jijden van archiefdiensten:
Door Joyce Pennings en Bert Looper
I
op u 'eg naar de 24-mtn dienst? w
3
32
33
Wie de Almanak van het Nederlands Archiefwezen er op naslaat, zal een wirwar van openingstijden bij
onze archiefdiensten aantreffen. Van 'alleen op afspraak' tot een zo ruim mogelijke openstelling op werk-
Richard Hermans
Richard Hermans is gemeentearchivaris
van Zutphen en bestuurslid van de
KALO, de Kring van A rchivarissen bij
Lagere Overheden. In beide functies
wordt hij geconfronteerd met een
toenemende vraag naar verruiming van
de openingstijden. Welke kant zou het
volgens hem uit moeten?
Mw. Koentjes-Licher
Sinds 1 maart is het Gemeentearchief
Amsterdam geopend van maandag tot
en met zaterdag van 10.00 tot 17.00.
Vóór die tijd gingen de deuren al om
kwart voor negen open, maar was men
op zaterdag alleen 's ochtends open en
moesten originele stukken worden gere
serveerd. Mw. Koentjes-Licher is een
trouwe bezoekster. Wat vindt zij van
deze verandering?
"Niemand twijfelt eraan dat archiefdiensten een belangrijke
rol vervullen in het cultuur-historische pandemonium. De
bezoekers van archiefdiensten zijn op zoek naar talloze
aspecten van informatie. Velen komen uit historische belang
stelling; archieftoeristen behoren al tot de vaste clientèle.
Toch proberen archivarissen zo nu en dan nieuwe doel
groepen 'aan te boren'. Dat is nodig want veel potentiële
bezoekers komen nu eenmaal nog niet naar een archief toe:
de archiefdienst is open wanneer zij moeten werken en
gesloten wanneer zij wel zouden kunnen komen. Ik pleit er
dan ook voor om archiefdiensten, net als musea, vooral op
die tijden open te stellen wanneer het de meeste mensen
past: op vrije dagen en 's avonds. Juist in zo'n maand mei
met hemelvaartsdag, koninginnedag, 1, 4 en 5 mei en
pinksteren liggen er nogal wat gemiste kansen. Waarom ook
niet op zondag open en elke avond tot 20.00 uur? Kan een
archiefdienst geen 'Albert-Heijn-tijd' invoeren van acht tot
acht? Gelukkig biedt Internet de mogelijkheid om in de
nabije toekomst 24 uur per dag te winkelen in archief
diensten. Informatie krijgen op het moment dat je het nodig
hebt in plaats van tot je ertoe in de gelegenheid wordt ge
steld. De klant is immers koning!"
"Ik ben nu zo'n twee jaar bezig met genealogisch onderzoek
naar mijn familie. Soms kom ik een keer in de week, soms
twee keer. Dat is heel gezellig. Wij hebben een clubje van
mensen die ook allemaal met genealogisch onderzoek bezig
zijn. Met mensen die hier voor hun vak zitten hebben wij
nauwelijks contact. Voor mij zelf maken de nieuwe ope
ningstijden niet zo veel uit. Maar van andere mensen heb ik
wel bezwaren gehoord. In plaats van te kiezen voor de
zaterdag had men liever een avondopenstelling gehad.
Volgens mij is er ook niet zo veel belangstelling voor om op
je vrije zaterdag hier in het archief te gaan werken. De
partner vindt het niet leuk of je moet met de kinderen mee
naar het sporten. De genealogen die ik ken, spreekt het niet
aan, zeker niet in de zomertijd. Dan ga je toch lekker naar
buiten! Ik heb ook wel klachten gehoord over het feit dat
men 's ochtends zo laat open gaat. Er zijn mensen die
gewoontegetrouw om 8 uur hun huis uitgaan en die staan
hier dan tot 10 uur voor de deur te wachten tot ze erin
mogen."
IC
dagen en daarbij nog eens een avond of een zaterdag. Geringe bezetting en 36-urige werkweek vor-
men evenwel obstakels voor verruiming. Ligt de redding bij de nieuwe informatietechnologieën?
Harrie-Jan Metselaars
De Rijksarchiefdienst streeft ernaar de
studiezalen buiten de kantooruren langer
open te stellen voor het publiek: in
principe tijdens kantooruren mini-maal
32 uur per week en 8 uur daarbuiten.
Harrie-Jan Metselaars, sinds kort
werkzaam binnen het team Bestuurlijke
Ondersteuning van de Concerndiensten
van de Rijksarchiefdienst in Den Haag,
licht het een en ander toe.
Wim Reijnders
Wim Reijnders is archivaris van het
Streekarchief Het Kwartier van
Oisterwijk, voorzitter van de Kring van
Archivarissen in Noord-Brabant en
bestuurlid van de KALO. Per 1 juli
gaat zijn dienst wegens de gemeentelijke
herindeling in Noord-Brabant samen
met het Gemeentearchief Tilburg. Wat
is zijn 'openingspraktijk' en hoe neemt
hij die mee naar Tilhurv?
"Het convent van Rijksarchivarissen heeft in 1995 dit uit
gangspunt geformuleerd. De bedoeling is dit nu te effec
tueren. Zo heeft men onder andere in de rijksarchieven in
Overijssel, Gelderland, Noord-Holland en Zeeland besloten
de hele zaterdag voor het publiek open te gaan. Een aantal
andere rijksarchieven opent zijn deuren echter juist extra op
een gewone avond. Dit gebeurt bijvoorbeeld in Groningen,
Friesland, Drenthe, Utrecht, Noord-Brabant en in het
Algemeen Rijksarchief. Zo ontstaat een 'negen-tot-negen'
mogelijkheid. In een aantal rijksarchieven zijn de studiezalen
wegens geringe belangstelling op maandag gesloten. Zo is er
ook voor de diensten zelf wat lucht geschapen voor de extra
werkdruk. In de zomermaanden handhaaft de Rijksarchief
dienst de sluiting op zaterdagen en 's avonds. De invoering
van de 36-urige werkweek heeft geen gevolgen gehad voor
de openingstijden. De RAD ontvangt namelijk herbezet-
tingsgelden van het ministerie van OC&W. Dit is ongeveer
4 ton per jaar die gebruikt moet worden voor het in dienst
nemen van extra personeel op de studiezalen of bij de
receptie.
"Mijn filosofie is dat we zoveel mogelijk open moeten zijn
voor het publiek. Ik probeer dat in mijn eigen organisatie te
realiseren door vier dagen non-stop open te zijn van 9-30 tot
16.30, waarvan een dag, de donderdag van 9-30 tot 22.00.
Als ik dat vergelijk met vele grotere diensten dan vind ik dat
wij hier met drie formatieplaatsen voor dienstverlening een
goede service bieden. Op vrijdag zijn wij dus gesloten, maar
onderzoek onder onze bezoekers heeft aangetoond dat dat
weinig bezwaren oplevert. De vrijdag, en dan vooral de
vrijdagmiddag, is blijkbaar niet meer zo'n studiedag.
Binnenkort maken wij deel uit van het Gemeentearchief
Tilburg. Ik wil vanuit mijn eigen visie en ervaring een extra
impuls geven aan de publieksservice van de dan uitgebreide
archiefdienst. We moeten ook heel duidelijk kijken naar de
mogelijkheden van Internet. Binnen de Kring van Archiva
rissen in Noord-Brabant zijn we al zo ver dat de Brabantse
archiefdiensten een uniform 'scherm' kunnen aanbieden met
binnenkort interessante electronische zoekmogelijkheden in
onze archieven."
100/4 mei 1997
