Je wordt er helemaal ondergedompeld in het
archiefwezen. Een soort Eourdes-ervaring
6
i [1 Verenigde Bed rijven
I Jansen - Wijsmuller
Beuns B.V.
Jansén-Wi
Prof. dr. F.C.J. Ketelaar
(foto: Henk Thomas)
bekend. De historici zijn zich onvol
doende bewust geweest dat op basis
van de wetgeving de gecreëerde
archiefbestanden aan selectie onderhe
vig waren. Dit is ook de archivarissen
te verwijten. De vergaderingen van de
archivarissen waren altijd gesloten en
werden eigenlijk ook afgeschermd.
Maar aan de andere kant is het wel zó
dat in de Archiefraad altijd 6 hoog
leraren zitting hadden. Ze kunnen zich
dus niet beroepen op Wir haben es nicht
gewusst. En er is toch wel wat ver
anderd in de afgelopen vijf jaar. We
zijn steeds een stukje opgeschoven in
de discussie. We moeten niet vergeten
dat we het eerste land in de wereld zijn
waar de selectielijsten publiekelijk ter
inzage liggen".
Aan de andere kant van de tafel
In april werd Ketelaar geïnterviewd
door het Amsterdamse universi
teitsblad Folia. In dat interview deed
hij een opmerkelijke uitspraak over zijn
toekomstige rol in het selectie-
vraagstuk: "We zullen vanuit de
archiefwetenschap testen - misschien
dat men in het archiefwezen nog eens
zal kreunen over mijn benoeming tot
hoogleraar - of de huidige selectie
criteria wel goed zijn". Op mijn vraag
of die uitspraak impliceert dat de
toekomstige hoogleraar toch niet zo
zeker is van de lijn die afgelopen jaren
mede door hem is uitgezet, antwoordt
hij dat hij straks aan de andere kant
van de tafel zit. "Als wetenschapper
heb je een andere verantwoordelijkheid
en dien je onafhankelijk te zijn. Dan is
de methode van selectie van archieven
object van informatiewetenschappelijk
onderzoek. En kritiek daarop is
natuurlijk mogelijk. Ik kan me
voorstellen dat we eens gaan onder
zoeken wat de waarde is van het
materiaal dat overblijft na selectie op
basis van de Pivot-methode".
Hoe kan de methode wetenschappelijk
getoetst worden? Een selectie maak je
slechts één keer, daarna is het materiaal
weg. Welke methoden van vergelijking
zijn er? "Je zou bestanden uit gelijk
soortige archieven, bijvoorbeeld
rechterlijke archieven, kunnen nemen.
Het ene bestand van rechtbank 1 wordt
via de Pivot-methode bewerkt, het
gelijksoortige bestand van rechtbank 2
wordt volgens de bestaande methode
bewerkt. Op die manier krijg je inzicht
in de waarde van het residu".
Landelijke inspectie
Ketelaar blijft na zijn benoeming tot
hoogleraar in Amsterdam met een
been in het archiefwezen staan. Vorig
jaar besloot het Convent van Rijks
archivarissen tot de oprichting van een
landelijke rijksarchiefinspectie. Op
verzoek van het Ministerie gaat
Ketelaar deze inspectietaak vorm
geven. "Het zal een klein flexibel team
worden, dat thematisch gaat werken
en landelijk opereert. Je zou het
kunnen vergelijken met de werkwijze
van de Rekenkamer. In het ene jaar zal
de aandacht gericht zijn op archieven
uit de onderwijssector en in het
volgende jaar bijvoorbeeld op de
archieven uit de gezondheidssector".
Ketelaar zegt niet bang te zijn voor de
mogelijke tegenstelling tussen de
opvattingen van de hoogleraar en de
gehanteerde methodiek van de
rijksarchiefinspecteur. Op laconieke
wijze vertelt hij dat in de kamer van de
rijksarchivaris in het oude algemeen
rijksarchief op de schouw de spreuk "In
alles overwint de waarheid" stond te
lezen. Dat geldt ook hiervoor. "En
daarnaast is het onzeker of de combi
natie een permanente zal zijn. Ik ben
hiervoor gevraagd door het Ministerie.
Men vond het jammer om de ervaring
en het gezag dat ik bij de diverse
ministeries heb opgebouwd zomaar
overboord te zetten".
Research-agenda
Dat Ketelaar staat te popelen om te
beginnen blijkt uit het enthousiasme
waarmee hij zijn plannen voor de
toekomst uit de doeken doet. Eind juni
vertrekt hij voor vijf weken naar
Michigan waar hij gedurende een
fellowship aan de Berkley Historical
Library veel ideeën hoopt op te doen
die de moeite van het onderzoeken
waard zijn. "De bedoeling is om tijdens
de fellowship een research-agenda te
ontwikkelen op basis van trends in de
informatiewetenschap. Het zou mooi
zijn als ik met iets terug kom waarmee
we de komende vijf jaar vooruit
kunnen. Sommige zaken uit de
informatiewetenschap zijn 1 op 1 te
gebruiken in de archiefwetenschap,
terwijl van andere onderwerpen
bepaalde elementen bruikbaar zijn,
zoals bijvoorbeeld de vele vormen van
gebruikersonderzoek in archieven".
