Een
virtuele folder
in Maastricht
Werk in
De teksten die voor de mediazuil zijn
geschreven moesten voldoen aan de stijl van
de huidige snelle 'consumptie-maatschappij'
Door Geert Luykx
S
cn
wist
Wist 11
18
X,
Wist LI d;
wist li
19
Hoe toegankelijk is een openbaar gebouw? Van bezoekers wordt vaak heel wat vaardigheid
en geduld geëist om uit een of andere folder wijs te worden of de bewegwijzering te begrijpen.
Het Maastrichtse Rijksarchief in Limburg lost dit probleem nu op met een interactieve digitale
folder, de zogenaamde 'mediazuil'.
De openbaarheid van een openbaar
gebouw kan vaak als een 'contradictio
in terminis' opgevat worden. Verwij-
zingsbordjes zijn of niet aanwezig, of
zo kunstzinnig gemaakt dat zelfs het
personeel niet in de gaten heeft dat het
wegwijzers betreft.
Onzichtbaar weggemoffeld trachten ze
de argeloze bezoeker de weg te wijzen
in het openbare gebouw. Hun doel
lopen ze daar volledig mee mis, daar
de bezoeker ze of over het hoofd ziet
of, net als het personeel, niet in de
gaten heeft dat het om een beweg
wijzering gaat. In een poging tot
verheldering van de feiten worden wel
eens wat folders uitgegeven die enig
inzicht bieden in de structuur van het
gebouw. Het probleem is vaak dat de
gebruiker van de folder een hoop
infomatie moet lezen eer hij gevonden
heeft waar hij naar op zoek is.
Alles via het scherm
Er zijn echter ook organisaties die
gebruik maken van een 'interactieve
folder'. Bijvoorbeeld in de vorm van
een personal computer waarop een vast
multimediaprogramma draait en
waarin de gebruiker met hulp van een
stroomschema zo snel mogelijk terecht
komt bij de informatie die hij nodig
heeft. Ook het Rijksarchief in Limburg
heeft sinds 8 november j.l. zo'n
'mediazuil'. Door het aanraken van een
touch-screen kan de bezoeker de
folder, of beter gezegd gedeeltes
daarvan, naar wens raadplegen. In
eerste instantie heet het beginscherm
de bezoeker welkom in het Rijksar
chief. Dan kan hij naar het hoofd
menu, waar, naar onderwerp gerang
schikt, hem de benodigde informatie
wordt aangeboden.
Faciliteiten en andere informatie
In het programma is
het mogelijk
antwoord te krijgen
op vragen over de
faciliteiten in het
gebouw waar zijn
hier de toiletten
waar en wanneer kan
ik koffie krijgen
huisregels, {mag dit
gekopieerd ivorden
aanvraag van
archiefstukken en
depotlichtingen
wanneer krijg ik mijn
stukken Naast deze
informatie zijn
natuurlijk ook nog
andere gegevens opgenomen.
Informatie die van pas komt voor de
bezoeker die zijn onderzoek voort moet
zetten buiten de muren van het Rijks
archief in Limburg, kan hij bekijken in
een lijst van alle rijksarchieven, gemeen
tearchieven in Limburg en archieven in
het buitenland. Het zijn voonamelijk de
archieven die van belang zijn voor histo
rische onderzoek in deze regio.
Voor de (toevallige) passant die iets wilt
weten over het gebouw zelf is daar een
kleine geschiedenis van opgenomen.
Opzet en ontwikkeling
Het software-besturingssysteem dat
voor dit doel aangeschaft werd, draagt
de naam Scala. Dit systeem maakt het
mogelijk om in een achtergrond
CD
X5
CD
rC
bJ3
rH
xi
5-i
CÖ
cd
O
4-i
CD
Wist u dal; In de Slerre der Zee kapel. In een stallage
van de kunstenaar, na vele omzwerlngen de beelden
zl|n teruggeplaatst van het altaar dat het stadsbestuur
In 1629 voor dozo kapel schonk.
Wist u dat: De teksten voldoen aan de huidige snelle
teksten, plaatjes, en eventueel video
en/of geluidsfragmenten in verschil
lende formaten en standaarden op te
nemen. Op ieder van deze compo
nenten kan een effect gezet worden dat
het uiteindelijke programma visueel
aantrekkelijk maakt. Het ontwerp van
de achtergronden is uitbesteed. Dit is
specialistisch werk, zowel op technisch
niveau als wat betreft het design en
binnen het Rijksarchief ontbrak
daarvoor de noodzakelijke expertise.
Weliswaar zijn in de achtergronden
ideeën verwerkt die het Rijksarchief
aandroeg, maar de uiteindelijke ver
werking daarvan deed een specialist.
Op deze achtergronden, waar foto's
van het gebouw, plattegronden,
tekeningen en archiefbescheiden in
verwerkt zijn, werd een door het
Rijksarchief aangeleverde tekst gezet.
