H
Z
s n
5 cl
H X
l? •Kt I
Kap. Poellplein 1 (JQ
5046 GV Tilburg
Tel. (013) 536 83 55
Marcel Westhoff, Levensgangen. Biografische data over 30
cineasten. SFW-werkuitgave no. 9, 82 blz. fl. 17,50
F.C. de Kok, Een democraat op de radio. De bewaarde
stem van Willem Drees sr. Geluidregistraties uit de pe
riode 1939-1938. Stichting Film en Wetenschap (thans NAA Amsterdam);
ISBN 90-70224-18-6, 128 bh. fl. 25,=
63
Zoals gezegd gaat achter dit schitte
rende boek ook een groot drama
schuil. Bij driekwart van de films staat
namelijk vermeld "the film is missing
En al zijn de ogen van het NFM dan
met name gericht op de buitenlandse
collega's, laten we hopen dat dit schit
terende boek ook velen in de Neder
landse archiefwereld zal aansporen ook
hun regio nog eens aan een nader
onderzoek te onderwerpen.
Tot slot zouden lokale en regionale
archiefdiensten er goed aan doen het
voorbeeld van hun Amsterdamse
collega's (GAA en NFM) te volgen.
Als je weet wat er in het verleden aan
filmmateriaal geproduceerd is, kun je
een veel gerichter acquisitie- en
selectiebeleid ontwikkelen. Bovendien
zal het veel eenvoudiger zijn om op het
moment dat er oud filmmateriaal
opduikt vast te stellen welk historische
belang ermee gemoeid is. Uiteraard
zijn daarmee niet alle problemen
opgelost. Een belangrijk deel van de
lokale filmproductie, met name dat
deel dat als hobby tot stand is ge
komen (zeg globaal de amateurfilms),
zal niet op basis van archiefstukken en
andere documentatie te traceren zijn.
Op onze speciale textielafdeling worden vaandels,
paramenten en andere textiele objecten vakkundig
geconserveerd.
taires e.d. Ook speelfilms horen in dit
rijtje thuis. In dit verband verwijs ik
graag naar de volgende films uit de
filmografie: De oorlog in Transvaal
(1899), De gevolgen van een Hel
Uit de film 'De cabaret-prinses' van the Dutch
Filmco. Theo Frnekel, 1925, met Emmy Arbons in
de hoofdrol foto uit: 'Of Joy an Sorrow')
mondsche huisbaas (1906), De nieuwe
verordening (1912), De geheime club
(1913), Oorlog en Vrede (1914/1916/
1918) en Zeemansvrouwen (1930).
- archiefrestauratie/massaconservering
- behandeling van brandschade
- kunstvoorwerpen-restauratie
- vacuüm-vriesdrogen
- textielconservering
Doorgaans kunnen ze pas aan een
filmografie worden toegevoegd als hun
feitelijk bestaan al is aangetoond.
Faat dit echter geen belemmering zijn
voor de archiefdiensten. Er blijft nog
voldoende relevant materiaal over om
de eerste editie van de lokale of
regionale filmografie mee te vullen.
Frank van der Maden
Brabants Film Archief
Gelet op de films, zowel naar hoeveel
heid als kwaliteit, die Nederlandse
filmgeschiedenis in de periode 1896 - 1930
heeft geproduceerd, is het begrijpelijk dat
de aanduiding 'stomme film' weerstanden
oproept. Om deze term echter te vervan
gen, aanvankelijk door 'zwijgende film'
(vertaling van het Engelse 'silent movie') en
recentelijk door het Vlaamse 'stille film'
(hoe poëtisch ook), gaat mij te ver. De
negatieve betekenis van het woord 'stom'
krijgt er teveel nadruk door en de oor
spronkelijke betekenis ervan wordt er door
miskend. Voor diegene die dit parten
speelt, heb ik de volgende suggestie: denk
bij het uitspreken van 'stomme film' aan
het in Italië gangbare 'cinema muto'. U
zult zien dat de weerstand in korte tijd zal
verdwijnen.
h—
SIGNALEMENTEN
Tot nu toe is nog weinig onderzoek
gedaan naar Nederlandse cineasten. Over
bekende Nederlandse filmers als Joris
Ivens, Bert Haanstra, Herman van der
Horst en Johan van der Keuken is wel het
een en ander geschreven. In Levensgangen
zijn gegevens gepubliceerd over dertig
minder bekende filmmakers, wier carrière
vóór 1940 was begonnen en rond 1995
afgesloten.
In dit overzicht zijn onder andere ge
gevens over Jo de Haas (1902-1963),
Emiel van Moerkerken (1916-1995),
Otto van Neijenhof (1898-1977) opge
nomen. De filmmakers staan in alfabe
tische volgorde vermeld. Van alle
cineasten staan eerst de biografische
gegevens (naam, geboorte- en overlij- Cineast Jo de Haas (1902-1963) in actie. Hier filmt hij een socialistische demonstratie te Gent voor zijn
densdatum, ouders, echtgenote en kin- film Vooruit in 1933(foto privé-collectie Bert Hogenkamp)
deren) en de zakelijke gegevens (infor
matie over eigen bedrijfjes) genoemd. Hierna volgt een filmografie (lijst van geproduceerde films) een bibliografie (lijst met
publicaties van de filmmaker) en een literatuurlijst (publicaties over de cineast en zijn werk). Onder het kopje archivalia staat
vermeld waar de films aanwezig zijn. Voor de samenstelling van dit overzicht heeft de schrijver onderzoek gedaan in de
archieven van het bevolkingsregister, Kamers van Koophandel, filmkeuring (ARA Den Haag), de bestanden van het Neder
lands Filmmuseum, de SFW en de Rijksvoorlichtingsdienst. Levensgangen is bedoeld als naslagwerk en als een aanzet voor een
biografisch woordenboek van de Nederlandse film.
Annabelle Meddens-van Borselen
Geluidsbanden worden als historische
bron nog niet veel voor onderzoek en
onderwijs gebruikt. Wellicht komt dit
omdat onderzoekers niet van het
bestaan ervan op de hoogte zijn. Van
de Nederlandse staatsman en politicus
Willem Drees sr. (1886-1988) zijn op
het Nederlands Audiovisueel Archief
te Amsterdam (NAA) geluidsbanden
met radiotoespraken en interviews
raadpleegbaar. Een democraat op de radio
biedt een overzicht van 96 geluids
banden van Drees. Hier zijn alleen die
opnamen geselecteerd, die tijdens zijn
werkzame leven als politicus en
bestuurder gemaakt zijn. Na zijn
aftreden in 1958 als Minister-President
heeft Drees nog vele vraaggesprekken
waarin hij terugblikt laten registreren.
Deze zijn niet in dit overzicht opge
nomen. Voor de beschrijving van de
banden is een vast kader bedacht.
Naast onder andere de datum van
opname, datum van uitzending en
duur van de registratie, is uitgebreide
informatie te vinden over de gelegen
heid waarbij de registratie heeft
plaatsgevonden en het onderwerp
Willem Drees (1886-1988), minister van Sociale
Zaken in 1946, Minister-President 1948-1958)
102/6 Augustus 1998
