant -interne
structuur, archieven, functies en taken-
van de banken werd op het symposium
belicht. Ook de buitenkant - de rol en
plaats van de banken vanuit het oog
punt van de economische ontwikke
lingen - kwamen in verschillende
lezingen aan de orde, zowel nationaal
als internationaal. Tijdens de daarop
volgende discussie werd duidelijk dat
historici en economen wel heel ver
schillend aankijken tegen de interpre
tatie van gegevens en de vormgeving
van statistieken.
Archieven van 'private bankers'
werden in bijna alle lezingen belicht.
Over het algemeen alleen de inhoud
ervan; slechts in een aantal gevallen
Glohausatjon, Automation,
Banks AND THUIR ARCHIVES
Enkele publicaties over banken, hun geschiedenis en archieven
102/7 SEPTEMBER 1998