Hierna werden verschillende effecten
toegekend aan de verschillende pa
gina's. Zo is bijvoorbeeld onder het
knopje 'Boeken' in het hoofdmenu een
aantal pagina's opgenomen met publi
caties die te koop zijn aan de balie van
het Rijksarchief. Het 'verspringen' van
deze pagina's lijkt op het omslaan van
een bladzijde en dit geeft een aardig
effect. Een presentatie of 'script'
vervaardigen kun je vergelijken met
het naar een drukkerij brengen van een
concept van een boek, want niet alleen
de tekst maar ook het idee van lay-out
en opmaak horen erbij. De ontwikke
ling van de lay-out maakt een voort-
Tekstueel
De teksten die voor de mediazuil zijn
geschreven moesten voldoen aan de
stijl van de huidige snelle 'consumptie
maatschappij'. Het kwam er aldus op
neer dat er per pagina niet teveel tekst
op mocht staan. In sommige gevallen
was dit echter onontkoombaar. Om
het geheel toch leesbaar te houden is er
veranderen, zoals extra sluitingsdagen
die per jaar verschillen en archieven die
voor inventarisatie een bepaalde tijd
niet geraadpleegd kunnen worden.
Vandaar dat de aangebrachte tekst
flexibel en relatief makkelijk te wijzi
gen moet zijn. Iemand van de eigen
dienst moet het programma op ieder
willekeurig moment kunnen verande
ren zonder daarvoor een uitgebreide
CD
Tj
CD
bJ3
pH
X5
pH
CÖ
cd
ui
fl
CD
CD
Wist u dat; In do zogenaamde commandantswoning In 1865
lac R THI|sso word geboren bekend als pionier In Nederland
op het gebied van natuurbehoud en samensteller van da
zogenaamde Verkade-albums.
durende aanpassing van tekst en beeld
noodzakelijk.
Scala ondersteunt ondermeer MPEG,
GIF, JPEG en BMP in alle formaten
en resoluties.
In verband met de snelheid van het
programma is het echter wel raadzaam
om binnen één presentatie één formaat
aan te houden.
voor gekozen een aantal woorden te
highlighten'. Dit kan natuurlijk op een
klassieke manier door de desbetreffende
woorden groter, dikker of onderstreept
af te beelden. Maar het kan ook met
behulp van de effecten, bijvoorbeeld
door woorden later te laten verschijnen,
of ze te laten knipperen of schimmeren.
De inhoud van de teksten beperkt zich
tot voornamelijk basale informatie en
een aantal 'wetenswaardigheden' zonder
er 'archief-inhoude
lijke' kennis in aan te
brengen. De bezoe
ker gebruikt het sys
teem immers alleen
als virtuele folder die
hem gegevens ver
schaft over de
organisatie. Waar
overigens wel over
nagedacht wordt,
maar wat nog niet is
uitgevoerd, is een
stroomschema om
de meest gestelde
vragen op genealo
gisch gebied mee te
kunnen beantwoor
den. Zo'n schema zou het de bezoeker
mogelijk maken om in een aantal door de
computer begeleide stappen zijn speur
tocht door het verleden te laten aanvangen.
Flexibiliteit
In de opgenomen informatie staan ook
gegevens die van tijd tot tijd kunnen
informatica-cursus te hoeven volgen.
Met het kleine tekstverwerkerpakket
dat in Scala ingebouwd zit, kan ieder
een met een beetje ervaring op het
gebied van tekstverwerking aan de
slag. Aangevuld met wat affiniteit,
oefening en geduld is het programma
dan ook snel en goed aan te leren.
Gebruik
De mediazuil is zoals gezegd een virtuele of
zo u wilt, een digitale folder. In het script is
echter informatie opgenomen die op
diverse andere plekken beter tot zijn recht
komt. Zo kan informatie over de bereik
baarheid van het archiefgebouw worden
aangeboden op een andere lokatie dan het
Rijksarchief zelf. Informatie met gegevens
hoe men archiefbescheiden moet aanvra
gen, zijn vooral bruikbaar in de studiezaal
terwijl informatie over de registratie en
eventuele huisregels het meest op zijn
plaats zijn bij de ingang van het archiefge
bouw. Momenteel staat de computer in de
studiezaal zodat het wat betreft het raad
plegen nou niet echt storm loopt. Om dit
te verbeteren is het plan opgezet om de
computer binnenkort naar een strategische
plek bij de receptie te verhuizen zodat hij
hopelijk meer gebruikt gaat worden en de
receptioniste) enigszins kan ontlasten.
"Mevrouw, waar zijn hier de toiletten?" "In
de computer meneer,....kunt u het
antwoord vinden....".
(Geert Luykx is stagiaire archief school
Rijksarchief Limburg)
100/4 mei 1997