Eind augustus is Ketelaar nog enkele
dagen in Chicago om er de Society of
American Archivists te bezoeken.
"Hiervan zijn slechts twee Nederlandse
archivarissen lid, Joan van Albada en
ik, maar eigenlijk zou iedere archivaris
an zuurvrije
P EN HAN
v karton, gf
LPolypropoleen
:ferd met calcïumcarbi
trverings
Ons uitgebreide leveringsprogra
op aanvraag gaarne toe.
'atierm
ialen sturen vyij
nma zuurvrijs
com
Groothandel in Boekbinders-, jRtggnratteagaÉ
Conserv-aticinaterialeri en Zellklévc-11ri(.--MÉM
Telefoon: 075-
Telefax: 075-]
Postbüs 166--'
1530 AD Wöri
Veerdiifejil
1531 MS Wor
f Beuns B.V is eén zustei
minstens een maal in zijn leven zo'n
meeting moeten bezoeken. Je wordt er
helemaal ondergedompeld in het
archiefwezen. Een soort Lourdes-
ervaring". Ketelaar houdt van de
internationale kanten van het vak.
"Het schept de nodige afstand tot de
dagelijkse dingen. Je leert erdoor met
enige afstand naar je vak te kijken. In
1985 was ik voor het eerst bij een
bijeenkomst van de Society of American
Archivists in Texas. Ik raakte daar sterk
onder de indruk van de wijze van
congresseren. Tijdens de VAN-studieda-
gen vertelde degene die een voordracht
hield hoe het moest, terwijl in Amerika
de spreker een stelling poneerde
waarover vervolgens gediscussieerd
werd. De bijeenkomsten werden er in
parallelsessies met workshops gehouden.
Sindsdien zijn de VAN-studiedagen ook
op die manier georganiseerd". Ketelaar
somt moeiteloos tal van onderwerpen op
die de moeite van het onderzoeken
waard zijn. Wat hem interesseert zijn
vragen als hoe worden de archieven
gebruikt, welke elementen (cultuur van
organisaties) zijn bepalend voor archief
vorming, de problematiek van de
elektronische archieven, contextvragen
en de ethiek van de archivaris.
Wapenfeiten
Tot slot de vragen op welk wapenfeit
Ketelaar trots is en van welke hij spijt
heeft. De eerste vraag had hij verwacht.
Hij haalt zijn aantekenboekje tevoor
schijn en noemt een aantal onderwerpen
op: de Archiefwet, de verzelfstandiging
van de rijksarchiefdienst, de reorgani
satie van het algemeen rijksarchief en
het op de Europese agenda geplaatst
krijgen van het archiefbeleid. Springt
daar ook iets uit? "Bij mijn aantreden
wilde ik de algemene rijksarchivaris van
de gehele rijksarchiefdienst zijn. De
vorige algemene rijksarchivarissen waren
heel sterk de beheerders van het
rijksarchief in Den Haag. Waar ik trots
op ben is dat ik, als ik bijvoorbeeld in
Gelderland tijdens een werkbezoek
rondloop, van een medewerker een
compliment krijg omdat ik altijd
iedereen ken. Dat we met 400 mede
werkers iets hebben weten te bereiken".
Om een antwoord te kunnen geven op
de vraag wat hij, als hij het over mocht
doen, geheel anders zou aanpakken,
moet Ketelaar wat langer nadenken.
Maar hij is in zijn uiteindelijke antwoord
heel stellig. "Wat betreft ons selectie
beleid hadden we ons er van bewust
moeten zijn dat communicatie over de
methode veel meer aandacht had
moeten krijgen. We hebben hieruit
echter ook geleerd want hieruit ont
stond wèl de afdeling marketing
communicatie van de rijksarchief
dienst."
Als geen ander in Nederland beschikken wil over een onj vangri
serverings- èn restauratiemateri|len, zopls:
ZUURVRIJE S|OFMAPPf N, DOSSlERMAjPPEN,
Uit 100% houtvrij cellulosesvervaardjgd zuuif/rij grijs/blau
pH-waardo 7,51 8, gebufferd met céciumcaï-bonaat, enijzins natvast. -
Voldoen geheet aan de CL-kwaliteitseis nr.
CLICKBINDINGEN ten behoeve van dor en en han„
Bestaande uit drie onderdelen, t.w;: de zwarte beugel vervaardigd u
cfe witte beugel uit Polyethyleen SslKilE
Voldoen geheel aan de CL-kmliteitsei^nT. 2 (parl^
pt| V* Z
ZELFKLÉ^ENUE LABËllS IN ARDHIEFKWALITEI
ieder type printer (ook voor barcode)
80 gr/m2 tetoenjintérpapier, pHrwaarde ca 8,5, gebu
aan de Clini
voor
Vervaardigd uil
D$ lijm voldoet
