tien Nederlandse
ai- - Mensen
Archivarissen
Top
Nieuws
Door Dirk Kortlang
32
Wat te doen met het archief Lippmann
Rosenthal?
Zevende Dag van het Document,
19 en 20 mei 1998
Stichting Nederlands Archief Grafisch
Ontiverpers
Rijksarchiefinspectie
33
De redactie van het Archievenblad vroeg mij om een top
tien van invloedrijkste archivarissen in 1997 samen te
stellen voor het laatste nummer van dit jaar. Al een aantal
jaren stel ik deze lijst samen voor het interne ARA-perso-
neelsblad Nostrara. De methodiek is simpel, ik tel het aantal
vermeldingen in de Almanak. De archivaris met de meeste
vermeldingen is de winnaar van dat jaar. De lijst is wat
onevenwichtig, in die zin dat iemand tal van nevenactivitei
ten kan hebben die niet in de Almanak staan. De archiefin
specteur van Overijssel bijvoorbeeld, wees mij al eens op zijn
talrijke functies in het kerkelijk archiefveld. Toch heb ik
besloten deze niet mee te nemen. Dergelijke nevenactivitei
ten en bestuursfuncties zijn moeilijk te achterhalen en je
moet ergens een streep trekken.
Dat betreft ook het aantal buitenlandse reizen of bezoeken
aan internationale archiefconferenties, wat ook een indicatie
van invloed zou kunnen zijn. Immers, de betrokkene kan
blijkbaar beschikken over een aanzienlijk reisbudget en
ontmoet collega's van over de hele wereld. Anderzijds is mij
nooit gebleken dat deze conferenties het doen en laten van
het archiefwezen in Nederland wezenlijk beïnvloeden of dat
de globetrotters onder de archivarissen met meer gezag
kunnen spreken als ze tussen de bedrijven door ons land
aandoen.
Een hele sterke indicator is natuurlijk het inkomen. Daar
heb ik echter, buiten de Rijksarchiefdienst, geen goed
overzicht van. En over inkomsten uit nevenactiviteiten al
helemaal niet! Misschien een idee voor een volgende Alma
nak om bij elke naam het bruto-inkomen op te geven.
Andere graadmeters in de vorm van financiële of statistische
cijfers, zoals omzet, winst (oei!), budget, hoeveelheid archief,
aantal bezoekers en bezoeken, vierkante meters studiezaal en
depot etc. vergt te veel tijd om te achterhalen en zijn in
sommige gevallen onbetrouwbaar en onvergelijkbaar.
Resteert het aantal ondergeschikten of werknemers waaraan
leiding wordt gegeven. Dit is aan de hand van de Almanak
wel goed te achterhalen, maar steekproeven wezen uit dat
sommige archiefdiensten ook de namen van vrijwilligers,
stagiaires en zeer tijdelijke krachten vermelden of een
medewerker, die in deeltijd verschillende functies uitoefent,
meerdere keren opneemt. Al met al te onevenwichtig om als
objectieve maatstaf te gebruiken.
Vandaar maar weer de oude vertrouwde lijst.
Top 10 1997
1. J.H.M. Wieland (Rijksarchief Flevoland) 8
2. M.R. Hermans (Gemeentearchief Zutphen) 7
A.J.M. den Teuling (Provinciale Archiefinspectie) 7
J.N.T. van Albada (Gemeentearchief Dordrecht)
R.H.J. Egeter van Kuyk (Rijksvoorlichtingsdienst)
F.J. Hulst (Streekarchief De Markkant)
6
6
6
4. mw. J.A.M.Y. Bos-Rops (Rijksarchief Noord-Brabant) 5
H.J. Eijssens (Gemeentearchief Den Haag) 5
mw. M.H. van de Heuvel-Habraken (Provinciale
Archiefinspectie) 5
F. Keverling Buisman (Rijksarchief^Gelderland) 5
mw. W. Chr. Pieterse (Gemeentearchief Amsterdam) 5
T.N. Schelhaas (Gemeentearchief" Leiden) 5
H.J.M. Winkelman (NEHA) 5
Runners up: mw M.J.G.A. Barthels (RA Utrecht) J.F.J. van
den Broek (GA Groningen), T.J. de Bruijn (GA Dordrecht),
C.J. van Heel (Prov. archiefinspectie) P.J. Horsman (RAD),
R.L. Koops (RA Zeeland), mw J. Leguijt (GA Utrecht), mw
A.H. Netiv (GA Leiden), mw J. Steenhuis (Nederlandse
Spoorwegen)
Wie dus gedacht of gevreesd mocht hebben dat de moloch
Rijksarchiefdienst in het Nederlandse archiefwezen de lakens
uitdeelt, komt bedrogen uit. Erkende giganten als prof. dr.
F.C.J. Ketelaar (ex-RAD), dr. M.W van Boven (Algemeen
Rijksarchivaris) of dr. J.E.A. Boomgaard (directeur Alge
meen Rjksarchief) komen in de lijst niet eens voor! Nee, het
zijn de gemeentearchieven (met name Dordrecht en Leiden)
die hun invloed in diverse gremia doen gelden. Extra ver
melding verdient A.J.M. den Teuling die er nu al voor de
zesde achtereenvolgende keer in is geslaagd de top drie te
bereiken. Opvallend is verder dat dat vertegenwoordigers
van kleinere archiefdiensten hoog eindigen. Trendmatig is de
verbreding van de top, steeds minder zie je echte uitschieters.
