Wij doen gewoon alles
Ons werkterrein:
S -G RAVEN HAGE
Bedrijfs-archiefservice
Joustra
- inventarisatie, bewerking herstructurering
- selectie, opschoning vernietiging
- advisering, detachering vervanging
- organisatie-onderzoek, interim-management begeleiden
van projecten
- bemiddeling bij automatisering, externe opslag
historisch onderzoek
- werving selectie nieuwe medewerkers
- bedrijfs- en ondernemingsarchieven
- overheids-archieven
- dynamische, semi-statische statische archieven
- centrale afdelingsarchieven
- beleids - uitvoeringsarchieven
- personeelsarchieven
- kaarten, foto's en tekeningen
Soms werkt een beeld onthullender
dan woorden. Dat zegt echter ook wat
over de kijker. Zo bleek de in beeld
gebrachte naïviteit van mevrouw X
door de kijkers op twee manieren erva
ren te zijn: sommigen vonden deze
ontroerend anderen ergerden zich er
aan. Een beeld is nooit objectief, maar
wordt altijd geïnterpreteerd.
evenveel vrouwen in Duitsland als in
Nederland op te zoeken. Dat waren er
natuurlijk meer dan die vijf. Deze
voorgesprekken deden we samen en
zonder camera. De meeste vrouwen
kende ik al uit mijn interviews voor
mijn boek, maar anderen hadden
dan drie zinnen concentreren en dat
soort dingen. Dat was vooral jammer
als zij inhoudelijk juist een prachtig
verhaal hadden. Bij een van de vrou
wen waren Cherry en ik het niet direct
eens. Ik vond haar humor heel treffend
en droog, maar Cherry vond
haar assimilatie in Nederland en haar
oorspronkelijke Duitse nationaliteit.
Zij spreidde daarin een soort politieke
naïviteit ten toon die ook oprecht
bleek te zijn. Vooral door haar heel
close up te filmen voegde het beeld
veel toe aan haar woorden."
Thema en ritme
Duitse dienstmeisjes in Nederland: soms zeer geassimileerd
daaraan alleen met een vragenlijst
meegewerkt. Die zag ik ook voor 't
eerst. In eerste instantie kozen we ze
uit vanwege de inhoud van hun
verhalen. Bij de voorgesprekken klikte
het soms meteen, bijvoorbeeld door
het beeldend vermogen waarmee
iemand vertelde, het goede geheugen,
geëmotioneerdheid en oprechtheid.
Een van de deelneemsters was zo
prachtig getekend in haar ouderdom
en constrasteerde daardoor heel mooi
met haar jeugdfoto's. Maar soms liep
het op niets uit. Een paar dames waren
in die tussentijd mentaal sterk achter
uit gegaan en vertelden veel te warrig
of te gespreid, konden zich niet langer
dat haar 'dubbele bodems' niet in een
documentaire zouden werken."
Hadden jullie buiten deze keuze op
persoonlijke kenmerken ook nog andere
criteria?
"We vonden dat het hele politieke
scala in de film moest komen, van
vrouwen die zich verzet hadden tegen
het nationaal-socialisme tot vrouwen
die zich geïdentificeerd hadden met de
Duitse bezetter. Vooral die laatsten
waren moeilijk te vinden. Een van de
vrouwen, zeg mevrouw X, liet duide
lijk merken dat er bij haar destijds
sprake was van spanning tussen haar
Nederlandschap en haar Duitszijn,
Wat zijn de overeenkomsten en verschillen
tussen het boek en de film? Wat voegt een
film bijvoorbeeld toe waar een boek alleen
maar kan omschrijven?
"Om te beginnen hebben het boek en
de film een overeenkomstig thema en
eenzelfde sfeer, namelijk melancholie
of op z'n Duits, Sehnsucht. Bij dat ge
geven zoek je beelden en een ritme.
