9
Decos Post
%30 Professional
Restauratie-Atelier
Helmond B.V.
Documentbeheer
Relatiebeheer
Archiefbeheer
Decos
071 -3640700
Het document management
systeem biedt onder andere:
Documentbeheer
Postregistratie
Relatiebeheer
Archiefbeheer
Scanning
Voortgangsbewaking
Workflow
Bel voor gratis informatieset
of een demonstratie:
A.F.M. Reichgelt, Inventaris van de archieven van de
gemeente Soest 1812-1928Gemeentearchief Soest, 1997
34
voor restauratie en conservering van
papier, leer en perkament
Boeken, in leer en perkament
Charters en zegels
Prenten en tekeningen
Kaarten en affiches
Massaconservering
Vrijblijvende offertes
Vacuüm-vriesdrogen
ondersteuning bij calamiteiten
24 uur bereikbaar bij brand- en waterschade
06-575.896.31
Panovenwea 40. 5708 HR HELMOND (NL)
Tel: 0492 - 55 39 90 Fax: 0492 - 55 24 42
Bonnikeplein 24-26, 2201 XA Noordwijk
ook een sterk verlangen wekte naar
meer. En er is nog zoveel verborgen in
de archieven. Ik denk daarbij aan de
duistere levensloop van H.G. Nahuijs
van Burgst die aan zijn Indische
periode in elk geval een vreemde
relatie overhield met Koning Willem I
van wie hij op onduidelijke gronden
jarenlang aanzienlijke bedragen
ontving. Ik denk daarbij ook aan de
vastgelopen carrières van vader en
zoon Valck en aan die van zovele
andere veelbelovende ambtenaren
waarvan de dikke dossiers in het
archief van het Ministerie van Kolo
niën te vinden zijn, dossiers vol van de
ondergane frustraties en tegelijk ook
overborrelend van informatie over le
ven in de Indische wereld van toen.
Dossiers die schijnen te wachten op de
bekwame hand van iemand als Fasseur
om ze aan de vergetelheid te ontrukken.
M.G.H.A. de Graaff
Inventaris van de archieven
VAN DE GEMEENTE SOEST
1812-1928
-A.F.M. Reichgelt-
In het begin van de negentiende eeuw
was Soest een dorp met 1.500 inwo
ners die allen van de landbouw beston
den. Het grootste gedeelte van de
gemeente bestond uit zandgrond, in
het Soesterveen werd tot rond 1920
turf gestoken. Tot 1869 kon de burge
meester het secretariaat erbij doen;
waarschijnlijk was hij de enige echte
bestuurder. Het is tekenend dat de
notulen van het college van burge
meester en wethouders pas in 1851
aanvangen. Het apparaat bestond,
afgezien van de schoolmeester en de
gemeentegeneesheer en dito vroed
vrouw, uit een ontvanger en een
veldwachter-bode. De gemeente was
wel vermogend, want zij had veel
woeste gronden in eigendom. In de
tweede helft van de negentiende eeuw
begonnen welgestelden uit Amsterdam
en elders zich hier te vestigen. Evenals
de dorpen in het Gooi ontwikkelde
Soest zich tot een welvarende forenzen-
gemeente. De overheid diende haar
voorzieningen dus aan te passen. Rond
1900 begon men nieuw personeel aan
te nemen en in 1920 werd de secreta
rie in drie afdelingen opgesplitst.
Daarnaast ontstonden ook tamelijk
autonome gemeentelijke bedrijven
zoals Gemeentewerken en een Electri-
citeitsbedrijf.
Het oud archief van Soest werd al lang
geleden geïnventariseerd, een mede
werker van het rijksarchief in' Utrecht
maakte ooit in een paar weken tijds
een plaatsingslijst op het archief uit de
periode 1814-1914. Wat hij selecteer
de voor vernietiging bleef echter
liggen, gelukkig aldus Reichgelt, want
een deel van deze stukken komt nu
voor bewaring in aanmerking, wat
overigens nog eens laat zien hoe de
opvattingen over selectie voortdurend
veranderen.
Hoewel er tot diep in deze eeuw geen
sprake was van iets wat je zorg mag
noemen, is het archief desondanks
goed bewaard. Er is nog veel corres
pondentie en veel interessant statis
tisch materiaal uit het eind van de
negentiende eeuw over.
De inventarisator die onder auspiciën
van de gemeentearchivaris van
Amersfoort drie dagen in de week het
archief van de gemeente beheert,
maakte een klassieke inventaris van
het archief over de periode 1812 tot
1928, het jaar waarin men overging op
de basisarchiefcode van de VNG.
Onder de gedeponeerde archieven valt
het archief op van een Commissie van
Weldadigheid. Deze werd in 1818
opgericht met steun van de toenmalige
kroonprins Willem en diens vrouw
Anna Paulowna. Zij vonden dat de
inwoners van hun domein Soestdijk
niets te kort mochten komen. De nog
steeds bestaande commisie verschafte
kleding, voeding, werk en onderwijs
aan arme Soestenaren en beschikte
dankzij een royaal subsidie van het
koninklijk huis over veel financiële
middelen. Een bijzonder stuk dat strict
genomen niet in deze inventaris
thuishoort is een door de plaatselijke
predikant ds. Bos geschreven manu
script over de geschiedenis van Soest
uit 1907.
De maker vermeldt niet hoe omvang
rijk het archief is, zijn inventaris telt
1316 nummers. Het indelingsschema
is van het gebruikelijke type met een
hoofdindeling 'algemeen - bijzonder',
het laatste deel is weer onderverdeeld
in de groepen 'organisatie' en 'taken'
Achterin geeft hij een handig overzicht
van de belangrijkste series met hun
toegangen en een nadere toegang op
verleende ontheffingen van bouwver
gunningen. Intrigerend blijft de
vermelding dat de O AT oorspron
kelijk aanwijzende tafel) en zijn
broertje de SAT suppletoire aan
wijzende tafel) doorschoten zijn met
hagel. Werd er zelfs in het gemeente
huis gejaagd en op wat dan?
De inleiding op deze degelijke toegang
had van mij wel wat uitgebreider
gemogen. Het proces van omvorming
van een arm heidorp tot een wat deftig
door veel oud-kolonialen bewoond
villadorp wordt alleen maar even
gememoreerd. De institutionele
gevolgen van dit proces, waarbij ik
denk aan de beginnende bureaucrati
sering en de spanningen die daarbij
wellicht zijn opgetreden komen
helemaal niet aan bod. Ik miste een
overzicht van de structuur van het
apparaat vanaf ca. 1900 met een opgave van taken en
bevoegdheden (daarvóór deden enkele mensen alles en was
er dus geen structuur). Wel is er het gebruikelijke lijstje van
burgemeesters, secretarissen en ontvangers. Wellicht kan
Reichgelt dit aspect aan bod laten komen in zijn inleiding op
de inventaris van het code-archief waaraan hij nu werkt. Het
128 pagina's tellende boek is voorzien van goed gekozen
illustraties.
Ton Kappelhof
Stadsarchiefs-Hertogenhosch
V
