Vrije
Seks
Door Jaap Kloosterman
'm.
Archieven zijn niet sexy. Hun enige
raakvlak met de voortplantingsdrift
vormen de stamboomvorsers
20
21
gelijk is deze op verschillende manieren te presenteren, is het
aan te raden gebruik te maken van een 'medium onafhanke
lijk' opslagformaat. De SGML-standaard voldoet hieraan.
Opmaak van informatie in SGML, maakt bijvoorbeeld zon
der veel omzettingsproblemen zowel een publicatie op papier
als ontsluiting via Internet mogelijk.
Tenslotte werden manieren om images te manipuleren, met
als doel de (automatische) verwerking makkelijker te maken,
besproken. Historisch statistisch materiaal als Volkstellin
gen bijvoorbeeld, hebben vaak een regelmatige struktuur.
Door kennis over tabellen mee te nemen bij herkenning kan
snel de koptitel en kolominhoud herkend worden. Ook
verwijdering van kaderlijnen is effectief. Dit is namelijk
'ruis'.
Conclusie
De bijdragen tijdens de sessie 'conversion of historical
sources' maakten duidelijk dat samenwerking tussen histo
rici (als bron-gebruikers), instellingen (als bronbewaar-
Association for History and Computing
plaats) en informatiekundigen(als 'oplosser' van technische
problemen) belangrijk is. De beschreven praktijksituaties
kunnen eventueel als model dienen voor andere projecten.
Zoals gezegd, is AHC een van de podia waarop deze samen
werking tot stand kan komen. De volgende gelegeheid om de
stand van zaken te polsen doet zich al op korte termijn voor:
van 30 juni tot en met 3 juli. a.s. vindt de 12e AHC-conferentie
in Glasgow plaats 5
<1>
De 'Association for History and Computing' (AHC) is opgericht in
maart 1987. De AHC stelt zich tot doel het gebruik van computers
bij historisch onderzoek te stimuleren, zowel in onderzoek als in
ohderwijs. De Nederlands-Belgische 'Vereniging voor Geschiedenis
en Informatica' (VGI) is een van de grootste 'branches' van de
AHC. Het merendeel van de leden van de AHC komt uit de acade
mische wereld, maar een behoorlijk deel is werkzaam bij archief- en
onderzoeksinstellingen. Elk jaar organiseert de AHC een conferen
tie en drie maal per jaar verschijnt het tijdschrift 'History and
Computing'.
Zie: http://grid.let.rug.nl/ahc/welcome.html. Membership-Secre
tary dr. Gunnar Thorvaldsen, Norwegian Historical Data Centre,
University of Tromso, Breivika, N99037 Tromso, Norway, tel.
+47 776 44179 fax. +44 77644182, email gunarth@isv.uit.no.
'History and Computing', Edinburgh University Press, 22 George
Square, Edinburgh EH8 9LF Scotland, UK.
Via de 'Vereniging voor Geschiedenis en Informatica' (VGI) kan
men tegen gereduceerd tarief lid worden van de AHC. Hierbij is
een abonnement op 'History and Computing' inbegrepen. Meer
informatie over de VGI: Secretaris VGI, Henk Wals, p/a IISG,
Cruquiusweg 31, 1019 AT Amsterdam.
Zie: http://www.Ieidenuniv.nl/nhda/vgi/vgil.htm
<2>
Er is, speciaal voor de verwerking van historische bronnen, een
'public domain' software-systeem ontwikkeld dat bijvoorbeeld
rekening houdt met variaties in namen en maten en een flexibele
opslagstruktuur kent. Vanaf 1978 wordt door het Max Planck
Institut fur Geschichte in Gottingen gewerkt aan het 'Kleio'
systeem (Kleio weergeven in Griekse Letters!). Zie: http://
www.gwdg.de/kleio/manual/welcome.html
<3>
De workshop 'archives in cyberspace' werd georganiseerd in
Moskou in januari 1996 met ca. 65 deelnemers uit Oost- en West-
Europa en Noord- Amerika. De workshop ging over het behoud
van historisch belangrijke electronische gegevens voor de toe
komst. De conferentie was enerzijds een ontmoeting tussen des
kundigen uit de traditionele archieven en de data-archieven,
anderzijds was het ook een ontmoeting tussen Oost en West. De
proceedings van deze workshop zullen over enige tijd gepubliceerd
worden.
<4>
Elfde Internationale AHC conferentie, Moskou, 20-24 augustus
1996.
Sessie: The conversion of Historical Sources
1 Rene van Horik (NHDA), Conversion of Latin Fonts: The
possibilities of Optical Character Recognition.
2 Bernedine Bos Anke van der Moer (IISG), OCR or manual
data entry: experiences of the Bakunin-project.
3 Vitaly Kliatskin (univ. Tula) Konstantin Zingerman (univ.
Tver'), About the limitations of the Automatic Conversion of the
Content of Historical Documents.
4 Kyrill Shikov Yury Svyatets (univ. of Dnepropetrovsk), OCR -
Gold of Optical Illusions.
5 Laurents Sesink (NHDA), Conversion of Documents to Digital
Sources.
<5>
Thema van de AHC-conferentie is: dissemination of knowledge.
