Onderzoek naar allergie-klachten
BIOHAZARD
36
Videofilm Archiefcongres Peking,
september 1996
Perste jaarverslag Audiovisueel
Documentatiecentrum Overijssel
KVAN-S tudiedagen
20-21 november 1997
37
Op verzoek van het Teylers museum te Haarlem en het
Gemeentearchief Amsterdam is de Chemiewinkel Universiteit
van Amsterdam, onderzoeks- en adviescentrum chemie, arbeid en
observaties, vragenlijsten en andere instrumenten hetzelfde
meten.
Uit een recent Duits onderzoek (Schata) blijkt dat archief
medewerkers 30% meer klachten hebben van allergieën dan
Schimmelshygiëne en chemicaliën op de werkplek....
milieu een onderzoek begonnen onder een beroepsgroep die
regelmatig met papier in aanraking komt, namelijk die van
de papierrestauratoren.
In het Teylers museum en het Gemeentearchief Amsterdam
is de laatste tijd enige onrust ontstaan over de gezondheid en
de arbeidsomstandigheden van de bovengenoemde beroeps
groep. Dit onder andere naar aanleiding van artikelen over
de schadelijke gevolgen van oud en beschimmeld papier voor
de gezondheid. Een andere reden was het grote aantal terug
kerende allergie-verschijnselen onder medewerkers die zo nu
en dan in aanraking komen met stoffige en beschimmelde
papieren objecten. Niet alle papierrestauratoren zijn bekend
met het gevaar van stof en schimmels, of nemen niet altijd
voldoende voorzorgsmaatregelen om blootstelling aan al-
lergenen te voorkomen. Daarbij komt dat de klachten vrij
algemeen zijn en moeilijk te duiden waardoor een Arbo-
dienst ze niet herkent en ook niet erkent. Om het gevaar dat
schuilt in archieven te kunnen bestrijden is meer bekendheid
nodig over de omvang en problematiek. Vandaar dat het
onderzoek in eerste instantie bestaat uit een enquête onder
papierrestauratoren waarvan de resultaten vervolgens gepu
bliceerd worden. Deze geven eventueel genoeg aanleiding
om de enquête te vervolgen met adequate voorzorgsmaat
regelen, zoals een voorlichtingsprogramma onder papier
restauratoren en Arbo-diensten.
Volgens De Winter (1991) zijn sommige relevante onder
werpen (denk aan: tijdsdruk, inspraak, waardering, stijl van
leiding geven) bij onderzoek naar arbeid en gezondheid
alleen te meten met vragenlijsten. Hij schrijft verder dat het
aan te raden is om, waar mogelijk, verschillende instrumen
ten naast elkaar te gebruiken. Pas dan valt na te gaan of
...In wich case, we should amend the list of ways wich
fungi might couvertly affect our health to include the
enhancement of enlightenment and artistic endeavours
by fungal hallucinogens. The source of inspirations for
many great literary figures may have been nothing more
than a quick sniff of the bouqeut of mondly books
(Hay, R.J., The lancet vol. 346, 1995, p. 1573-1574)
een controle groep. In eerste instantie was het uitgangspunt
om een vertaling van de Duitse vragenlijst naar allergieën te
maken, aangevuld met specifieke vragen over persoonsgege
vens en over chemicaliën in het werk. Dit bleek na litera
tuuronderzoek echter niet voldoende te zijn. Gezondheids
klachten, veroorzaakt door papierstof en schimmels hebben
namelijk niet alleen betrekking op allergie-klachten, maar
ook op die van de luchtwegen en op klachten als hoofdpijn
en misselijkheid. De vragenlijst voor archivarissen en res
tauratoren is een compilatie geworden van de drie soorten
vragen, die zo zijn bewerkt dat zij op de populatiegroep van
toepassing zijn. De vragenlijst bestaat uit drie delen:
1) werk, 2) gezondheid en 3) roken en alcoholgebruik.
De vragenlijst bevat naast vragen uit de Duitse lijst ook
vragen uit vragenlijsten van Groningen en Wageningen.
De Landbouw Universiteit Groningen maakte een vragenlijst
over respiratoire aandoeningen en gaf toestemming om hier
van en van het gegevensbestand van deze vragenlijst gebruik
te maken (i.v.m. de controlegroep). Hoewel deze lijst veel
vuldig binnen Nederland wordt gebruikt, is zij voor de
beroepsgroep archivarissen/restauratoren niet volledig.
De Landbouw Universiteit Wageningen stelde een vragen
lijst samen voor de werknemers van rioolwaterzuiverings
installaties met betrekking tot werkgerelateerde klachten.
Op veel punten beantwoordt deze vragenlijst aan die welke
voor de beroepsgroep archivarissen/restauratoren moet wor
den samengesteld. Ook deze universiteit verleende haar
medewerking aan de samenstelling van de uiteindelijke
vragenlijst.
Het eerste deel bevat vragen over huidige en vorige werk
zaamheden en over hygiëne op de werkplek. Deze vragen
zijn grotendeels afgeleid van de vragenlijst uit Wageningen
en voor een klein gedeelte van de Duitse. Bovendien bevat
dit deel vragen over de beleving van het werk afkomstig van
de VAG (Vragenlijst Arbeid en Gezondheid). De Arbeids-
en Organisatiepsychologie hanteert deze lijst van Kompier
Marcelissen vaak om arbeid en gezondheid te onderzoeken
(De Winter, 1991). Het tweede deel behandelt de gezond
heid van de werknemers en stelt de volgende klachten aan de
orde: luchtwegklachten; allergie- en irritatie-klachten;
griepachtige klachten (bijv. moeheid, koorts, transpireren);
maag- en darmklachten en neurologische klachten (bijv.
hoofdpijn, duizeligheid, hartkloppingen).