Een andere trend is de voorzichtige en relatieve verjonging
van de toppers. De baby-boom generatie gaat het langza
merhand rustiger aan doen. Tenslotte zien we een toenname
van vrouwelijke archivarissen.
Quizvraag: Drie van bovenstaande toppers zijn actieve
beoefenaars van een sport die goed schijnt te zijn voor je
netwerk en waarvan de portee is dat je zo weinig mogelijk
slaat, anders heb je een grote handicap. Wie zijn het?
"Joods archief gevonden in leeg Amsterdams pand' kopten
vele kranten op 3 december jl. Het ging om een deel van het
archief van de Duitse 'roofbank' Lippmann Rosenthal. Dit
'LiRo-archief bevat kaarten waarop staat aangegeven welke
bezittingen joden in de Tweede Wereldoorlog bij deze bank
hebben ingeleverd vlak voor hun deportatie naar Wester-
bork. In het betreffende pand was tot 1979 een Agentschap
van het ministerie van Financiën gevestigd geweest. Een
gedeelte van het archief was in handen van het weekblad De
Groene Amsterdammer geraakt, het andere gedeelte werd
door een kraakwacht gevonden. Voorlopig blijft deze vondst
bij het Joods Maatschappelijk werk. Daarna vindt overleg
plaats waar deze vondst thuishoort: het RIOD of het
Algemeen Rjksarchief.
Sinds 1976 beschikt het ARA over een gedeelte van het ar
chief van de Raad voor het Rechtsherstel en van het Neder
lands Beheers Instituut (NBI). Een deel hiervan bestond uit
het directie-archief van de beheerders/vereffenaars van de
Liquidatie Verwaltung Sarpahtistraat (LVVS), (de LiRo was
tijdens de oorlog op de Sarphatistraat gevestigd). In 1980
volgden de zogenaamde beheers- en bewindvoeringsdossiers.
Het NBI benoemde bewindvoerders om onbeheerde
vermogens te beheren totdat de eigenaar was teruggekeerd
of was vast komen te staan dat deze was overleden. Vermo
gens konden variëren van een spaarbankboekje tot hele
bedrijven of huizen, boscomplexen of andere onroerende
goederen.
Het hoe en waarom van de activiteiten van de roofbank LiRo
is niet meer uit dit archief zelf te traceren, omdat het
feitelijke directie-archief al in 1944 opzettelijk is vernietigd.
Het RIOD beschikt nog over enige archiefbescheiden over
deze bank. Het nu gevonden kaartsysteem is een goede
aanvulling op de archieven van de liquidateurs van de LiRo
en van het NBI omdat het vooral persoonlijke waardeartike-
len vermeldt. Vaak staat er zelfs bij aan wie deze zijn
verkocht.
Wederom in Congrescentrum De Reehorst in Ede, vindt
deze zevende editie van de Dag van het Document plaats.
De opzet wijkt nauwelijks af van die van voorgaande jaren.
Dit keer is er extra aandacht voor ontwikkelingen op het
gebied van document- en informatiebeheer, internet,
multimedia en onderwerpen op juridisch/organisatorisch
terrein. Wie aan het programma een nuttige bijdrage denkt
te kunnen leveren in de vorm van een lezing of workshop is
van harte uitgenodigd een korte samenvatting van de
inhoud op te sturen. De uiteindelijke keuze is in handen van
een congrescomité.
m
Reacties graag naar Projectbureau Creutzberg, postbus
41140, 9701 CC Groningen, tel. (050) 318 99 50, fax. (050)
313 25 00, e-mail projectbureau.creutsberg@WXS.nl.
Het archief van filmer, fotograaf, schilder, criticus en
grafisch ontwerper Jan van Keulen (1913-1994), dat
momenteel nog in zijn vroegere atelier ligt, wordt binnen
kort bewerkt en toegankelijk gemaakt door de Stichting
Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO). Het
archief gaat daarna naar het Nederlands Persmuseum in
Amsterdam. Het NAGO werd in 1992 opgericht met het
doel om de archieven van Nederlandse of in Nederland
woonachtige grafische ontwerpers onder te brengen, te
conserveren en te ontsluiten. Het NAGO brengt twee maal
per jaar een nieuwbrief uit en heeft een eigen website onder
de kolom 'te gast' van de BNO: http:/www.bno.nl.
Met ingang van 1 september 1997 heeft de Rjksarchief-
dienst zijn toezichthoudende taak ondergebracht in een
nieuw organisatie-onderdeel: de Rjksarchiefinspectie. De
inspectie krijgt daarmee een nieuw en herkenbaar gezicht
binnen de Rjksarchiefdienst. De Rijksarchiefinspectie is een
landelijk werkende afdeling, die rechtstreeks valt onder de
algemene rijksarchivaris. De Rjksarchiefinspectie is belast
met het toezicht op het archiefbeheer bij de instellingen van
het rijk en bij de instellingen als bedoeld in art.4l van de
Archiefwet 1995.
Het toezicht heeft in de nieuwe opzet een tweeledig karak
ter. Enerzijds wordt getoetst of de overheidsorganen zich aan
de verplichtingen van de Archiefwet 1995 houden. Daar
naast is er veel aandacht voor onderzoek op het terrein van
archiefbeheer, niet exclusief gericht op individuele overheids
organen. Te denken valt bijvoorbeeld aan de stand van
zaken van de digitalisering, of de wijze waarop overheidsor-
100/10 DECEMBER 1997
