rn H s n ?c! 5 Cl PI H K ja U-Kli Het IJZERSTERKE PRENTENBOEK cn Kap. Poellplein 1 qq 5046 GV Tilburg Tel. (013) 536 83 55 40 De Vrede van Munster: de afsluiting van de Tachtigjarige Oorlog S. Groenveld, T'is ghenoegh, oorlogsman nen. De vrede van Munster: de afsluiting van de Tachtigjarige Oorlog, sdu, Den Haag, 1997; ISBN 90-399-13633; 86p. John Landwehr, Het ijzersterke prenten boek. Schetsen uit negentiende-eeuwse kinderhoeken. Nederlands Centrum voor Volkscultuur, Utrecht 1997; ISBN 90-71840-34-4; 102 p.fl. 34,50. 41 zich de sociale basis van de studenten gemeenschap tot de middenstrata van de Nederlandse samenleving. Anderszins trad verbreding van de re- crutering op door de deelname van vrouwen aan het hoger onderwijs. Vanuit het perspectief van de onder- wijsstatistiek werden de eerste stu dentes als 'prehistorische pioniers' beschouwd; pas vanaf het cursusjaar 1895/96, toen al van iedere vijftig studenten er één vrouw was, werd in de Statistieken Onderwijs het aantal studentes systematisch bijgehouden. Hun aantal steeg sinds 1895 geleide lijk tot 1932/33, toen een lichte daling inzette. Deze stijging van het aantal studentes aan de universiteiten ging gepaard met een even geleidelijke daling van de instroom bij de hoge scholen. Vrouwelijke studenten aan de universiteiten vonden grotendeels een plaats in de sterkst expanderende faculteiten namelijk Wijsbegeerte en Letteren en Wis- en Natuurkunde. Werkende vrouwen met een acade mische titel waren oververtegenwoor digd in het onderwijs, in de chemische nijverheid of als juristes in de handel. De 'klassieke' universitaire beroepen (predikant, jurist en in mindere mate arts) waren niet voor hen weggelegd. In dit korte bestek is een poging gedaan de belangrijkste facetten van dit werk over het voetlicht te brengen. Hiermee is echter niet gezegd dat de hier niet uitvoerig besproken delen van deze studie minder belangwekkend zouden zijn. Integendeel, voor degene die van een degelijke kritiek op de grondslagen van de onderwijs- statistiek kan genieten bevat dit werk enkele zeer belangwekkende hoofd stukken. Evenzeer geldt dit voor de sociaal-historicus die geïnteresseerd is in vraagstukken rond sociale mobiliteit of de beleidsfunctionaris die is geïnte resseerd in de maakbaarheid van het hoger onderwijs in het verleden. Mijns inziens staat het vast dat bij (archief)- instellingen die raakvlakken hebben met de universiteits- of wetenschaps geschiedenis, dan wel de geschiedenis van het hoger onderwijs, deze studie niet in de bibliotheek mag ontbreken. Dirk Post -archiefrestauratie/massaconservering - behandeling van brandschade - kunstvoorwerpen-restauratie - vacuüm-vriesdrogen - textielconservering Op onze speciale textielafdeling worden vaandels, paramenten en andere textiele objecten vakkundig geconserveerd. i-t h— SIGNALEMENTEN S. Groenveld Annabelle Meddens-van Borselen Dit jaar wordt in ons land en in tal van andere Europese landen de Vrede van Munster en de Vrede van Westfalen, herdacht. In dertien korte hoofdstukken schetst Groenveld de voorgeschiedenis en de gevolgen van de Vrede voor Nederland. De Republiek kreeg haar formele erkenning als onafhankelijke staat. Gebeurtenissen, structuren, en ont wikkelingen rond 1648 staan in deze publicatie centraal. De nadruk ligt op de periode 1621-1648. Naast aandacht voor de Oranje's, de adellijke en stedelijke elite besteedt de auteur aandacht aan de oorlogservaringen van de 'gewone man'. Hoofdstukken over de vredesonderhandelingen en de feesten sluiten het boekje af. Rond 1800 kwam een nieuw genre kinderboek op de markt: het prentenboek. John Landwehr stelde een bloemlezing samen van prentenboeken vanaf die tijd. De titel ontleende hij aan een kinderboek uit 1869; van dit IJzersterke prenten boek is slechts één exemplaar bewaard in een openbare collectie, namelijk in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Op de omslag staan twee jongetjes afgebeeld, die aan een boek trekken. Twee meisjes staan er bij te kijken. De uitgever had een geruststellende mededeling onder dit plaatje gezet: 'Trekt maar jongens, 't kan ertegen'. Veel prentenboeken verschenen om de kinderen te leren tellen, het alfabet te leren, of fatsoensregels bij te brengen. Na 1850 verscheen ook echte ontspanningslectuur, zonder moraal. Het IJzersterke prentenboek is thematisch opgebouwd en ruim geïllustreerd. Het bevat lijsten met titels, uitgevers, kleurenlithografen en illustratoren. Helaas staat niet vermeld in welke openbare collecties of bibliotheken deze boeken te lezen zijn. De auteur hoopt dat zijn boek de eerste aanzet is tot de geschiedenis van het prentenboek in Nederland. John Landwehr SCHETSEN UIT NEGENTIENDE-EEUWSE KINDERBOEKEN 102/7 SEPTEMBER 1998

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Archievenblad | 1998 | | pagina 23