rn
H
s n
?c!
5 Cl
PI
H K
ja
U-Kli
Het IJZERSTERKE
PRENTENBOEK
cn
Kap. Poellplein 1 qq
5046 GV Tilburg
Tel. (013) 536 83 55
40
De Vrede van Munster:
de afsluiting van de Tachtigjarige Oorlog
S. Groenveld, T'is ghenoegh, oorlogsman
nen. De vrede van Munster: de afsluiting
van de Tachtigjarige Oorlog, sdu, Den Haag,
1997; ISBN 90-399-13633; 86p.
John Landwehr, Het ijzersterke prenten
boek. Schetsen uit negentiende-eeuwse
kinderhoeken. Nederlands Centrum voor Volkscultuur,
Utrecht 1997; ISBN 90-71840-34-4; 102 p.fl. 34,50.
41
zich de sociale basis van de studenten
gemeenschap tot de middenstrata van
de Nederlandse samenleving.
Anderszins trad verbreding van de re-
crutering op door de deelname van
vrouwen aan het hoger onderwijs.
Vanuit het perspectief van de onder-
wijsstatistiek werden de eerste stu
dentes als 'prehistorische pioniers'
beschouwd; pas vanaf het cursusjaar
1895/96, toen al van iedere vijftig
studenten er één vrouw was, werd in
de Statistieken Onderwijs het aantal
studentes systematisch bijgehouden.
Hun aantal steeg sinds 1895 geleide
lijk tot 1932/33, toen een lichte daling
inzette. Deze stijging van het aantal
studentes aan de universiteiten ging
gepaard met een even geleidelijke
daling van de instroom bij de hoge
scholen. Vrouwelijke studenten aan de
universiteiten vonden grotendeels een
plaats in de sterkst expanderende
faculteiten namelijk Wijsbegeerte en
Letteren en Wis- en Natuurkunde.
Werkende vrouwen met een acade
mische titel waren oververtegenwoor
digd in het onderwijs, in de chemische
nijverheid of als juristes in de handel.
De 'klassieke' universitaire beroepen
(predikant, jurist en in mindere mate
arts) waren niet voor hen weggelegd.
In dit korte bestek is een poging
gedaan de belangrijkste facetten van
dit werk over het voetlicht te brengen.
Hiermee is echter niet gezegd dat de
hier niet uitvoerig besproken delen van
deze studie minder belangwekkend
zouden zijn. Integendeel, voor degene
die van een degelijke kritiek op de
grondslagen van de onderwijs-
statistiek kan genieten bevat dit werk
enkele zeer belangwekkende hoofd
stukken. Evenzeer geldt dit voor de
sociaal-historicus die geïnteresseerd is
in vraagstukken rond sociale mobiliteit
of de beleidsfunctionaris die is geïnte
resseerd in de maakbaarheid van het
hoger onderwijs in het verleden. Mijns
inziens staat het vast dat bij (archief)-
instellingen die raakvlakken hebben
met de universiteits- of wetenschaps
geschiedenis, dan wel de geschiedenis
van het hoger onderwijs, deze studie
niet in de bibliotheek mag ontbreken.
Dirk Post
-archiefrestauratie/massaconservering
- behandeling van brandschade
- kunstvoorwerpen-restauratie
- vacuüm-vriesdrogen
- textielconservering
Op onze speciale textielafdeling worden vaandels,
paramenten en andere textiele objecten vakkundig
geconserveerd.
i-t
h—
SIGNALEMENTEN
S. Groenveld
Annabelle Meddens-van Borselen
Dit jaar wordt in ons land en in tal van andere Europese
landen de Vrede van Munster en de Vrede van Westfalen,
herdacht. In dertien korte hoofdstukken schetst Groenveld
de voorgeschiedenis en de gevolgen van de Vrede voor
Nederland. De Republiek kreeg haar formele erkenning als
onafhankelijke staat. Gebeurtenissen, structuren, en ont
wikkelingen rond 1648 staan in deze publicatie centraal. De
nadruk ligt op de periode 1621-1648. Naast aandacht voor
de Oranje's, de adellijke en stedelijke elite besteedt de auteur
aandacht aan de oorlogservaringen van de 'gewone man'.
Hoofdstukken over de vredesonderhandelingen en de feesten
sluiten het boekje af.
Rond 1800 kwam een nieuw genre kinderboek op de markt:
het prentenboek. John Landwehr stelde een bloemlezing
samen van prentenboeken vanaf die tijd. De titel ontleende
hij aan een kinderboek uit 1869; van dit IJzersterke prenten
boek is slechts één exemplaar bewaard in een openbare
collectie, namelijk in de Koninklijke Bibliotheek in Den
Haag. Op de omslag staan twee jongetjes afgebeeld, die aan
een boek trekken. Twee meisjes staan er bij te kijken. De
uitgever had een geruststellende mededeling onder dit
plaatje gezet: 'Trekt maar jongens, 't kan ertegen'. Veel
prentenboeken verschenen om de kinderen te leren tellen,
het alfabet te leren, of fatsoensregels bij te brengen. Na
1850 verscheen ook echte ontspanningslectuur, zonder
moraal. Het IJzersterke prentenboek is thematisch opgebouwd
en ruim geïllustreerd. Het bevat lijsten met titels, uitgevers,
kleurenlithografen en illustratoren. Helaas staat niet vermeld
in welke openbare collecties of bibliotheken deze boeken te
lezen zijn. De auteur hoopt dat zijn boek de eerste aanzet is
tot de geschiedenis van het prentenboek in Nederland.
John Landwehr
SCHETSEN UIT NEGENTIENDE-EEUWSE
KINDERBOEKEN
102/7 SEPTEMBER 1998