De vragen over luchtwegklachten zijn ontleend aan de
vragenlijst uit Groningen over respiratoire aandoeningen; die
over andere klachten stelde Wageningen zelf samen. De
vragenlijst uit Wageningen en de Duitse komen in grote
mate overeen wat betreft vragen over allergieën.
Het derde deel gaat specifiek over roken en alcoholgebruik,
omdat deze factoren van invloed zijn op de gezondheid in
het algemeen. Dit gedeelte is afkomstig van de vragenlijsten
uit Groningen en Wageningen.
De combinatie van de lijsten heeft geleid tot een omvangrijk
geheel dat vervolgens een aantal malen is gecontroleerd.
Voor het onderzoek is contact gezocht met een verschillende
gespecialiseerde instituten en personen:
A. Verhoef, GG&GD Amsterdam
M. Verberk, Coronel Instituut
C. Roos en J. van der Zee, AMC
P. Dekker, VU A&O Psychologie
M. van der Horst, CBS in Baarn
P. Vlasveld, Gemeentearchief Amsterdam
R. van Gullik, Teylers Museum
B. Kremer, Rijksmuseum
Gesellschaft für angewandte und experimentelle
Allergieforschung (GAF)
Landbouw Universiteit Groningen
Landbouw Universiteit Wageningen
Koninklijke Vereniging Archivarissen Nederland
(KV AN)
Belangen Vereniging Restauratoren Nederland
(VERES)
De KVAN en de VERES gaven toestemming om hun adres
senbestanden te gebruiken voor het versturen van de
enquête. Voor het onderzoek wordt contact gezocht met
ongeveer honderd instellingen waar papierrestauratoren
werkzaam zijn èn een geschikte controlegroep werkt die qua
leeftijd en geslacht overeenkomt met de geënquêteerden.
Het ligt in de bedoeling het onderzoek nog dit kalenderjaar
af te ronden met een publikatie van de resultaten. Heeft u
belangstelling om aan het onderzoek mee te doen en voldoet
u aan bovenstaande eisen, neem dan contact op met M.F.E.
Schoute (Chemiewinkel UvA tel. 020-5255607, elke
donderdag).
(Miark Schoute, en A.N. Stam
Heeft u belangstelling om de door de Propagandacommissie
van het Chinees Staatsarchief gemaakte video-opnamen van
het 13e Internationale Archiefcongres te Peking te bekijken?
Afhankelijk van het aantal reacties regelt Archiefservice Ne
derland een vertoning. Archiefservice Nederland, Obbink-
laan 13, 3571 ND Utrecht, tel. 030-2724235;
fax. 030-2716900
In september 1995 gestart, heeft het ADO hard gewerkt om
zich stevig te verankeren in de historische- en medianetwerken
van Overijssel. Dit resulteerde in tal van samenwerkings
verbanden met archieven, regionale omroepen, musea,
historische verenigingen en overheidsinstellingen. Daarnaast
sloot het ADO zich aan bij de Sectie Audiovisuele Archieven
van de KVAN en legde contact met de RVD. Het ADO heeft
inmiddels zo'n 2000 titels historisch filmmateriaal geregi
streerd en beschreven; een groot deel hiervan is in eigen bezit.
Het jaarverslag betreft een deel van 1995 en het jaar 1996.
ADO, gebouw Overijsselse Bibiotheekdienst (OBD),
Van Alphenstraat 11, Postbus 228, 7440 AE Nijverdal.
Tel. 0584-634470; fax. 0548-619154.
KLANT IN BEELD
De Reehorst te Ede
Het thema van de KVAN-studiedagen is deze keer Dienst
verlening: de klant in beeld, waarbij virtuele en fysieke
bezoekers alsmede afdelingen van diensten onderling als
klanten kunnen worden gezien.
Door toenemende informatisering kunnen onze klanten op
steeds meer manieren aan informatie komen. Zijn bijvoor
beeld Internet, flexibele werkplekken en overheidsloket
2000 bedreigingen voor onze archiefinstellingen? Is het hui
dige archiefwezen voldoende toegerust om zijn (toekomsti
ge) klanten optimaal van dienst te zijn?
Het antwoord op dit soort vragen vormt de rode draad
tijdens de KVAN-studiedagen van 20 en 21 november
1997. De studiedagen zullen deze keer plaatsvinden in
congrescentrum De Reehorst te Ede.
Het programma-aanbod bestaat uit 21 sessies, waarin on
derwerpen aan de orde komen die gegroepeerd zijn rond drie
thema's, te weten: 'wat wil de klant', 'hoe help je de klant'
en 'waar help je de klant'. Als bindend element fungeren drie
plenaire lezingen. Daarnaast wordt u in de gelegenheid ge
steld om deel te nemen aan een zestal workshops en/of ron-
detafeldiscussies en om een bedrijvenpresentatie te bezoeken.
Reserveer 20 en 21 november alvast in uw agenda!
100/4 mei 1997
