Cinema Br
Een speurtocht naar Brabants filmmateriaal
Door Frank van der Maden*)
Uitgaande van de gedachte zien doet laten zien vertoont het Brabants Film Archief
(BFA) sinds 1 september vorig jaar in het programma Cinema Brabantia van Brabant
TV wekelijks een aantal historische Brabantse filmfragmenten. Het BFA wil hiermee
onder de aandacht komen van de bezitters van nog onbekend Brabants filmmateriaal.
Dit in de verwachting dat het zien van andermans oude films een aansporing is om
ook het eigen filmbezit bij het BFA te melden. Simpel, doch effectief, zoals één seizoen
Cinema Brabantia ondertussen bewezen heeft.
In het najaar van 1996 werd met een drie dagen de bijna vanzelfsprekende naam 'Cinema Bra-
durende manifestatie in het Provinciehuis te 's- bantia'. Deels begeleid door live-pianomuziek,
Hertogenbosch het 200-jarig bestaan van de pro- deels met explicatie wisselden zes programma 's
vincie Noord-Brabant herdacht. Tijdens deze 'Drie met historisch filmmateriaal elkaar af. Eén van de
Historische Dagen'vond ook het eerste openbare films vertoonde de kinderoptocht die in het ka
der van de missiefeesten op 27 juni 1922
te 's-Hertogenbosch had plaatsgevonden,
een andere de 'Lustwarande in het hart
van Brabant' (Heeswijk, eind jaren der
tig en veertig) en 'Het land van ernst en
leut' (West-Brabant, 1953). Cinema Bra
bantia werd een groot succes: in 3 da
gen trok het een kleine 2000 bezoekers.
Toen een halfjaar later Omroep Brabant
van de politiek het groene licht kreeg om
met publieke regionale televisie te star
ten, lag het voor de hand de hergebruiks-
mogelijkheden van historisch filmmate
riaal langs deze weg nader te onderzoe
ken. Per slot van rekening waren er nog
enkele honderdduizenden inwoners van
Het filmbusje waarmee Adoifi in de beginjaren van de Filmactie (1950- Brabant die niet hadden deelgenomen aan de Drie
1970) door Nederland en België trok (foto: Brabants Film Archief) Historische Dagen en die nOg niet hadden gehoo-
rd van het Brabants Film Archief en zijn streven
optreden sinds de overgang van zelfstandige stich- om zoveel mogelijk oud filmmateriaal op het
ting naar de Brabant-Collectie van de Katholieke spoor te komen en op te nemen in de centrale
Universiteit Brabant te Tilburg van het Brabants databank van het BFA.
Film Archief plaats. De gesprekken tussen Brabant TV en het Brabants
Film Archief verliepen voorspoedig en leidden al
snel tot resultaat. Het Brabants Film Archief zou
Groot succes de inhoudelijke voorbereiding voor zijn rekening
nemen, Brabant TV de technische en organisatori-
Voor die gelegenheid was een van de zalen van sche. Tevens zou het BFA viewingkopieën ontvan-
het Provinciehuis omgedoopt tot bioscoop met gen van het geleverde materiaal en zou er tot slot
van iedere uitzending een oproep worden gedaan
om de kijkers aan te sporen om hun filmmate
riaal te melden bij het Brabants Film Archief.
Woensdag filmdag
Zo ging met ingang van 1 september 1997 het tv-
programma Cinema Brabantia van start. Iedere
woensdag konden de inwoners van Brabant voor-
Tot slot van iedere uitzending
zou een oproep worden
gedaan om de kijkers aan te
sporen hun filmmateriaal aan
te melden bij het Brabants
Film Archief
taan een nieuwe aflevering zien, die op de dag
erna zou worden herhaald. Doorgaans bestond
een aflevering, die ongeveer 20 minuten duurde,
uit 2 items: een dorpsfilm uit de Adolfs-Collectie,
genoemd naar de Enschedese zakenman J. Adolfs.
Deze maakte in de periode 1950-1970 enkele
duizenden dorpsfilms in Nederland en het Bel
gische en Duitse grensgebied. Daar hoorden ook
meer dan 150 Brabantse stadjes en dorpen bij.
Hiervan kwamen er in het afgelopen televisie-sei
zoen ongeveer 35 aan bod, waaronder Ravenstein,
Geertruidenberg, Hoogerheide en Budel-Schoot.
Als tweede item werd de Vondst van de Week
vertoond. Deze aanduiding was bedoeld om aan
te geven dat er op het terrein van oud filmmate
riaal nog heel wat te vinden was. Bovendien bood
het de mogelijkheid een scala aan onderwerpen
en gebeurtenissen de revue te laten passeren. Zo
waren er filmfragmenten te zien van schietwed
strijden van de Bijzonder Vrijwillige Landstorm in
West-Brabant eind jaren dertig, van een Neder
landse coöperatie in Zuid-Amerika begin jaren vijf-
tig en van de heropening van zuivelfabriek Sint Isido-
ris in Udenhout begin jaren zestig. Enkele afleveringen
waren geheel gewijd aan een bepaald onderwerp. Dat
betrof de afleveringen die voorafgingen aan de
herdenking van de watersnoodramp van 1953 (eind
januari) en aan de bevrijding (eind april). In deze laat
ste waren onder andere beelden te zien van de
klokkenroof in 1943 te Waalwijk. De films waren bijna
allemaal zonder geluid en werden van tekst en uitleg
voorzien door studiogasten. Het programma werd ge
presenteerd door André van Dongen, in Brabant een
vertrouwd stemgeluid vanwege zijn veelvuldig op
treden op Omroep Brabant.
Onlangs is aflevering 38 van Cinema Brabantia
uitgezonden. Het was de laatste van het afgelo
pen televisie-seizoen. Gedurende die 38 afleve
ringen zijn er fragmenten te zien geweest van meer
dan 80 films die allen direct of indirect verband
hielden met het verleden van Brabant. Alles bij
elkaar kwamen er naar aanleiding van de uitzen
dingen ongeveer 200 reacties binnen bij het Bra
bants Film Archief. Ongeveer een derde hiervan
betrof filmmateriaal waarvan tot nu toe niets of
nauwelijks iets bekend was. Voor het eerste £2
seizoen een prachtig resultaat.
22
23
Adolfs (L) en zijn cameraman aan hel werk op een onbekende locatie (foto:
Brabants Film Archief)
Meer dan 150 Brabantse stadjes en dorpjes in de Adolfs Collectie (foto:
Brabants Film Archief)
Coördinator Brabants Film Archief
102/6 Augustus 1998
