zijn verschillende stadia op
weg naar gelukzaligheid'
Door Richard Hermans
Voor de één bleek access het recht op
vrije informatie te zijn, voor de ander
het beschikbaar zijn van een gebouw
en voor de derde een catalogus
19
Zijn ruime werkvertrek ligt bezaaid met stapels notities, tijdschriften uit Zuid-Amerika, Canada, Austra
lië, faxen uit landen waar ik als jongetje al van droomde. Aan de muur in een schijnbare willekeur sfeer
volle schilderijen, een 19de-eeuws riviergezicht, moderne grijze vlakken en oude kaarten van Dordrecht.
Mooie sculpturen en een Canadees vlaggetje. En daar tussenin zit hij, Joan van Albada. Bruisend van
energie, nu en dan de ogen gericht op het oneindige. Hoe spreek je eigenlijk een filosoof, een visionair
bevlogen theoreticus of gewoon een praktische jongen uit Groningen aan? In ieder geval zal hij de komen
de jaren vanuit Parijs de spin in het web zijn van de I.C.A. want per 1 oktober aanstaande is hij secretaris
generaal van the International Council on Archives, belangrijkste internationale ambtelijke functie.
Joan van Albada, kersvers secretaris-generaal van de l.C.A.
Status van 'Mr. I.C.A.'
In de loop van ons gesprek zou hij
gelukkig deze voorzichtige houding
wel wat laten varen, maar een derge
lijk belangrijke internationale functie
brengt blijkbaar ook tactische vaar
digheden en een zekere mate van
politieke voelsprieten met zich mee.
"Toen ik hoorde dat Charles Kecske-
méti, de huidige secretaris-generaal,
zou stoppen heb ik met mijn vrouw
Marjan natuurlijk uitvoerig gesproken
of ik zou solliciteren naar deze functie.
Het betekent nogal wat voor ons
privé-leven. We zullen ons huis in
Noord-Brabant moeten verruilen voor
een onderkomen in Parijs en veel van
ons sociale leven hier moeten achterlat
en. Voor mij persoonlijk is het van
groot belang dat ik een goed contact
houd met het thuisfront. Het werk als
secretaris-generaal brengt nogal wat
status met zich mee en de machtsposi
tie is groot. Daarom is het van belang
een goede feedback te houden en
regelmatig spiegels voorgehouden te
krijgen."
Velen zullen je beschouwen als 'mister
I.C.A.' Boezemt dat je angst in, die status
"Nee. Kwaliteit is veel belangrijker
In tegenstelling tot zijn gewoonte be
gint Van Albada ons gesprek voorzich
tig.
te leggen. Het lijkt me van belang
eerst eens goed te luisteren naar wat er
leeft binnen de top van de I.C.A.
Joan van Albada; na Parijs de ogen gericht op het oneindige
"Over de huidige koers van de I.C.A.
en de rol van de secretaris-generaal
kan ik niet te veel zeggen. Het is niet
mijn gewoonte om direct statements af
alvorens daar een uitgesproken mening
over te hebben. Ik ben nogal 'low
profile' weet je, en in de coulissen van
het theater voel ik me het best."
dan status. Kwaliteit en affiniteit zijn
voor mij sleutelbegrippen. Daarop
toets je ook anderen."
Wat hem te wachten staat
Hoe zie je je toekomstige functie eigenlijk
"Ik ben vóór alles een dienaar. De
taken van de secretaris-generaal en het
secretariaat van de I.C.A. zijn initië
rend en ondersteunend van aard op
alle vakinhoudelijke werkterreinen.
Dit kun je zo breed invullen als je zelf
wilt. Natuurlijk zijn er beperkingen
die vooral te maken hebben met de
omvang van het kantoor. Er werken
naast mijzelf nog een deputy-secretary
general, een executive assistant, een
programme-director en twee secreta
resses. En natuurlijk vormt geld een
beperking. Het beschikbare budget is
lang niet voldoende om alles wat je
wilt ook te kunnen realiseren. Fundrai-
sing is dan ook van groot belang. Een
ander probleem is natuurlijk het feit
dat we altijd afhankelijk blijven van de
beschikbaarheid van goede mensen.
Veelal zijn dit archivarissen die al
overbezet zijn en in de schaarse vrije
tijd die hen rest voor het belang van de
internationale archiefwereld bezig
zijn."
En dan gaat Joan van Albada er eens
goed voor zitten.