Voor meer informatie over de AHC-conferentie op Internet:
http://www.gla.ac.uk/Inter/Computerpast/ctich/ahc97/
Jim Everett
AHC '97
CTI Centre for History, Archaeology Art History
1 University Gardens
University of Glasgow
Glasgow G12 8QQ
Scotland
tel: +(0)l4l 330 4942
fax: +(0)141 330 5518
Sinds alweer geruime tijd is de wetenschap der economie, en in het
bijzonder der bedrijfseconomie, het archiefwezen binnengedrongen
Menig archivaris is zich de laatste jaren information provider gaan
noemen, heeft geleerd output boven throughput te stellen, let scherp
op de bottom line en drukt zich ook overigens geregeld uit in het
merkwaardige jargon dat men vooral van management consultants
gewend is.
De trouwe archiefbezoeker is eensklaps
het doelwit geworden van een marke
ring-strategie die hem een hele reeks
produktlijnen voorschotelt. Hij staat
verbouwereerd bij deze bedrijfsecono
mische ontwikkelingen te kijken en
achterdocht bevangt hem. Is marke
ting niet het begin van geldklopperij?
'Vormen van dienstverlening die vroe
ger vanzelf spraken, worden nu opge
heven of te gelde gemaakt,' zegt een
onderzoeker in het Historisch Nieuws
blad van maart jl. 'Het archief wil
tegenwoordig overal geld voor
hebben.'
Grijpstuiver voor footage?
Geheel overtuigend is de klacht niet.
De historicus in kwestie werkt bij een
bedrijf dat voor een paar seconden
televisie achteloos een hele crew naar
de Pacific vliegt. Dat zou het archief
nooit doen. En wat dat bedrijf bere
kent aan de onderzoeker die de footage
graag wil zien, is van een geheel
andere orde dan de grijpstuiver waar
het archief om vraagt. Archieven den
ken veel beter dan vroeger na over de
besteding van iedere gulden, en geven
die dan veel vaker aan hun bezoekers
uit. Dure diensten waarvan bijna nie
mand gebruik maakte, worden
vervangen door andere, die populair
der blijken. Die zijn ook duur, maar
niettemin dikwijls gratis. En dat de
archivaris zo akelig praat, kan hij ook
niet helemaal helpen. Haast iedereen
praat tegenwoordig zo, omdat zijn
baas dat graag hoort.
Lose-Lose
Wanneer er toch hier en daar iets mis
dreigt te lopen, ligt dat misschien meer
aan een tekort dan aan een teveel aan
economie. Wie de moeite neemt eens
na te vragen voor welke diensten
archieven en bibliotheken zoal laten
betalen, en tegen welke prijs, stuit op
een totale chaos. Er zijn nauwelijks
twee instellingen te vinden met een
zelfde beleid. De verklaring lijkt te zijn
dat de werkelijke kosten van vrijwel
iedere dienst zich
in deze branche
eenvoudigweg zo
ongunstig verhou
den tot het aantal
mogelijke afnemers
dat een kostendek
kende prijsstelling
onmogelijk is. Men vraagt dus wat
men denkt dat de klant wil betalen.
Met rationele bedrijfsvoering heeft
het weinig te maken. Er zijn zelfs zo
goed als zeker heel wat gevallen waar
in de dienstverlener geen rekening
heeft gehouden met de kosten van het
innen, zodat uiteindelijk zowel aan
bieder als afnemer erbij inschiet. Want
paradoxaal als het klinkt, kan het voor
een archief het voordeligst zijn een
eenmaal in het leven geroepen dienst
om niet aan te bieden.
Oorlog en seks als motor
Meer economie maakt een en ander er
dus niet gemakkelijker op. Het archief
als bedrijf blijft een hachelijke zaak.
Een bekende economisch-historische
les laat zich samenvatten in de woor
den van een hi-tech ondernemer: 'De
twee inhoudelijke aandrijvers van de
technologie zijn oorlogvoering en seks'.
Zoals het zoeken naar nieuwe wapens
met geld van de belastingbetaler tot
tal van uitvindingen heeft geleid, zo
heeft het zoeken van vermaak met
geld van de consument een groot deel
van de vooruitgang in de communica
tiemiddelen gefinancierd. Video, tele
visie, telefonie en electronische instru
menten van Minitel tot het Internet
hebben op grote schaal geprofiteerd
van afgeleiden van de voortplantings-
drift, waarbij ingrepen van puriteinse
zijde de vernieuwers slechts verder
prikkelden. Overeenkomstig het oude
beginsel dat private vices vaak tot public
benefits leiden, doet de samenleving als
geheel er uiteindelijk haar voordeel
mee.
Niet echt sexy
Het is geen nieuws dat archieven, als
het om het geld van de consument
beste striptease. Er is weliswaar in
gaat, het afleggen tegen de eerste de
kleine kring heel wat te doen geweest
over de buitenechtelijke relatie van
Karl Marx, maar men mag betwijfelen
dat hier een lucratieve Web-site op
had kunnen worden gebouwd.
Bedrijfsarchivarissen tonen dikwijls een
bewonderenswaardige vindingrijkheid
als het erom gaat hun historische afde
ling te verdedigen tegen kosten-baten
analyses. Hun Amerikaanse vereniging
gaf een glossy brochure uit die laat zien
hoe goed bewaarde papieren in de
strijd konden worden geworpen bij het
100/4 April 1997
