Digitalisering
Content
over de
inhoud?
Werk
in
lithografie
archief
Door Luud de Brouwer
en Ronald Peeters
In ons enthousiasme kwamen we in eerste instan
tie dan ook niet verder dan het digitaliseren van
folders en ander reeds gepubliceerd materiaal.
Een benadering die je op veel plaatsen tegenkomt
en die onrecht doet aan het medium
van elk denkbaar origineel
8
onderzoek hecht sluit ik niet uit dat de provincie dergelijke
subsidie ook zal geven, mocht de rijksdienst er tegen die tijd
al niet zelf over beschikken.
Het kan ook anders
Ik zou graag argumenten vernemen op grond waarvan de
provincie verplicht zou zijn méér, of gerechtigd om minder
over te brengen dan wat hier is betoogd. Dat het inderdaad
anders kan blijkt uit een rapport van Donald Waters en
John Garrett uit 19967. Ik citeer: "Aan het eind van de jaren
60 ondernam het New York State Department of Commerce
en de Cornell University het Land Use and Natural Resour
ces Inventory Project (LUNR). Dit project resulteerde in een
computerkaart van de staat New York, die de vormen van
het grondgebruik weergaf en natuurlijke hulpbronnen
aangaf. Het leverde een primitief geografisch informatiesys
teem door een matrix die men met een codering van elk
element naar zijn voornaamste kenmerk over luchtfoto's van
de gehele staat kon leggen. De gegevens werden gebruikt
voor verscheidene samenvattende studies van vormen van
grondgebruik die informatie gaven voor stadsplanning,
economische ontwikkeling en milieupolitiek. In het midden
van de jaren tachtig verwierven de New York State Archives
kopieën van de banden met gegevens van de LUNR-inven-
tarisatie met de oorspronkelijke luchtfoto's en enkele
duizenden transparante kaarten op polyester. Medewerkers
van de State Archives hebben geprobeerd de banden te
conserveren, maar de problemen bleken onoverkomelijk.
Voor het LUNR-project was speciale software ontwikkeld
om de data weer te geven en te analyseren; deze program
matuur was echter niet met de data opgeslagen. Maar zelfs
als deze wel bewaard was gebleven, dan ontbraken de hard
ware en het besturingssysteem, benodigd om de software te
laten draaien. Bijgevolg moeten onderzoekers, die de veran
deringen in de vormen van bodemgebruik willen bestuderen
de gegevens opnieuw digitaliseren vanaf de papieren kaarten
en transparanten in de State Archives, of de data opnieuw
invoeren vanaf uitdraaien van het Department of Manu
script University Archives van de Cornell University."
Zo kan het natuurlijk ook. Het lijkt mij echter in strijd met
onze archiefwetgeving om de onderzoeker het archief te
laten reconstrueren.
1 De collega's bij het GIS-beheer in Drenthe en Noonl-Brabant zijn mij
behtdpzaam geweest bij het selecteren van de afbeeldingen. Ook overigens heb
ik vele nuttige adviezen van hen kunnen verwerken. Hiervoor dank ik hen
van harte. Eveneens is dank verschuldig aan de Topografische Dienst te
Emmen voor de toestemming om het kaartmateriaal van de Dienst als basis
voor de afbeeldingen te kunnen gebruiken.
2 Ruimtelijke informatievoorziening bij de provincie Groningen,
Einclnotitie werkgroep GIS (Groningen 1997), pagina 9.
3 Provincie Drenthe, Stinfo, GIS-jaarwerkplan 1996 Beleid, projecten en
planning, (Assen) 1996.
4 Wanneer gemeenten deelnemen aan een streekarchiefdienst, die als
zelfstandige rechtspersoon op kan treden, kan men overigens overeenkomstige
complicaties bij overbrenging venvachten. Bij overbrenging binnen één
gemeentelijk apparaat verandert er niets aan de eigendomssituatie, al kan
het feit dat er een pc voor het publiek beschikbaar komt consequenties hebben
voor de licenties en de prijs die ervoor betaald moet worden.
3 De oorsprong van dit coördinatiestelsel (snijpunt van de x- en de y-as) is
zo gekozen, dat het eerste en het tweede getal van de coördinaten van een
bepaald punt nooit met elkaar verward kunnen worden: het eerste getal is
altijd lager dan het tweede, en bovendien zijn beide positief.
4 Uit de nieuwsbrief van het NHDA/NIW1, Historia en Informatica
jaargang 4 nr 4 blijkt dat ook de historische wetenschap bruikbaarheid van
het GIS al heeft ontdekt en inderdaad als historisch kaartmateriaal heeft
kunnen invoeren.
