Kuifje
in Jemen
WÊm
SPAENSCHE TIRANNYE IN NEDERLANDT
üjïftoo
m&sm
18
De Praktijk: Nicoline J. Ekama van Dorsten
VOC-fort in lemen
BanaEiE?
-
JSü
11 Bekijk bron 9,12
a Leg uit waarom de Raad van beroerten ook wel de Bloedraadwordt genoemd.
b Waarom heeft de tekenaar al die straffen bij elkaar gezet?
12 Hoe reageerde Willem van Oranje in 1568 op deze gebeurtenissen?
bronnen. Hier ligt een taak voor
archief- en andere erfgoedbeherende
instellingen, docentenorganisaties en
ondewijsondersteunende instelllingen
die elkaar inmiddels hebben gevonden
in het Landelijk Overleg Omgevingsge
schiedenis (LOOG) en in de contacten
met het bureau Erfgoed Actueel.
In februari jongstleden besloot de
Rijksarchiefdienst een werkgroep in te
stellen om na te gaan hoe de contacten
met educatieve en culturele organisa
ties ontwikkeld kunnen worden. Het is
wenselijk dat ook andere archiefinstel
lingen, voorzover zij dit niet al lang
doen, zich oriënteren op de samenwer
king met scholen. Ligt hier niet een
mooie taak voor de op te richten fede
ratie in het archiefwezen?
Immers, de samenwerking tussen
scholen en (lokale) archiefinstellingen
kan leiden tot een zinvolle verrijking
van het geschiedenisonderwijs.
Daarmee draagt ze bij aan de histori
sche vorming van leerlingen waarin
recht wordt gedaan aan de gestructu
reerde en gedetailleerde beeldvor
ming van verleden en heden.
De bewerkingen verschenen in de
mede door ons geschreven geschiede
nismethode 'Bronnen', uitgegeven
door Educatieve Partners Nederland
BV, Houten. ISBN 90 11 036514
Vierhonderd jaar VOC: opmaat naar het jaar 2002.
De pers heeft er uitgebreid aandacht aan geschonken met koppen als 'Oude kaart leidt naar vergeten
VOC-factorij', 'Sensationele vondst VOC-handelspost' of'Archivaris vindt bij toeval VOC-factorij in
Jemen'. Mooier kan een archivaris het bijna niet wensen. Om zo de pers te halen, daar heeft hij wel een
barre tocht door de woestijn voor over.
Het was dan ook een fantastische belevenis, deze reis naar
Jemen en de vondst van de factorij. En inderdaad, berustend
op een toevallige vondst van een kaart van Jemen uit 1762
waarop de lokatie van de factorij stond aangegeven. Enige
tijd geleden was dr. Ben Slot van het Algemeen Rijksarchief
(ARA) in Parijs en snuffelde wat rond bij de boekenstalletjes
langs de Seinekades. En natuurlijk heeft hij een neus voor
ca
iÈgJaarJi|fna D|n X?
QDGDoSs. 0 E3 OVjy,
RIADO
Mekka
«MïMpL.
SAUOI-ARABIÈ
I J sSrhmmM erna
LJSLj-1
I - I J
-a -öfu o'
JEMEN
ETHIOPIË^
SOMAIIE
130398 ©de Volkskrant
[ford,
Poré
A-dffasqucactTotrr quisert T-, ~,T
laYille
X>E MOKA
DCvneture des Turcs
cComptow des JBollatuiois
v>.Comptow dar Anqlois
EComptow dar Francais
Sihtee sur Ici-Mer Rouge
Ecfe/li duur demtc Ltéuc Commune
F Forb de-Pfalta
O .Jiïarxhe' etucc Herbas
H Jffmson du (ran
J .Douanes
~K..Pteua:pour anpecJter ie
passage,
De bewuste kaart van Nicolas Bel/in (1762) met daarop aangegeven de wijken
waar verschillende nationaliteiten gevestigd waren. Het 'Comptoir des
Hollandais' is bij de C, vlak bij de linker muur. Ten westen daarvan bevindt
zich het Europese kerkhof.
del, maar nu een goeddeels verlaten ruïnestad waarin nog
een paar honderd bewoners leven.
De factorij stond er
Juist door die centrale positie in de koffiehandel ten tijde van
de VOC, speelt Jemen nu ook een rol in de voorbereidingen
van het herdenkingsjaar 2002. Op het programma van Jan
Boomgaard, directeur van het ARA, stond
dan ook een bezoek aan Jemen, begin maart.
Samen met Slot, Arabiëkenner bij uitstek,
trok Boomgaard tijdens deze reis 400 km de
woestijn door om Mocca daadwerkelijk te
gaan bekijken. "We kouwden voortdurend
op quat, een spulletje dat met koffie is te
vergelijken. Het houd je energiek en maakt
zo'n moeizame reis dragelijk. Aangekomen
bij de vermoedelijke locatie aan de Rode Zee
haalde Ben zijn navigatie-apparatuur
tevoorschijn om met behulp van satellieten
de preciese plek te bepalen. Hij was er al
eens eerder geweest, maar wist toen niet
welke functie die gebouwen in Mocca
hadden. Door die kaart, de apparatuur èn de
hulp van de dorpsoudste wisten we het precies. Het vlag
getje op de kaart stond inderdaad op de juiste plek. Ik vond
het echt fascinerend, die vergane glorie, die ruïnes waar zich
ooit een wereldhandel
had afgespeeld. Van hieruit kwam de eerste koffie naar
Europa en werden de koffieplanten naar andere tropische
landen gebracht. Dat heeft Mocca in 1730 uiteindelijk de
das omgedaan; elders kon de koffie goedkoper geproduceerd
worden. We vonden in de ruïne van wat de factorij geweest
moet zijn scherven van Chinees porceleinen potten waar de
koffie destijds in verpakt werd om te verschepen. Als dat
geen bewijs was..."
waardevolle kaarten en dergelijke, maar dan nog was het
wel heel bijzonder dat hij deze kaart daar aantrof. De
aangegeven handelspost was gevestigd in Mocca, eens het
Mekka van de koffieverbouw en de internationale koffiehan-
Toekomstplannen
Maar wat nu? Archeologen zullen het bouwwerk verder uit
moeten graven en onderzoeken. Nu ligt het nog voor een
102/4 mei 1998