"Inmiddels zijn 160 landen lid van de
I.C.A.bijna net zoveel als de FIFA!
Het beleid van de afgelopen jaren was
gericht op een 'global network' een
wereldwijde dekking. Dit is zeer
succesvol gebleken. En er worden
geweldige producten gemaakt. Helaas
blijven die, ook in ons land, vrijwel
onbekend.
Ik denk dat het van belang is dat we
ons vooral gaan richten op het ontwik
kelen van producten waar primair
behoefte aan is. De problematiek in
Afrika is heel anders dan in West-
Europa of in Australië. Alleen het taal
probleem al is gigantisch.
Ik zat eens met drie collega's ergens in
Tashkent tijdens de koffie te praten
over 'access', het Engelse woord voor
toegang. Op een bepaald moment kon
ik de discussie niet meer volgen.
'Waar hebben we het eigenlijk over?'
vroeg ik. Voor de één bleek access het
recht op vrije informatie te zijn, voor
de ander het beschikbaar zijn van een
gebouw en voor de derde een catalo
gus. Zolang we wereldwijd niet weten
vanuit welke achtergrond we spreken
hoeven we er ons niet over te verbazen
dat er misverstanden ontstaan, of zelfs
arrogantie.
Ik zou graag willen dat we een con
ceptueel kader ontwikkelen dat per
land aangeeft hoe men over centrale
theoretische issues denkt. Als het
begrip 'eigendom' in China onbekend
is, dan is het logisch dat het begrip
'principle of providence' er een andere
evolutie heeft doorgemaakt dan in
bijvoorbeeld Nederland. En de theo
retische basis in Brazilië verschilt weer
van die in Nigeria."
Haast achteloos neemt Van Albada
gedurende zijn monoloog diverse faxen
in ontvangst, die met regelmaat door
één van zijn Dordtse medewerkers
worden binnengebracht.
Internationale 'heritage-kluis'
"Ach", vervolgt hij, "er zijn verschil
lende stadia op weg naar gelukzalig
heid. Er zijn dus ook verschillende
stadia van ontwikkeling. De kunst is
om trapsgewijs normen te ontwikkelen
die toepasbaar zijn op de feitelijke
situatie in elk land apart. Zo is het
opzetten van micro-verfilmingsprojec-
ten in sommige ontwikkelingslanden
van groot belang gezien de klimatolo
gisch omstandigheden die vaak zo
desastreus zijn voor papier. Maar dan
moet je ook zorgen dat de moeder
exemplaren van deze films permanent
worden bewaard in goede klimatolo
gisch ingerichte ruimten. Dat brengt
enorme kosten met zich mee. Mis
schien zouden we in staat zijn om deze
films op een centrale plaats ergens in
de wereld te bewaren. Een soort'
internationale 'heritage-kluis'. Hoewel
politiek-emotioneel gevoelig, een
mooie oplossing voor een wezenlijk
probleem. En stel je eens voor dat we
wereldwijd in staat zouden zijn om alle
relevante archiefinformatie via Internet
te communiceren en te beheren?
Bedrijfseconomische aspecten moeten
van groot belang zijn, bij het al of niet
honoreren van bepaalde projecten."
Talent in Nederland
Naast Erik Ketelaar als voorzitter van 'the
Programme M.anagement Commission' en
Yvonne Bos-Rops als vertegenwoordiger in
het hoofdbestuur van 'the Professional
Associations of Archivists' krijgt Nederland
met jou nu wederom een belangrijke
internationale zetel. Hoe verhoudt zich dat
tot andere landen?
"De functie van secretaris-generaal
moet je los zien van nationaliteit. In
feite ben ik vanaf 1 oktober een non
nationaliteit. Ik, dat hoop ik althans,
ben voorgedragen vanwege mijn
inhoudelijke kwaliteiten en niet omdat
ik Nederlander ben. Maar het is
natuurlijk voor ons land wel belang
rijk. We krijgen hierdoor de kans iets
extra's in te brengen, maar ook om te
leren. In Nederland loopt een aantal
getalenteerde mensen rond. Daar wil
ik graag een beroep op kunnen doen."
'Je hebt je ook in de afgelopen jaren
ingespannen voor Janus, het publicatieor
gaan van de I.C.A.Blijf je dit doen?'
"Tot het jaar 2000 zeker. Als Director
of Communications, zoals mijn huidige
functie bij de I.C.A. heet, ben ik ook
102/7 SEPTEMBER 1998