5 Ned. Stcrt. 14-6-1994 nr 10. Punt lal eist in principe van
gelijkluidende stukken alleen de bewaring verplicht van de exemplaren die
rechtskracht hebben, ook buiten het provinciaal apparaat. Onder Ibl zijn
vernietigbaar 1 jaar tia vaststelling van een samenvattend stuk: 'stukken
opgemaakt ten behoeve van de samenstelling van verslagen, adviezen,
rapporten, plannen en begrotingen, voor zover de gegevens daarin zijn
opgenomen, daarbij inbegrepen primair statistisch materiaal waarvan
hergebruik niet te verwachten is.Een nieuwe selectielijst is in voorbereiding,
maar het concept voorziet niet of nog niet in ivijzigingen op dit punt.
6 Preserving digital information, Report of the task force on archiving of
digital information, (z.pl.) 1996, pag. 3- Vertaling door auteur.
a I STtDRQ
PICTURA IMAGINIS
de hoefsmid 13 1851 PZ Heiloo
tel: 072-5320444 fax: 072-5320400
e-mail: pictura@xs4all.nl
http://www.xs4all.nl/~pictura
De website van het Gemeentearchief Tilburg*
r
J-
Archiefdiensten op de digitale snelweg, het prille begin is er. Een groeiend aantal archiefdiensten
in binnen- en buitenland presenteert zich inmiddels op Internet. Voor de instellingen is dat even wennen,
want waarmee gaat een archief de grote web-wereld in? Een etalage is te karig, een 'virtuele' bezoeker wil
wel wat meer te weten komen dan enkel de openingstijden. Informatie, daar draait het om.
Het is een open deur om te zeggen dat we de mogelijkheden
die dit medium in de toekomst kan bieden niet kunnen
overzien. Onbekendheid met het medium speelt echter ook
in de huidige fase menigeen parten en vormt nog steeds een
barrière om de eerste stap te zetten. Het levert toch alleen
maar extra werk op, om over de kosten nog maar te zwij
gen?
Waarom gaat een archiefdienst Internet op? Met Tilburg als
voorbeeld volgt hier het verhaal van een enthousiaste begin
neling over de manier waarop de website van het Gemeen
tearchief Tilburg tot stand kwam. De kosten van een web
site en alle technische aspecten blijven buiten beschouwing
omdat het Gemeentearchief Tilburg daar (tot nu toe) niets
mee van doen had.
Wat eraan vooraf ging
In 1996 ontstond binnen de Gemeente Tilburg het idee
Internet te gaan gebruiken als middel om in contact te
treden met de burgers van de stad en andere geïnteresseer
den. Het Gemeentearchief werd benaderd met de vraag of er
interesse bestond om een deel
van de site te gaan vullen. Die
interesse was er volop. Het
buiten, interessant genoeg zijn om eens virtueel te bezoeken.
Dat voorkomt heel wat nodeloos reizen. Bovendien is er een
groeiend aantal genealogen dat inmiddels het Internet heeft
ontdekt als medium om gegevens uit te wisselen door
middel van het plaatsen van genealogieën, stamreeksen en
wat dies meer zij op homepages. Met name in de Verenigde
Staten en Australië bestaat er een grote groep mensen die
zich hiermee bezighoudt. Kortom, er was genoeg aanleiding
om de stap te zetten via de digitale snelweg een nieuwe, in
potentie grote bron van bezoekers aan te boren.
De inhoud: gedigitaliseerde folders
De stap van het Gemeentearchief betekende dat wij een deel
van de gemeentelijke website inhoud moesten gaan geven.
Het bleek niet zo eenvoudig op korte termijn een visie te
ontwikkelen over de functie en inhoud van een website. Men
moet daarbij bedenken dat we op dat moment nog niet eens
zelf, vanuit onze werkplek, kennis konden maken met dit
nieuwe medium. Wat we ervan wisten was voor een groot
deel 'van horen zeggen'. Met die bescheiden kennis als
sloot mooi aan bij onze
veranderende visie op de
dienstverlenende taak van het
Gemeentearchief. Met het
Internet breng je informatie
buiten de studiezaal, waardoor
onderzoekers niet langer meer
verplicht zijn een (fysiek)
bezoek aan ons te brengen om
toch de relevante informatie te verkrijgen. We hadden
eerder zelf al gestoeid met het idee om Internet te gaan
gebruiken. Een archiefdienst kan voor onderzoekers vanuit
heel Nederland, en in nogal wat gevallen ook van daar-
bagage gingen we aan de slag. Voor een leek lijkt het een
eenvoudige zaak: je levert teksten aan die vervolgens door
een ander in de juiste vorm en vormgeving worden omgezet
naar de taal die het Internet spreekt: HTML. De gemeente
102/4 mei 1998