Het beeld en het ritme van een trein
die langzaam maar onverbiddelijk zijn
loop krijgt bijvoorbeeld, of het beeld
van dat grensstation 'in the middle of
nowhere'. Na de montage was de film
niet ingrijpend anders dan het ritme
en de rust die Cherry tijdens de opna
men creëert. Ik was ook bij de eind
montage aanwezig en was direct en
thousiast over het resultaat. In die fase
werden ook de archiefbeelden inge
voegd waarbij je moet beslissen welke
beelden de meeste zeggingskracht
hebben. Zo verving Cherry bijvoor
beeld bepaalde nu algemeen bekende
beelden van marcherende soldaten
door iets anders omdat het te clichee-
matig werd. Algemene beelden
brachten ook al snel een stijlbreuk
teweeg; we wilden de intimiteit en de
banaliteit van de reële wereld daarom
heen zo dicht mogelijk bij elkaar hou
den. Vandaar dat we vooral gekozen
hebben voor foto's uit persoonlijk bezit
en bij een goede belichting of
schaduwwerking heeft dat toch een
heel levendig effect."
Waar haalde je je algemene beeldmateriaal
en de muziek vandaan?
"Het NS Spoorwegmuseum had veel
mooi bewegend materiaal en in het
Gemeentearchief van Rotterdam
Ook k;m ten recnlilt!mt. die «cvnariijk wordt geacht
voor de openbare orde. veiligheid, gezondheid of zedelijk
heid, of die zich mei gedraagt naar de bepalingen, vast
gesteld bij of krachten» het Vreemdelingenreglement, een»
bepaalde verblijfplaats gemeente, kamp. vluchtoord of
quarantaine station) worden aangewezen.
Geuit»! voor eert rek uit Seder!and door het hoofd
politie der gemeente: -
Datum
Identiteitskaart aan de grens ingenomen, en onverwijld
opgezonden aan den Inspecteur der Kon. Marechaussee
te.'s-Ciravenhagc, Afd. Vreemdelingendienst. Van Imhoff-
plein N®. 12, door
Naam
IWkW»
Plaats
Datum
ming nodig om die te gebruiken en ze
moesten zo gefilmd worden dat de
namen onleesbaar bleven, dus heel snel
achter elkaar. Dat gaf ook weer een
levendig beeld van de hoeveelheid van
KONINKRIJK
63LI
IDENTIT
Voornamen
zich heeft aangemeld bij
hei Hoofd van Politic der gc-
Het Hoofd van Politie, voornoemd.
Op last
wDeghspsetsur van Politie
an dm hottdtr ia t, ï%/p'
u-oorJightid ran Art Hoofd
on Politie, of run dm door
dtztu aaugrxezm am Ut naar
geitelJ:
VklMJ>EU!<
Enorme hoeveelheid identiteitskaarten in het Rotterdams getneentearchief
die kaarten en dus van het enorme
vonden we bijvoorbeeld in het archief
van de Vreemdelingenpolitie heel veel
registratiekaarten van die dienstmeis
jes. We hadden trouwens wel toestem
aantal meisjes dat naar Nederland was
gekomen. Bij sommige werkgevers
families waren nog filmpjes aanwezig
waar ook de dienstmeisjes op stonden.
Dat kwam natuurlijk heel sporadisch
voor, dienstpersoneel op familiefilm
pjes en foto's. Helaas was zo'n frag
ment dan vaak zo kort dat je er weinig
mee aan kon. Beelden uit Duitsland
losten we op met foto's van de vrou
wen zelf.
De muziekkeuze -Bartok onder andere
- is door Cherry bepaald, hij weet daar
veel van. Ook voor sfeermuziek uit die
tijd heeft Cherry gewoon een cd van
hemzelf gebruikt waar muziek uit de
periode vlak voor en tijdens de Tweede
Wereldoorlog op staat. Het zijn liede
ren gezongen door de 'Comedian
Harmonists'.
Het proces van woord naar beeld was
een kwestie van vertrouwen. Op basis
van eerdere documentaires ging ik er
van uit dat Cherr-y Duyns het net zo
integer zou doen als ikzelf gedaan had.
De 'speelsters' in zijn film gaan toch
maar 'met de billen bloot', maar ze
waren in goede handen."
dr. Barbara Henkes is historica en
publiceert op het gebied van vrouwenstudies
oral history en geschiedenis van de twintig
ste eemv.
Jagerlaan 1a
3701 XG Zeist
Tel.: 030-693 32 41
GSM: 06 - 53 38 65 32
Bedrijfs-archiefservice Joustra werkt in geheel Nederland en opereert vanuit zowel Zeist als
Groningen. Wij bieden opdrachtgevers een ruime keuze uit contractmogelijkheden en hanteren
variabele tarieven. Discretie en flexibiliteit gaan bij ons hand in hand.
